А.Ә. Ниязғалиева, Г. Г. Тҧрғаналиева
жүктеу/скачать 1,37 Mb. Pdf көрінісі
|
Ниязгалиева А., Турганалиева Г. Қазақ диалектологиясы
| Ажап – ғажап
4 – жаттығу. Берілген сӛйлемдерден диалектілерді тауып, олардың қандай дыбыстық ерекшелікке түсіп тұрғандығын анықтаңыздар. Ҥлгі: Кҽседегі шайдың буы Шҽймерденнің есіне ескі кездерді түсіріп жіберді. (Ақиқат жур.№1 «Жас ҿренге ҿсиет») ҽ/е: кҽседегі – кеседегі Бұл қымыз бесінші кҽседен соң Жайбасардың маңдайын тершітті. Атасы балуан болмаған,бірақ ҿзі зембілдей. Кҿрші 89 апайдың лҽгенін сындырғаным ҽлі есімде. Бірақ былтыр да, биыл да жазда кҿгі кҿз туындырып, жайқалып ҿсіп тұрған мақта су тапшылығы салдарынан ҽрінен айрылып, күзге ҽрең-ҽрең ілдалап ілініп, екі-үш жылдан бері ҿнімге кеселін келтіріп жүргені Қаршығаны кҽдіктендіре бастады.Жарты ақшасын кепілге беріп, үйге мҽз-мейрам болып оралды. Біздің байырғы атамыз – адамзаттың бесігі, жарық дүниенің жаратылған жері – Шығыс жұртының кҿзі қашан ашылып,оянар екен? Ондағы ҿркениет қашан гүлдемек? («Қазақ тілі мен ҽдебиеті», 1997 ж. «Қазақ – кімнің елі?»). Алайда, ескі мемлекеттік апппаратты қиратып, жаңасын іске қосу аралығындағы кеңістікті тым далитып, аласапыранға айналдырып алдық білем. («Қазақ тілі мен ҽдебиеті», 1997 ж. «Қазақ – кімнің елі?»). Жарайды, полигон жабылды, халық қасіреті де бірте – бірте ұмыт болар. Енді келесі бір мҽселені талдап кҿрелік. («Қазақ тілі мен ҽдебиеті», 1997ж. «Қазақ – кімнің елі?»). Бүгін де Жириновский сияқты «жын» жайлаған Ресей мен Пушкин Ресейін біз екі бҿлек бағалауға қайыра кҿшелік. («Қазақ тілі мен ҽдебиеті», 1997 ж. «Қазақ – кімнің елі?»). Амантай қолбағын жоғалтып алғанын кеште ғана байқады. (С.Мұқанов. «Ботагҿз»). Қайғыру мағынасындағы тіркестерді бірінің орнына бірін қолдана алмайды. Себебі, синонимдер топтарында кейіпкердің ҽлеуметтік белгісі, жас ерекшеліктері мен жағдаяттық ерекшеліктері ҽсер етеді. («Қазақ тілі мен ҽдебиеті», 8/2010). Содан кейін ғана тарихымыз жаңғұра бастады. («Қазақ тілі мен ҽдебиеті», 1997 ж. «Қазақ – кімнің елі?»). Ештеңкеге түсінбеген ол қайта – қайта сұрай беруге де қысылды. («Таңшолпан» журналы, 5/2005 « Бала қылығы»). Ат басын ауылға тіреген жолайшылар кейін қарай кетіп йатыр. («Тұмар» журналы, 1/2007). жүктеу/скачать 1,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|