Методическое пособие по обучению интегрированным предметам «казахский язык и литература»
«Көркем еңбек» кіріктірілген пәндері бойынша оқушылардың білімдерін
жүктеу/скачать 4,31 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8
«Көркем еңбек» кіріктірілген пәндері бойынша оқушылардың білімдерін бағалау Бағалау – оқытудың тиімділігін арттыратын ықпалды шаралардың бірі. Бағалау мақсаты: білім алушылардың оқу уәждемесі мен оқу дербестігін арттыру; білім алушылардың теориялық және практикалық білімнің, олардың оқу жоспарының міндетті компонент пәндері бойынша білігі мен дағдысының нақты деңгейін белгілеу; білім алушылардың білім сапасын арттыру. Білім берудің жаңартылған мазмұндағы стандарты тек білім мазмұнын саралау принциптеріне ғана емес, білім алушылардың білімін бағалау жүйесіне де әсер етті. Білім беру стандартында көрсетілген маңызды ережелердің бірі бағалаудың әділдігін арттыру қызметі болып табылады. Қазіргі мектепте білім алушылардың жұмысын бағалаудың критериалды тәсілі кеңінен танылған, себебі осындай тәсіл ең алдымен процеске қатысушылардың барлығына зерделенген материалды меңгеру деңгейін түсінуге мүмкіндік беретін кері байланысты жүзеге асыруға көмектеседі. Кері байланыс мазмұнды болған сайын, оған реакция конструктивті болуы мүмкін. Критериалды бағалау – бұл өлшемшарттар бойынша бағалау, яғни оқушылардың оқу-танымдық құзыреттілігін дамытудың әртүрлі бағыты бойынша олардың жетістігін көрсететін баға құраушылардан (өлшемшарттардан) құрылады. Критериалды бағалау жүйесі білім беру процесіне қатысушылардың барлығына әр оқушының оқудағы жетістіктерін қадағалап отыруға, сонымен қатар мұғалімге: - сапалы нәтижелер алуға жағдай жасайтын критерийлер әзірлеуге; - өз іс-әрекетін жоспарлау және талдау үшін қажетті ақпаратты меңгеруіне; - оқыту сапасын жақсартуына; - әр оқушының тұлғалық қабілеттері мен ерекшеліктерін ескере отырып оқытудың тұлғалық траекториясын құруына; - бағалаудың түрлі тәсілдері мен құралдарын қолдануына; - оқу бағдарламасын жетілдіру бойынша өз ұсыныстарын жасауға мүмкіндік береді. Білім алушыларға: - оқудың түрлі әдістерін, ойлау әрекетінің түрлерін және өз түсінігін айту қабілеттерін дамытуына; - өзінің оқу нәтижелерін және жетістіктерін болжау және түзету үшін бағалау критерийлерін білуі және түсінуіне; - өзін және достарын бағалай отырып рефлексияға қатысуына; - білімін нақты мәселелерді шешуге қолдануына, өзінің түрлі көзқарастарын айтуына, сыни ойлауына жағдай жасайды. Ата-аналарға: - өз баласының білім деңгейінің нақты дәлелдерін алуларына; - бала оқуының үдерісін қадағалауына; - оқу үдерісі барысында балаға қолдау көрсетуіне; - мұғаліммен және мектеп әкімшілігімен кері байланыс жасауларына; - баласының мектепте және сыныпта өзін жайлы сезінетіне сенімді 129 болуына мүмкіндік береді. Оқу мақсаттарына жеткендікті бағалау үшін бағалаудың формативтік және ішкі суммативтік түрлері қолданылады. Формативтік бағалау – ағымдағы бағалау, оны оқу бағдарламалары мен оқу жоспарларының мақсаттарына сәйкес мұғалім жүргізеді және бағалаудың бұл түрі оқытудың ажырамас бөлігі болып табылады. Формативті бағалауды жүргізу алдында оқушыларды оқу мақсаттарымен және жетістік критерийлерімен таныстырып отыру өте маңызды. Мысалы, егер « Әртүрлі тәсілдермен материалдарды және компоненттерді өлшеу, белгілеу, қию, формасын келтіру, жинақтау, қосу және біріктіру» мақсатын қолданатын болса, онда бұл мақсатқа жету жетістік критерийлері келесідей болуы мүмкін: - табиғи материалдарды анықтай, іріктей, топтастыра алу, қолданылу аясын білу, - олардың қасиеттерін білу т.б. Бастауыш сынып оқушыларына түсінікті болу үшін мұғалім жетістік критерийлерін және жұмыс істеу барысында неге аса көңіл аудару қажеттігін түсіндіруі тиіс. «Көркем еңбек» пәнінің бағдарламасы оқушылардың түсінуін, өз қобалжуларының мәнін түсінулерін дамытуды басты мақсат ретінде қарастырады. Аталған бағдарлама бойынша жұмыс істейтін мұғалімдер балалардың суреттерін, қолдан жасаған бұйымдарын бағалау барысында баланың туа біткен тұлғалық қасиетін көрсететін қоршаған ортамен байланысын көрсететін шығармашылығы ретінде қарайды. Бір мұғалімдер баланың жұмысын бағалауда бейнелеу сауаттылығы негізіне қараса, басқалары – баланың қоршаған әлемге қатынасы бойынша авторлық негізіне көңіл аударады. Оқушылардың сабақтағы көркем-шығармашылық іс-әрекеттерін бағалаудың проблемалы маңызды аспектілерінің бірі қолданыста жүрген бағалау жүйесі. Қолданыстағы бағалау жүйесінде оқушылардың сабақтағы танымдық әрекеттері есепке алынбайды, тек соңғы нәтиже ретінде дайын сурет немесе бұйым бағаланады. Сондықтан да оқушылардың көркем шығармашылық жетістіктерін бағалау жүйесін қайта қарау мәселесі туындап отыр. Баланың шығармашылық мүмкіндіктерінің дамуы, сондай-ақ оның өз бетінше еңбек ету белсенділігін арттыру (өз бетінше бақылау-бағалау іс-әрекеттері элементтерінің қалыптасуы және дамуы) туралы мәселелер туындайды, бұл оның есеюінің негізгі белгісі болып табылады. Бұл қолданыстағы «Технология және өнер» білім саласының міндеттерін түбегейлі өзгертуге әкеледі. Жалпы сауаттылық пен түзетуді қалыптастыру және оқушылардың табиғи қасиеттерінің дамуы мәселелерінің арасында, соңғысы басым болып табылады. Әрине бұл мұғалімнің бақылау- бағалау әрекетіндегі рөліне жаңаша көзқарас тудырады. Көркем еңбек сабақтарында осындай бағалау жүйесін қолдану, қажеттілігі туындайды, ол өзінің бойында бақылау мен диагностиканы үйлестіреді, яғни мұғалім, мектеп әкімшілігі, ата-аналар тарапынан болатын бақылауды шеткерілетпей, керісінше оқушының өздігінен бақылау және өзін-өзі бағалауын 130 күшейтер еді. Жоғарыда айтылғандардың негізінде бастауыш сыныптардың мұғалімі «Көркем еңбек» пәнінен оқушылардың көркем шығармашылық жетістіктерін бағалау жүйесін алдын ала анықтаулары тиіс. Заманауи білім беру жағдайында бағалау жүйесі келесі құрылымнан шығуы тиіс: - нені бағалау керек? (нақты нені бағалау керек?); - қалай бағалау керек? (бағаланатын нәтиже қандай құралдармен және қандай критерийлер бойынша бағалануы тиіс?); - қандай жағдайда бағалау керек? (бағалау дегеніміз не және қандай кезеңдерден тұрады?). Сабақта оқушының көркем еңбекке қатысты арнайы қабілеттерін ғана бағалап қоймай, оның шығармашылығын да бағалау қажет. Әсіресе өнердің өмірмен байланысын есепке алатын болсақ, онда оқушының мектептен тыс танымдық әрекетін де бағалауды назардан тыс қалдырмау керек. Оқушы үй тапсырмасын орындау барысында іздеу-зерттеушілік қызметпен айналысуы мүмкін немесе шығармашылық жұмыстың өз үлгісін көрсетуі де мүмкін. Оқушылардың көркем шығармашылығын бағалаумен қатар, олардың шығармашылық интеллектуалдық бастамаларын: оқушының қойған сұрақтарының бірегейлігі, қосымша материалды өз бетінше іздеуі, оқушы тарапынан айтылған қызықты көзқарастар және т.б. бағалау өте маңызды Бағалаудың бұл жүйесі бойынша жұмыс істеу барысында, мұғалімнің оқушылармен бірлесе отырып шығармашылық жұмыстың орындалу критерийлерін талқылауы маңызды болып табылады. Танымдық- шығармашылық жетістіктерді ағымдық бағалау жоғарыда айтылған, яғни оқушының өзін-өзі бағалауына, оның өздігінен дамуына ерекше назар аударылатын әдіспен жүзеге асырылады. Оқушының сабақтағы барлық танымдық және жасампаз қызметін төрт критерий бойынша бағалау ұсынылады: - мұғаліммен серіктестікке дайындығы; - балалардың көркем шығармашылықта көрінетін (оның ішінде өзін-өзі текксеруде) қарым-қатынасы, қызығушылығы, қабілеті; - балалар еңбегінің сапасын есепке алумен шеберлігі(шығармашылық әрекет тәсілдері); - нәтиженің мәнін оқушыларды және айналадағыларды дамыту ретінде қарастыратын оқушылардың көркем еңбек нәтижесінің қоғамдық-пайдалы мәні. жүктеу/скачать 4,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|