дады; бірақ хан өз қаруының өткір жүзін Қ оқанға қарсы бағыттасымен-ак
бұрынғы қолдау біртіндеп бәсендей берді; Ресейге қарсы да, Қ оқанға қар-
сы да күресі к а зақ х ан ы н ы ң тү зеу ге келмес қатесіне айналды.
Үлы Абылай заманындағы егеменді мемлекеттілікті қалпына келтіруді
мақсат еткен қазақ халқының XIX ғасырдағы аса ірі ұлт-азаттық көтерілісі
бұл жолы да ж еңілісп ен аяқталды , бірақ ол Орта А зия мен Қ азақстан
халықтарының жадында өшпес із калдырды. Ол Ресей империясына қарсы
халы қтарды ң П ольш аға, К авказға, баска да аймақтарға кұлаш жайған
к ү р есін ің бір буыны болды. Ш әм іл ж етекш ілік еткен таулы қтарды ң
көтерілісім ен катар, аса көрн екті саясатш ы , колбасш ы К енесары К асы
мов басш ылы қ еткен казак халкы ның күресі де империяның отаршылдык
басып алуынан азатты к жолындағы ұлттық шет аймақтар күресі арнасын-
дағы ең табанды, каж ы рлы ж ән е ұзакка созы лған көтерілістер катарына
жатады.
К ен есары хан н ы ң өз басы , он ы ң саясатш ы , қолбасш ы , диплом ат
ретіндегі теңдесі ж о к қасиеттері тоталитарлы қ ж үйенің өктемдігі ж ағ-
дайында ж ы лдар бойы ескерусіз калды рылы п келсе де, халы қ жадында
берік сақталған. К енесары К асы мов хан өз дәуірінің ұлы кайраткерлері
ш оғы ры нда лайы қты оры н алады. Орыс халкы ны ң тәуелсіздігін ж ат
ж ерліктердің шапкынш ылығынан қорғаған колбасш ылар Дмитрий Д онс
кой, Михаил К утузов ж ән е басқалар сияқты, Кенесары хан да Қ азақстан-
ны ң дербес м емлекет ретінде окш аулануы н сактау жолында ж еке басы-
ны ң тендесі ж о қ касиеттерін көрсетіп, өз өмірін соны ң ж олы нда кұрбан
етті.
Кенесарының жанын пида еткен күресі, оны ңхалы к мүдделеріне шексіз
берілгендігі, колбасш ы лы қ өнері, капиталистік жүйе орны кканға дейінгі
далан ы ң ғаж айы п кем еңгер, өзгеш е сипаттағы сДясаткері ретіндегі ерен
касиеттері оны көзінің тірісінде-ак бүкіл халыктың құрметіне бөледі, оның
ж еке басы сол дәуірдегі патш алы к отарш ылдык империя апологеттерінің
өзін де кайран калдырды. Д ала өңірінің суырып-салма жыраулары жырға
коскан хан бейнесі бүкіл даланы кеңінен шарлап кетті. П лю рализм ж әне
сөз бостандығы кайтадан мүмкін болған казіргі тәуелсіз Қ азақстан жағ-
дайында оры нсы з ұмытылған есімдер халы қка кайтарылды, соларды ң
ішінде казақ ж үздерінің соңғы ханы, Абылай ханның немересі — К енеса
ры Касымов бар. Біздің ғасырымыздың 30-жылдарында-ақ ұрпақтар есінде
калдырылған Кенесары ханның қозғалысы, патша өкіметінің аймакта әске-
ри -саяси белсенділігі ж ағдайы нда табы сқа ж еткізбесе де, атасы Абылай
ханның ісі сияқты оны ң ұлы істері туралы халы қ есінде ізгілікпен сақтал-
ған ы ны ң куәсі. 1
Достарыңызбен бөлісу: