Латын əліпбиі, латын терминдерінің оқылу ережелері

43 

 

Ss 

эс 

С,  3 

Tt 

тэ 

т 

Uu 

У 

У 

Vv 

вэ 

в 

Xx 

икс 

КС,  КЗ 

Y у 

ипсилон 

и 

Z z 

зета 

з, кейде ц 

 

Латын əріптерінің емлесі 

Латын əліпбиіндегі дауыссыз дыбыстарға: b, с, d, f, g, h, k, 1, m, n, p, q, 

r, s, t, v, x, z əріптері, ал дауысты дыбыстарға: а, е, і, о, u, у əріптері жатады. 

 

Терминдерде  қатарынан  жазылатын  дауысты  дыбыстар  тіркесін 

дифтонгтар (грек, diphthongos — қос дауысты) — деп атайды. Оларға латын 

терминдеріңде кездесеұлпа: ае, ое, аи, ей дифтонгтары жатады. 

 

Дауысты дыбыстардың оқылуы 

А а — "а" болып оқылады. Мысалы, caput (калут) - бас.  

О о — "о" болып оқылады. Мысалы, opticus (оптикус) — көру.  

U u - "у" болып оқылады. Мысалы, nerus (нэрвус)- жүйке, genu (гэну) — 

тобық. 

Е е — "э" болып оқылады. Мысалы, vertebra (вэртэбра) — омыртқа. 

I    i  —  "и"  болып  оқылады.  Мысалы,  digitus  (дигитус)  —  саусақ,  бақай. 

Ал J j əрпі сөздің басында дауысты дыбыс алдында немесе сөз ортасында екі 

дауысты дыбыстар арасында жазылса, онда ол "й" болып оқылады. Мысалы, 

jodum (йодум) — йод, major (майор) — үлкен. 

Ү  у  —  "и"  болып  оқылады.  Бұл  əріп  негізінен  көне  грек  тілінен  енген 

терминдерде  кездеседі.  Мысалы,  pharynx  (фаринкс)    -  жұтқыншақ,  larynx 

(ляринкс) — көмекей, көмей. 

 

Дифтонгтардың оқылуы 

ае  —  дифтонгі  "э"  болып  оқылады.  Мысалы,  vertebrae  (вэртэбрэ)  — 

омыртқалар (көпше түрі). 

ое — дифтонгі "ё", кейде "э" болып оқылады. Мысалы, foetus (фетус) — 

іштөлі. 

ае жəне ое —  тіркестері дифтонгтар құрамайтын болса, онда  тіркестегі 

əріптер  жеке  дыбыстар  реұлпаде  оқылады.  Бұндай  жағдайда  бір  əріптің 

төбесіне екі нүкте қойылады. Мысалы, аёг (аэр) — ауа. 

аи — "ау" болып, "у" қысқа оқылады. Мысалы, auris (аурис) — құлақ. 

еu  —  "эу"  болып,  "у"  қысқа  оқылады.  Мысалы,  pleura  (плэура)  — 

ішперде.  

 

Дауыссыз дыбыстардың оқылуы 

44 

 

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: