H eri3rici морфологиялык устаным болса, Ty6ip сездщ жазылуы
барлык жерде де бастапкы калпын сакгайды.
5-сыныпта сезжасам такырыбына байланысты
Heri3ri кенш белшетш
мэселелер: сезжасам туралы тусшк, онын карастыратын нысаны, туынды
сездер, олардьщ жасалу жолдары (синтетикалык тэсш). Сезжасамнын
аныктамасы, зерттейтш нысаны сез болганнан кешн, непзп мэселе
туынды сездщ басты ерекшелпсгер1 айтылуы тик. А л Ty6ip, онын басты
сипаты бастауышта бершп, 5- сыныпта тек кайталанганы жен. Туынды
сез дегешм1з - сезжасамдык амал-тэсшдер аркьшы уэждеме сездщ
(непздщ) екшшшк магынага ие болуы.Туынды сездщ магынасы непз
сездщ магынасы аркылы аныкталады. Туынды сез - сезжасамдык
эрекеттщ туша нэтижеа, лексикалык дайын тулгалар. Туынды сездер
лексика-грамматикалык сипатына карай белгш! 6ip сез табына жатады
(каламгер-туынды зат
eciM), сезжасамдык керсетюштер! (тэсшдер1, немесе
формант) болады, сезжасамдык курылымы болады (непз жэне формант),
курылымдык элемснтгер1 (тип, улп, уя, т.т.) болады. Осы жерде «Ty6ip»
жэне «н еп з» деген угымдардын да аражшн аша кеткен жен. Бул максатта
шагын сездш 6epin, непзп нысанньщ басты ерекшелштерш топтап беруге
немесе окушыларга жаздыртуга болады:
my6ip -сездерд1
3pi карай бвлшектеуге келмейтш,
Heri3ri лексикалык
магынасын
бщщретщ белшеп (Казак тип. Энциклопедия).
туб ip - сездщ ез алдына жеке турып магына бере алатын,
api карай
бвлшектеуге келмейтш тупю формасы (РДалиев).
my6ip -сездщ
катысынсыз
em6ip
туынды
сез
жасалмайды
(Н.Оралбай).
негЬ - Ty6ipre журнак жалгану аркьшы жаца лексикалык магынаны бщщретш сездщ щцп белшеп, туб!рге Караганда курдел1 курылым
(А.Салкынбай).
неги сез деп - туынды сездщ лексикалык магынасына аркау болатын
сез
аталады (Н.Оралбай).
Аныктамаларга окушылардын назарын аудара отырып,
