Ч а с т ь I v молодой ученый

«Молодой учёный»  .  № 14 (304)   .  Апрель 2020  г.

пания үшін жалдау құнын есептеуге, сондай-ақ лизингті 

жобаны қаржыландырудың баламалы нұсқаларымен са-

лыстыруға негізделген.

Мұндай талдау нарықтық баға белгілеудің болуын 

ескереді және жобаны қаржыландырудың салыстырмалы 

нұсқаларын салық шарттарын бағалауды болжайды. Мы-

салы, А. Смит пен Л. Вакман (1985), М. Миллер мен Ч. 

Аптон (1976), Д. Ллевелин, М. Лонг және Д. Макконнелл 

(1976) әзірлеген әдістемелер. Біздің ойымызша, мұндай 

тәсілді дамыған нарықтың экономикалық ахуалында 

қолдану мүмкін болады және инфляция деңгейі, валюта 

бағамы, тұрақсыз құқықтық ортасы және  т.  б. өзгерген 

экономикасы жағдайында пайдалану үшін айтарлықтай 

шектеулер бар. Осылайша, лизинг тиімділігін бағала-

удың жарияланған әдістемелеріне жүргізілген талдау 

есептемелердің бірыңғай әдістемелік базасының, эконо-

микалық тиімділікті анықтаудың жалпыға танылған әді-

стерінің жоқтығын, халықаралық лизинг схемаларының 

тиімділігін бағалау үшін әдістемелерді қолданудың шек-

теулілігін көрсетті.

Нәтижелер [3] қазіргі экономикалық байланыстар 

жүйесінде лизингті бағалауда жаңа тәсілдерді әзірлеу 

үшін негіз болып табылатын қорытынды жасауға мүм-

кіндік берді. Осылайша, жарияланған әдістемелік әзірле-

мелердің негізінде негізінен лизингтік фирманың мүд-

делерін есепке ала отырып, жаңа тәсіл қолданылады, бұл 

шешілетін мәселелер шеңберін шектейді. Бұдан басқа, ли-

зинг тиімділігін бағалаудың әртүрлі әдістемелерін пайда-

лану кезінде есеп айырысу нәтижелерінің бірдей еместігі 

лизинг алушының түпкілікті шешім қабылдауын қиында-

тады.

жоғары дәрежесі сыртқы факторлардың өзгеруін ескер-

местен тиімділікті бағалауды ұсынатын әдістемелерге 

тән және т. б. лизинг тиімділігін бағалау мәселесі келісім-

шарт бағасы мәселелерімен тығыз байланысты. Келісім-

шарт бағасының негізінде лизинг төлемдерінің сомасы 

жатады. Жүргізілген талдау осы проблеманы шешуде де 

бір мағыналы еместігін көрсетті.

Бәсекеге қабілеттілік теориясының дамуына жүр-

гізілген зерттеулер, әдіснамалар мен әдістерді әзірлеу, ха-

лықаралық және ішкі лизинг тетігін пайдалана отырып, 

өнеркәсіпті жаңғыртуға қаржы ресурстарын тартуды ке-

шенді жүйелік бағалауға ұсынылған әдіснамалық тәсілдер, 

сондай-ақ лизингтің экономикалық тиімділігін айқындау 

жөніндегі негізгі жарияланған әдістемелерді талдау нәти-

желері мынадай ережелерді негізге алуға мүмкіндік береді:

1.  Міндеттерді шешудің көп нұсқалылығын ескере 

отырып, стратегиялық шешім қабылдауда стихиялық 

пен субъективтілікті алып тастау қажет, бұл қазіргі за-

манғы әлемдік шаруашылық байланыстар жүйесінде эко-

номикалық заңдардың қолданылу ерекшеліктерін, сон-

дай-ақ лизингтік схемаларды іске асыруға байланысты 

факторлар мен көрсеткіштердің барлық жүйесінің әсерін 

ескеретін қазіргі экономикалық теорияның ережелеріне 

негізделген әдістеме бойынша лизинг тиімділігін объек-

тивті бағалаумен ғана қамтамасыз етілуі мүмкін.

2.  Макроэкономикалық жағдайдың ерекшеліктерін 

ескере отырып, лизингті жүзеге асыру үшін қазақстандық 

жағдайларда пайдалану перспективаларын талдаумен 

және әлемдік шаруашылық байланыстардың даму үрді-

стерін есепке алумен лизингтік өзара қарым-қатынастар