Rap? Шалғынбаева Қ.Қ. Албытова Н. П
Қазақстанда жогары білім берудің мақсаты
жүктеу/скачать 14,38 Mb. Pdf көрінісі
|
педагогика
| Қазақстанда жогары білім берудің мақсаты.
Қазақстан қазіргі жаһандану заманында дамудың нарықтық қатынастар талабына жауап беретін жаңа кезеңдеріне аяқ басты. Бұл сапалы жоғары білім берудің мақсатын қайта қарауды қажет етеді. Мемлекетіміз өзінің табиги байлықтары көзіне сүйене отырып бэсекеге қабілетті 50 - алдыңгы қатарлы елдің құрамына енуді көздейді. Сапалы жогары білімді көздей отырып Қазақстан Европалық жогары біпім стандартгарына бет бұрды. Мысалы, 1997 жылы Қазақстан ТМД елдерінің ішінде ең алгашқы болып мемлекет аралық дипломдарды өзара қабылдау туралы айтылган жогары білім туралы Лиссобон конвенциясын енгізген. Бүгінде Қазақстан жогары білім беру жүйесі Болон үдерісі принциптеріне сүйеніп қайта қарастырылуда. Болон процесі - еуропалық жогары кәсіби білімде біртұтас жалпы-еуропалық білім кеңістігін қалыптастыруга багытталған жаһандану үрдісінің көрінісі. Алғашқы еуропалық университеттің отаны - Болонья каласының (Италия) қүрметіне аталған Болондық декларациямен (1999 ж.) бекітілген. 2004 жылга дейін Болондық процеске 40 ел мүше болды. Мүше-мемлекеттердің агымдагы мәселелерін талқылау мақсатында мерзімдік кездесулерді үйымдастыруды көздейді. Болон процесі демократиялык жоғары технологиялық ақпараттық нарықтық қогам талаптарына сай келетін жэне жеке багыттылықты, таңдау еркіндігін жэне өзіндік білім жолын игерумен, білім жинаудың ақпараттық- ізденімпаздық сипатын қалыптастыруды мақсат тұтады. Болон процесінің басты мақсаттарының қүрамында еуропалық мәдени қүндылықтарды дамытудағы университеттердің негізгі басты орнын мойындау; жогары білімді қогам талаптарына сай бейімдеу қажеттігі; білім орталықтарына қол жеткізу мақсатындагы азаматтардың жүмылуы; тулектердің кәсібін айқындауда түсінуге жеңіл, 37 салыстыруга боларлықгай дэрежелер мен мамандықтар қабылдау; әртүрлі мәдениетгерге, тілдерге, ұлттық жүйелерге сый-қүрметпен қарау; университеттік автономияны және академиялық еркіндіктерді дамьпу; үздіксіз білім беру; Болон процесі мүшелерінің арасында сенім философиясын орнату жатады. Ресми заңдық түрғыда Болон процесі Батыс Еуропа мен Қазақстанда қалыптасқан кәсіби білім деңгейін біркелкі «бакалавр-магистр» формуласымен теңестіріп, қазақстандық жогары білім құжаттарының Еуропада мойындалуына жол ашып, мүмкіндік береді. Болон процесі (Болондық қайта құрылулар) — жоғары білім министрлерінің Декларациясына сэйкес, еуропалық жоғары білім жүйесін жақындату процесін белгілеу үшін жиі пайдаланылып жүрген термин. (Париж, 1998; Болонья, 1999; Прага, 2001; Берлин 2003). Болон процесі — жалпы қызмет принциптеріне негізделген жоғары білімнің біріңгай еуропалық жүйесінің қүрылу процесі. Болон процесі шеңберіндегі басты ұстанымдар : -Еуропалық білімнің бәсекелестікке қабілеттілігін және тартымдылығын жоғарылату; г үлттық білім жүйелерін жақындастыру; - жоғары білімнің үлттық жүйесін реформалауды арастыратын жоғары білімнің құрылымдық қайта қүрылу процесі, көп дәрежелі жоғары білімді енгізу; - академиялық кредиттер жүйесін қабылдау; - білім сапасын бақылау; - студентгер мен оқытушылардың мобильділігін кеңейту; - нәтижелерге жэне студенттік орталыктандырылған оқьпуға бағытгалу. Болон реформалары «нәтижелерге бағытгалу» жэне «студентгік орталықгандырылган оқыту» терминдерімен сипатталады. Бүл жерде сөз оқыту нәтижелерін кең магынада түсінуде болып отыр. Осы терминдер ECTS, модуляризациямен жэне институционалдық еркіндікпен байланыста болуды болжай отырып, педагогикалық практиканың алға жылжуының негізгі элементтері болуы керек. Болон процесінің үш деңгейінің арасында баланс болу керек: өкіметке, жогары оқу орындарына жэне студенттерге қатысты еуропалық деңгейде белгіленген мақсаттар; процесті жүзеге асырудағы ЖОО - лардың алатын негізгі рөлі; ұлттық стратегиялардың рөлі және алдыңғы екі деңгейдің бірііуіндегі және эрбір елдегі процестерге көмек көрсетудегі заңдылықтар. Болон 38 процесі — еуропа аймағындағы жоғары білім беруді жэне ғылыми зерттеулерді қорғау жэне жақсарту қүралы, мөлдірлік пен мобильділікті көтеру құралы болып табылады. Болон процесі жоғары оқу орнының қоғамдағы орнын мойындайды жэне сапаға ерекше мэн береді, бірақ сапаны қолдау мен оны жоғарылату, жүйе мен оның кадрларына берілетін мемлекеттік инвестицияны көтеруді талап ететіндігін айтады. Адам капиталын дамыта отырып Қазақстан жас дарынды ғалымдарға арнап инвестиция көлемін арттыруда. 1993 жылғы 5 қарашада Қазақстан Республикасының Президенті Н.Э.Назарбаев қаулысымен «Болашақ» халықаралық стипендиясы тағайындалды. Бұл бастама дарынды жастарға келешекте өздерінің жинақтаған тэжірибелерін мемлекет игілігіне пайдалану үшін шетелде сапалы біпім алуға көмектесу идеясына негізделген. Сондай-ақ, 2005 жылы шетелде окуга арналған елдер тізімі өсіп, үміткерлер АҚШ, Үлыбритания, Германия, Ресей, Австралия, Австрия, Венгрия, Дания, Жаца Зеландия, Жапония, Израиль, Испания, Италия, Канада, Қытай, Малайзия, Нидерланды, Норвегия, Оңтүстік Корея, Польша, Сингапур, Финляндия, Франция, Чехия, Швеция, Швейцария сынды елдер арасынан өзіне ыңғайлысын тандайтьш болды. 2007 жылы елдер мен ЖОО-лар тізімі толықтырьшды. Қазіргі кезде үміткерлер элемдегі 32 елдің алдыңғы қатарлы 630 оқу орындарында оқи алады. Бүгінгі таңца стипендияны іске асыруда магистрлік жэне докторлық бағдарламаларға, сондай-ақ біздің ел үшін анағұрлым қажетті болып табьитатын техникалық жэне медициналық бейіндегі мамандарды дайындауға ерекше көціл бөлінеді. Үміткерлер санының өскеніне қарамастан, «Болашақ» бағдарламасының негізгі қағидаттары бастапқы қалпында қапып отыр. Олар: • үміткерлерді даиындаудың жоғары деңгеиі; • елімізде және одан тыс жерлерде багдарламаның оң бейнесін сақтап қалу; • конкурстық іріктеуді ашықтық жэне әділдік кағидаттары бойынша өткізу; • стипендия иегерлерін әлемнің үздік университеттеріне жіберу. 39 |