Оқулық. Алматы: жшс рпбк

555

Салдарлық тежелу қозу процесін тудыратын құрылымдарда 

пайда болады. Бұл құбылыс Н. Е. Введенский еңбектерінде жан-

жақты тексеріліп, зерттелген (1886, 1901 жылдары). Салдарлық 

тежелудің үш түрі болады.

Пессимальды тежелу - жүйке орталығына оның функ 

цио-

налдық мүмкіндігі мен лабильділігінен жоғары, тым күшті əрі жиі 

импульстер əсер еткен жағдайда байқалады. Пессимальды тежелу 

негізінен синапстарда туындайды, себебі синапстың лабильділігі 

төмен болады. Орталық жүйке жүйесінде синапстар көп бол-

ғандықтан тежелудің бұл түрі онда кең тараған. Пессимальды 

тежелуге мысал ретінде дем алу процесі 

шегіне жеткен кезде инспирациялық орта-

лықтың тежелуін келтіруге болады. Өкпе қатты керілген кезде 

кезеген жүйкенің орталыққа тепкіш талшықтары арқылы дем ал-

дыратын орталыққа келетін импульстердің күші мен жиілігі осы 

орталық лабильділігінен артып кетеді де, орталық тежелу күйіне 

көшеді. Ал дем шығартатын орталықтың лабильділігі жоғары 

болады, ол жиі қозу ырғағын игере алады, сондықтан дем алу 

процесі дем шығару процесімен алмасады.

Парабиоздық тежелу орталық жүйке жүйесі құрылымдары-

ның лабильділігі күрт төмендеп, бір мезгілде бірнеше афференттік 

жол қозған кезде, мысалы, жарақаттан есеңгіреу жағдайында 

байқалады.

Қозудан кейінгі тежелу нейрондарда қозу аяқталысымен туын-

дайды. Ол нейрон мембранасында күшті іздік гиперүйектенудің 

басталуымен байланысты.

жүктеу/скачать 5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: