Рлар патологиясының негіздері оқу құралы Қостанай, 2016 4
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.
Ұйымдасу(организация) және инкапсуляция, метаплазия, транспланттаттау Ұйымдасу және инкапсуляция деп аталатын, толық емес регенерацияға жақын патологиялық үрдістер жатады. Олардың өзгеше қатысуымен ұлпалық заттар үшін пайда болады(амилоид, несепқышқылы тұзы, қан ұйындысы, фибрин, ірің). Ұйымдасу - тірі ұлпаға өлі және бөгде массалардың ауысуы. Бұл өліеттену аумағының немесе бөгде денелердің айналасының қайта қалпына келуінің жалғасы. Сорудан және бөгде денелік дәнекер ұлпасының және өлі ұлпаның толық ауыстырылуынан соң, жаңа ұлпаның және тыртықтың жетілуі жүреді. Мысалы, туберкулез ошақтарының, инфаркттың, тромбтың жазыла бастауы. Инкапсуляция - дәнекерұлпалық қабықшада өлі және бөгде дененің айналасының дамуы. Яғни, өліеттенген аймақтардың және бөгде бөліктердің дәнекерұлпалық капсулаға айналуы. Метаплазия(грек тілінен metaplasso - басқаша өсу) - морфологиялық және қызметтік ерекшелігіне байланысты белгілі бір ұлпаның басқа ұлпаға айналуы. Тек екі ұлпада - эпителиалды және дәнекер ұлпасында бақыланады. Көп тараған 70 метаплазияның эпителиалды ұлпасы цилиндрлік эпителийінің сілекей қабықшалары тыныс, асқорыту жолдарымен, жатыр және т.б. көпқабатты жалпақ мүйізденген эпителий болып табылады. Метаплазияның дәнекер ұлпасы талшықты дәнекер ұлпасы майлы, сүйекті, шеміршекті дамуы мысал болады. Мысалы, сүйек сынғанда бірінші сынықтар дәнекер ұлпасы арқылы бір-бірімен жалғанады, сосын, дәнекер ұлпасы алғашында шеміршекті, кейін сүйек ұлпасына айналады. Басқа жағдайларда сүйек ұлпалары жетілу аймағында артық даму қалыптасуы мүмкін. Бұл жағдайда сүйек шоры пайда болады. Кейде ұлпаның сыртқы көрінісі ғана өзгереді - жалған метаплазия. Метаплазия тура және тура емес деп бөлінеді. Бірінші жағдайда ұлпаның құрылымдық элементтерінің қасиеті тура өзгереді. Мысалы, остеоидта коллагенді талшықтар тас байлануға айналады, остеоидта фиброциттер айналады. Тура емес метаплазия - әдетте, патологиялық регенерацияның нәтижесі. Мысалы, ауатамырдағы кірпікшелі эпителий көпқабатты жалпақта дамиды. Тура емес метаплазия, жиірек, регенерация кезінде жүреді. Әдетте, олардың басқа типтегі келесі ажыратуларымен торшалардың көбеюі нәтижесінде дамиды. Метаплазияны гетероплазиядан ажырата білу керек, дұрыс емес эмбриогенездің қандай-да бір ұлпасының дамуы нәтижесінде, сондай-ақ аталған морфологиялық(гистологиялық) аккомодация - торшаның пішінінің өзгеруі(эпителий, мезотелий, эндотелий) өзгерген физиологиялық шарттармен байланысқан. Транспланттаттау(грек тілінен transplantatio - орын ауыстыру, өсіру, отырғызу) ағзалардың хирургиялық орын ауыстыруы, немесе ұлпаның келесідей қайта өсуі. Ағзаның ауыстырылып отырған аумағын трансплантат деп атайды. Ағзаның ауыстыруға беретін ұлпасын, донор деп атайды. Ағзаның ауыстыратын трансплаттатын реципиент дейді. Ауто-, гомо-және гетеротрансплантация деп бөледі. Аутотрансплантация жануардың дене аумағының бір бөлігінен дененің сол ағзаның екінші бір аумағына ұлпаны ауыстыру. Гомотрансплантация, бір түрге жататын малдан алынып екінші малға ауыстырылуы. Гетеротрансплантация әр түрге жататын малдың бірінен екінші малға отырғызылуы. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|