Казахстанско российский медицинский

4 

қарай мұндай балалар өздеріне ерекше тәсілмен қатынас жасауды және олармен тиісінше жұмыс 

жүргізуді талап етеді», - деп көрсетеді. 

Тәрбиелеуі  «қиын»  жасөспірімдерді  психологиялық  жақтан  бақылап  зерттеу  туралы  М.А. 

Алемаскин  -  тәрбиелеуі  «қиындар»  проблемасы  көп  факторлы  құбылыс,  бұл  проблеманы 

педагогтар, психологтар және заң қызметкерлері зерттеуі қажет, - деп жазады . 

Девианттық мінез-құлық теориясының зерттеуіне Ш.К.Жаманбалаеваның диссертациясы көп үлес 

қосты, ол мынадай тақырыпта «Девианттық мінез-құлықтың әлеуметтік мәселелері» және оның 

монографиялары. Бұл еңбектерде автор - девианттық мінез-құлық дегеніміз мінез-құлық актісі деп 

әділдікпен  айтады,  ол  адамдардың  іс-әрекеттері  немесе  өмір  салттары,  арнайы  қоғамда 

қабылданған  әлеуметтік  өлшемдер  мен  заңгерлік  негіздегі  салдарлы  қағамдық  санкцияларды 

бұзатын  іс-әрекеттерді  айтамыз.  Берілген  анықтама  біріншіден,  осы  мінез-құлықтың  барлық 

көріністерін  қамтиды,  екіншіден  аутқуды,  тек  ресми  жағынан  ғана  емес, 

сонымен  қатар

, 

айтылмаған  әлеуметтік  өлшемдердегі  бейресми  аутқитын  мінез-құлық  формаларында 

келеді-ол топтық аутқудан, қоғамдық жақтырмауға және толығымен қоғамнан бөліп тастауға алып 

келетін санкциялар. 

Бірақта девиянттық мінез-құлықтың критерииін анықтау өзгеруде, бұл жағдайда біз бір іс-әрекетті 

девианттық немесе оған жатқызбауымызда мүмкін, яғни ол әртүрлі қоғамдарда салт дәстүрлерге, 

өмір шарттарына байланысты өзгеірп отырады. Әлеуметтік үдерістердің динамикасы, қоғамдық 

өмірдің  әртүрлі  аймақтарындағы  тоқырау  жағдайлары  девиациялық  үдерістердің  өсуіне  алып 

келеді. Олар өлшемнен ауытқитын мінез-құлықтың өлшемдерінен көрініп отырады . 

Әлеуметтік толығырақ анықтамасын беру үшін, аномалды сұрағаның негізіне мән береміз. Алғаш 

рет  аномалды  түсінігін  қабылдаған  әлеуметтанушы  Э.  Дюркгейм.  Аномалды  түсінігін  ол 

«Индивидтің мінез-құлқының анық реттеушілік үдерістері, моральдық вакуум, ескі өлшемдер мен 

жаңа бағалылықтардың нақты қарым-қатынаста жоқ қоғамдық жағдайды қарастырады». 

Ал қазіргі кезеңдегі автор В.Д. Плаховтың пікірінше аномалдылық таза күйінде кездеспейді, себебі 

кездейсоқ кездесетін үдерістердің ішінде бірнеше ықтималдылық заңдылықтар кездесіп отырады. 

Әлеуметтік-психологиялық тұрғыдан қарағанда, ауытқулық мінез-құлыққа айқынырақ түсінік З.А. 

Раевскаяның зерттеулерінде берілген, ол мінез-құлықты девиантты деп атайды да, мектептік және 

өнегелілік өлшемдерге сай емес деп береді. Мұндай түсүндіруде, автордың пікірінше, девиантты 

мінез- құлықтың криминалдықтан айырмашылығы құқық өлшемдерін бұзуды жорамалдамайды, 

ал  аномалдылықтан  айырмашылығы  –  ол  тек  психикалық  жағынан  сау  жеткіншектерге  тән. 

Мұндай  мінез-құлықтың  қалыпты  белгілері  ретінде  ғалым  жағымды  қызығушылық  және 

ұмтылыстың  болмауын,  тәртіпсіздігін,  дау-жанжалға  бейімдігін,  қырсықтығын, 

ашу- 

, қоғамның жақтырмауын көрсетеді. 

Жеткіншектердің  девиантты  мінез-құлқына  қатысты  өзінің  сыртқы  көріністері  бойынша 

деликвенттікке  ұқсайды,  алайда  қылмыстық  заңдылықтар  аясына  кірмейді.  Бұл  «қылмыстық 

жазаланбайтын  заңбұзушылық  сипатына  ие  болатын,  қабылданған  өлшемге  қарсылас  мінез- 

құлық».  Конның  И.С.  анықтауынша,  девиантты  мінез-құлық-бұл  «құқық,  мәдениет  немесе 

моральдың жалпы қабылданған өлшемдерден ауытқыған іс-әрекеттер жүйесі». Е.Д. Дедков және 

Е.Г. Дидедкул девиантты мінез-құлық қоғамға қауіпті немесе жағымсыз қабылданған әлеуметтік 

өлшемдерден ауытқыған мінез-құлық. Ал деликвенттік мінез-құлық, қылмыстық жазаланатын іс- 

әрекеттерді  ұсынатын,  қылмысты  мінез-құлық  болып  табылады.  Осылайша,  «девиантты  мінез- 

жүктеу/скачать 295,37 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: