КӨКШЕГІР з а т. з о о л. Көкшіл түсті
қыран бүркіт. Қырандар нəсіліне қарай: к
ө к ш е г і р, шегірпая, қандыкөз, мұзбалақ,
шұбартөс, ішжарғыш, ақиық деп аталады
(Ана тілі, 14. 02. 2008).
КӨКШЕЛЕУ с ы н. с ө й л. Шөбі
көптеу, көгірек. Малды к ө к ш е л е у
бір жерге иіріп тастадым да, үйге барып,
жылынып, тамақтанып келмекші болдым
(Жыл он екі ай, 1978, 94).
КӨКШУЛАНДАН е т. Көкшулан тар-
ту, көгеру. Бірақ бұл болатын оқиғаның
бетінің ұшы к ө к ш у л а н д а н ы п сазара
қалатын кермеқасына түк те қатысы жоқ
(Ж. Қорғасбек, Жынды., 72).
КӨКШУЛАНДАНУ Көкшуландан
етістігінің қимыл атауы.
КӨКШЫБЫН... Үй шыбынынан
басқа, өте ірі к ө к ш ы б ы н – өлексе немесе
ет шыбыны бар (Р. Сəтімбеков,.. Қызықты
биология, 106).
КӨКШЫМШЫҚ з а т. з о о л.
Торғайдың көк түсті бір түрі. ≈ К ө к ш
ы м ш ы қ (синица) біздің жақта өте көп
болады.
КӨКШІЛІ з а т. з о о л. Қыран құстың
бірі; лашын, тұйғын. Аспанды бұлт
құрсайды – Күн жауарға ұқсайды. Көлдерде
қулар шулайды – К ө к ш і л і д е н ол айуан
Соққы жегенге ұқсайды (Шалкиіз жырау:
Нарзаман., 24).
КӨКШІРЕЙ е т. с ө й л. Көкшіл тарту,
көгеру. Күйіп-жана бастаған күн к ө к ш і
р е й г е н аспаннан қарғып түскісі келген-
дей адамзатқа өштесіп тұр (О. Бөкеев, Өз
отыңды., 14).
КӨКШІРЕЮ Көкшірей етістігінің
қимыл атауы.
КӨКІМАН с ы н. Көкіп көп сөйлейтін,
мылжың. Арақтан ылғи аузы құрғамайтын
к ө к і м а н жігіттің жайы Ақашқа əбден
аян (С. Лəмбеков, Əке жолы, 4).
КӨКІРЕК: Көкірек адам. Өзімшіл,
менмен, кеудемсоқ адам. «Өзі де шығуға
таяу тұрған көз еді» дегендей, бұрын да
к ө к і р е к а д а м, бірден дəрежесі мұндай
284
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
көтерілгеннен кейін қалай көкімесін
(І. Есенберлин, Маңғыстау, 248).
Көкірек маңқа. в е т. Малдың көкірегіне
(өкпесіне) түскен маңқа ауруы. Халық
маңқаның өкпеге түсетін ауыр түрін «к ө к
і р е к м а ң қ а», танауға түсетін жеңілдеу
түрін «без маңқа», «танау маңқа» деп атай-
тын (Х. Арғынбаев, Қаз. этнография., 120).
Көкірек шемені. м е д. Өкпе ісініп,
қабынып, сары суға толып кететін ше-
мен ауруы. Қазақ елшілерінің айтуын-
ша бұл дерт (шемен) – к ө к і р е к ш е
м е н і, іш шемені болып екіге бөлінеді
(Ж. Бабалықұлы, Мал ауру., 102).
КӨЛБҰҚА з а т. з о о л. х а л қ. Əупіл-
дек. Əупілдек кейде өкірген тəрізді үн
шығаратын болғандықтан халық оны к ө л
б ұ қ а деп те атайды (Қ. Аймағамбетова,
Табиғ. тану., 50). Əупілдек немесе к ө л
б ұ қ а – өте кішкентай (биіктігі 33-38 см-
дей), есте қаларлықтай боялған құс. Ол
Қазақстанның оңтүстігі мен батысында
қамыс өскен сулардың жағасында тіршілік
етеді (Қазақст. жануар., 71).
КӨЛГІРЛЕ е т. с ө й л. Көлгірсі. Сырт
көзге томаға-тұйық болғанмен, күлбілтелеп
сөйлеп, к ө л г і р л е й күлу қанында жоқ
ғадет (Қаз. əдеб., 15. 03. 1975, 5).
КӨЛДЕНЕҢДЕУ
1
Көлденеңде етіс-
тігінің қимыл атауы.
КӨЛДЕНЕҢДЕУ
2
с ы н. Қиғаш келген,
аздап көлденең. К ө л д е н е ң д е у жолға түсіп,
көп жүрді (Б. Мұстафин, Жайнаған жер, 27).
КӨЛДЕУ з а т. ж е р г. Көл орнындай
ойыс жер, ойпаң, ой, жазық. Ерте көктемде
ду етіп тез көктеген көделі к ө л д е у д і ң
көгі жапырылғанша мал жаймақ болды
(З. Қабдолов, Менің Əуезовім, 190). Əлде
көкіректері к ө л д е у д е г і көп жылқының
пысқырғанына күпті ме? (Ə. Кекілбаев,
Елең-алаң, 171).
КӨЛКЕМЕДЕЙ с ы н. ж е р г. Үлкен,
көлемді, көлдей. Онсыз да дене жағы
молдау ақ жеңгеміз к ө л к е м е д е й көк
орамалмен бетін басып, орындыққа шөгіп
қалыпты (К. Сегізбаев, Біз қалада., 130).
КӨЛКЕШТЕ е т. Ұнауға тырысу,
жалпақтау. Таныстарымның көңіліме
қарап к ө л к е ш т е г е н і де мен үшін
сөкет, өзгелердің жарқылдап жүргені де
жиіркенішті (А. Мекебаев, Алапат, 139).
КӨЛКЕШТЕУ Көлкеште етістігінің
қимыл атауы. – Жалғыз деп, жас деп
Өмірбекті к ө л к е ш т е у і м і з жетеді
біздің (А. Мекебаев, Аңызақ, 14).
КӨЛКІЛДЕҢКІРЕ е т. Бет-аузы аздап
ісіңкіреу, күлтілдеу. ≈ Бет-аузы к ө л к і л д
е ң к і р е г е н біреу.
КӨЛКІЛДЕҢКІРЕУ Көлкілдеңкіре
етістігінің қимыл атауы.
КӨЛПАЛ с ы н. ж е р г. Көңілжықпас.
– Сен жігітім, əлгідей к ө л п а л ы ң д ы қой
(М. Қуанышбаев, Тайталас, 135).
КӨЛПАЛДЫҚ з а т. ж е р г. Көңіл-
жықпастық. Əлімдердің бұл сөзін жау-
апсыз қалдырды. Көңілжықпастың к ө л
п а л д ы ғ ы деген де қойған (Т. Иманбеков,
Тұт ағашы., 97).
КӨЛШІКТЕНУ Көлшіктен етістігінің
қимыл атауы. Жаңбыр суынан ойдым-
ойдым болып, к ө л ш і к т е н у – жиі
кездесетін құбылыс екендігін əркім біледі
(З. Қыстаубаев, Ақ түн, 136).
КӨЛІК: Көлік белін суытты. Көлігін
демалдырды, тынықтырды. Осыған ерте
көшіп, талма түсте жеткен ел к ө л і к б е л і н
с у ы т ы п, бір «үһ» деді (М. Разданұлы,
Алтай., 229).
КӨЛІКПҰЛ з а т. Көлікті пайдаланғаны
үшін төленетін ақы. ≈ К ө л і к п ұ л ы н
төлеп, автобустың артқы орындарының
біріне барып орналастым.
КӨЛІКСІЗДІК з а т. Көліктің жоқтығы,
көліктің болмағандығы. Мінетін көлік
болмай, арып-ашып қырыла бастаған соң,
жаяулық, к ө л і к с і з д і к тағы бір тың
дерт болып басқа түсті (М. Əуезов, Таңд,
шығ., 4, 411).
КӨЛІКТЕН е т. с ө й л. Көлік табу, кө-
лікке ие болу. Шұғыл к ө л і к т е н г е н жо-
лаушылар былай шыға бере, Ноғайбай еңі-
реп береді (Т. Əлімқұлов, Сырлы наз, 240).
КӨЛІКТЕНУ Көліктен етістігінің
қимыл атауы.
КӨМБЕ з а т. ж е р г. Тапа. Апам есік
алдына көң жағып, к ө м б е г е нан пісіріп
жатады (Б. Соқпақбаев, Балалық., 67).
Арасына дала жуасын қосып, к ө м б е г е
пісірген ақ нанның буын бұрқырат-
қан бойда алып кеп дастарханға қойды
(Ж. Тұрлыбаев, Семмер, 173). К ө м б е д е
нан, қазанда қуырдақ, қарында шұжық –
не керек, шыж-быж! (С. Тəнекеев, Қиян
асу, 38).
Көмбе қуырдақ. Көмбеге қуырған
қуырдақ. Тас қуырдақ та, к ө м б е қ у ы р
285
Байынқол Қалиев
д а қ пен қарын қуырдақ та əлі темір
ыдыстар тарамаған, есте жоқ ескі заманда
шыққан тағамдар ғой (Қ. Жұмаділов, Да-
рабоз, 1, 214).
Көмбе нан. Көмбеге пісірген нан.
Оның бізге жаны ашып, екеумізге бір-бір
тостағаннан көже, бір жапырақтан к ө м б е
н а н ұсынды (Р. Қилыбаев, Өмір өткел., 28).
КӨМБЕҚАЗАН з а т. ж е р г. Тапа,
тапақазан. К ө м б е қ а з а н ғ а нан жа-
уып жатыр (Э. Төреханов, Таудан түскен.,
167). Жарты күлшені бізге ұсынды. К ө м
б е қ а з а н ғ а пісірген нан (М. Етекбаев,
Таутекелі., 44).
КӨМЕЙ: Көмей [көмекей] əулие.
п е р и ф р. Бұқар жырауды халық осылай
атаған. Əз Тəуке ханнан бастап, к ө м е
к е й ə у л и е атанған Бұқар жырау, Төле
би сияқты ұлттық деңгейдегі тұлғалар
көшбасын бастап берді (Аңыз адам, 2011,
№22, 36).
Көмейі бостау. Екі ойлы, босаңдау. Ол
менің к ө м е й і м н і ң б о с т а у екендігін сез-
ген бойда-ақ бар еркімді өзі билеп-төстей
жөнелді (К. Сегізбаев, Жап-жасыл., 418).
КӨМЕКҚАРЖЫ з а т. Қызметкерлерге
көмек ретінде берген қаржы. Олардың
жалақысы қайсы, к ө м е к қ а р ж ы с ы
қайсы, адам айырып болмайды (Алматы
ақшамы, 15. 10. 1991, 2). Қытайдан – 5,
Арабиядан – 1 миллиард доллар к ө м е к қ
а р ж ы келе жатыр (Айқын, 22. 04. 2009).
КӨМЕКТІК с ы н. Көмек боларлық,
көмекке жарарлық. ≈ Кеңсе к ө м е к т і к
айлық береді (Т. Əлімқұлов, Сырлы наз,
243).
КӨМКЕРМЕ: Көмкерме тоқым.
Шет-шеті көмкерілген тоқым. Осыған
байланысты тоқымдар киіз тоқым, сырма
тоқым, к ө м к е р м е т о қ ы м, былғары
тоқым деген түрлерге бөлінеді (Қаз. этно-
графия., 2, 64).
К Ө М У С І З : К ө м ус і з қ а л ғ ы р !
«Көмілмей қал» д.м. қарғыс. Қатты ашы-
нып кеткенде ауыздан шығатын «қараң
қалғыр», «к ө м у с і з қ а л ғ ы р», «тірі
өлік», «көрлəт» деген секілді зəрлі сөз, сөз
тіркестерінің астарында осындай ишара
жатыр (Ана тілі, 27. 11. 2008).
КӨНБІСТЕНУ Көнбістен етістігінің
қимыл атауы.
КӨНЕК: Көнегі керегеге ілінді. Малы
жұтқа ұшырап, ақсыз қалды. Биенің сүтін
сауатын ыдысты – көнек дейді. Қазақта
«к ө н е г і к е р е г е г е і л і н у» деген
сөз бар. Оның мəні – жұтап қалу дегенді
білдіреді (С. Мұқанов, Таңд, шығ., 15, 111).
Көнек бет. Ісіп кеткен, көнектей бет.
Бұндағы əңгімеге қатысы болмайтынын
аңғартып, екі ұрты салбыраған мына к ө
н е к б е т маңқия қапты (Ə. Нұрпейісов,
Соңғы., 342).
КӨНЕККЕСАЛАР з а т. э т н. Қызға
құда түсіп барғанда алынатын кəделердің
бір түрі (Қаз. этнография., 3, 199).
КӨНЕЛІКТІ с ы н. Көнеден келе
жатқан, ескілікті. Мүмкін араларын-
да к ө н е л і к т і кикілжің, зіл жатпаса
(Ə. Хасенов, Жат жазасы, 30).
КӨНЕТОЗДЫҚ з а т. Көнергендік,
тозғандық, ескіргендік. Жиек-жиегі
қырқылған, əрі к ө н е т о з д ы қ т а н
түсіне дейін оңғақтанып, қазір не қара, не
қоңыр екені белгісіз терсіңді малақайын
қағып-сілкіп басына киді (К. Ахметбеков,
Қасірет, 1, 95).
КӨНМОЙНАҚ з а т. с ө й л. Түйе. Үйін
артып көшіп келген үш к ө н м о й н а қ
т ы ң екеуі бөтен жақтың отына үйрені-
се алмай, іштері жарылып жайрап қап-
ты (Ə.Кекілбаев, Үркер, 256).
КӨНТАБАН з а т. Бүркіттің бір түрі.
Табанының табиғи ерекшелігіне қарай
аталған. Бүркіттер тобы – байқасқа, ақиық,
қараша, к ө н т а б а н, шөгел т.б. (А. Молда-
бергенов, Атамекен, 48).Төртіншісінің к ө н
т а б а н аталуы – табанының ерекшелігінде
(Саятшылық, 118).
КӨНТАҚ з а т. в е т. с ө й л. Көнтек. К ө
н т а қ – қойдың сырт жүнінің арасы қалың
күс болып жүні түсіп қалатын қышыма
ауруы (Қазақша мал атаулары, 130). Қазіргі
күндері мал сүйегі көмілген жайылымдар-
ды дезинфекцияламау салдарынан к ө н т
а қ, топалаң, аусыл, күл, қылау аурулары
көбейіп кетті (Алматы ақшамы, 22. 11.
1991, 3).
КӨНТАҚЫ з а т. Малға көп мініл-
гендіктен əбден қажыған ат. Олардың
күнде малға мініліп жүрген к ө н т а қ
ы л а р ы 2-3 айналғанда алқынып, мой-
ындары салбырап, шетке шығып қалды
(С. Лəмбеков, Əке жолы, 119).
КӨНТАҚЫЛАН е т. Қажу, шаршау,
болдыру. Тіпті осылардың өзі өткенді
«көне» деп əбден көнбістеніп, к ө н т а қ
286
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
ы л а н ы п кеткендігімізден емес пе екен?
(Қаз. əдеб., 05. 04. 1985, 10).
К Ө Н ТА Қ Ы Л А Н У К ө н т а қ ы л а н
етістігінің қимыл атауы.
КӨНТАҚЫМ с ы н . Қу, əккі; төселген,
ысылған. Оның үстіне талай жыл баспа-
да көз майын тауысқан, к ө н т а қ ы м
редакторлығымыз тағы бар (Қаз. əдеб., 06.
12. 1985, 15).
КӨНТЕРІЛЕНУ Көнтерілен етіс-
тігінің қимыл атауы.
КӨНТЕРІЛЕУ с ы н. Көнбістеу,
көндіккендеу. Маған сіз өзгенің жоғын
өлең айтып жүріп іздейтін к ө н т е р і
л е у болып көріндіңіз (Лен. жас, 21. 09.
1974, 3). Сонымен, бүтіндей күрделі сөз
адъективтеніп, сын есімге тəн шырай
жұрнағын қабылдайтын болған. Мысалы:
көнетоздау, к ө н т е р і л е у т.б. (А.Ысқақов,
Қазіргі қаз. тілі, 264).
КӨНТЕРІЛІЛІК з а т. с ө й л. Көн-
терілік. Бұрынғы ата-бабасынан қалған
к ө н т е р і л і г і н е, рухани күштілігіне
енді білімі қосылды (І. Есенберлин, Маң-
ғыстау, 31).
КӨНТИІҢКІРЕ е т. Аздап көнтию,
ісіңкіреу. – Менің сөзімнің ерсілігі бар ма,
неге күле бересіңдер? – деп Баймұқанның
адам шошырлық қалың қабағы түксиіп,
жалпақ ерні к ө н т и і ң к і р е п кетті (Лен.
жас, 16. 05. 1974, 2).
КӨНТИІҢКІРЕУ Көнтиіңкіре етіс-
тігінің қимыл атауы.
КӨНТУЛАҚ з а т. а у ы с. Көнтулақ бо-
лып қатқан арық мал. – Ылғи к ө н т у л а қ
т ы елге жинап қайтатын болдың ғой. Елге
дейін жете алса да шүкір! (Қ. Тоқмырзин,
Керзаман, 3, 219).
КӨНШІ з а т. Көн өңдеуші, көн əзірлеуші.
КӨНШІЛІК з а т. Көн өңдеушілік,
көн əзірлеушілік. Былғарыны да алыстан
іздемейді, өзінің екі ұлы Жауыртамда к ө н
ш і л і к жасайды (Қ. Жұмаділев, Соңғы көш,
2, 142). Бұл Жауыртамдағы к ө н ш і н і ң
қолынан шыққан былғары (Бұл да, 2, 144).
КӨҢКЕ з а т. ж е р г. Машина. – Пойыз
жүйрік пе, к ө ң к е жүйрік пе? (Қ. Қазиев,
Иманжапырақ, 63). Гүрілдеген мəшине
тіпті жақындап қалды. Өй, мынау əскери к ө
ң к е ғой! – деді біреуі. – Иə, əскердің к ө ң к
е с і екен! (Т. Мəмесейіт, Таңжарық, 2, 378).
КӨҢҚОТЫР з а т. с ө й л. Көнтек.
Қысты күні жабық қорада қи қалыңдап кет-
се, оның қызуы күшті болғандықтан қой к
ө ң қ о т ы р ғ а ұшырап, бауыр жүні түседі
де, тақырланған теріні тұтасқан жара баса-
ды (Х. Арғынбаев, Қаз. этнография., 124).
КӨҢІЛ: Көңілге алғау [алқау] салды.
ж е р г. Көңіліне салмақ түсірді, көңіліне
ауыр тиді. Сапарымыздың жүрекке сал-
мақ түсіріп к ө ң і л г е а л ғ а у с а л
а т ы н ауыр кезеңі енді басталғандай
(Қ. Жұмаділов, Таңғ. дүние, 552). Батпа-
ған емес-ау, табалағандай болып, ағайын
к ө ң і л і н е а л қ а у с а л ы п қайтпекпін
деген (Е. Рахимов, Тентек келін, 49).
Көңілге түйгіштік. Естігенін есіне
сақтаушылық, көңілге түйіп алушылық.
Шығармасына материа л жинаушы
жазушының байқағыштық, к ө ң і л г е
т ү й г і ш т і к қасиетін анықтап білу –
əдебиеттану ғылымының бір саласы ғой
(Қаз. əдеб., 15. 12. 1972, 3).
Көңіл сұраушы. Науқастың көңілін
сұрай келген адам. – К ө ң і л с ұ р а у ш
ы ғ а келме деп қалай айтамыз – деп ол
сыңғырлай күлді (Э. Төреханов, Алматы-
да., 372).
Көңілі алағаржақтанды [алағаржақ
тартты]. Көңілі алабұртты, қобалжыды,
дегбірі қашты. Əлденеден к ө ң і л і а л а ғ а
р ж а қ т а н ы п, жүрегі өрекпіп, дөңбекшіп
шықты (Т. Əлімқұлов, Сырлы наз, 7). «Бұл
қайдан жүр?» – деп не істерін білмей к ө ң і
л і а л а ғ а р ж а қ т а н ы п тұрғанда жігіт
қасына жетіп келді (Қ. Ботбай, Егіз., 143).
Шəуке кеше ат шалдырған қара кемерге
келгенде, к ө ң і л і а л а ғ а р ж а қ т а р т
т ы (Т. Əлімқұлов, Сырлы наз, 222).
Көңілі бірленді. Көңілі орнына түсті,
көңілі жай тапты. – Малымыз алдымыз-
да, к ө ң і л і м і з б і р л е н д і ғой əйтеуір
(М. Қаназов, Ақ тайлақ., 125). Кейін к ө ң
і л і м б і р л е н г е н кезде күлкім келіп
жүрді (М. Қаназов, Арна, 114).
Көңілі бітейді. Көңілі орнына түсті,
жайланды. Жібек бірер күн шошып
ұйықтай алмай жүрді де, қорықтық құй-
ған соң, к ө ң і л і б і т е й і п түзеліп кетті
(Ə. Сараев, Тосқауыл, 64).
Көңілі тоғайды. Көңілі орнына түсті,
риза болды. Інісі келгелі к ө ң і л і т о ғ
а й ы п, қалбалақтап жүр (Жұлдыз, 1970,
№8, 80). Дүйсен қарт іштей өзіне-өзі разы
боп, к ө ң і л і əлденеге т о ғ а й ы п қалды
(Жалын, 1973, №1, 72).
287
Байынқол Қалиев
КӨҢІЛАШАР з а т. с ө й л. Арақ.
Жұрт к ө ң і л а ш а р д а н біраз тастап-
тастап алып, қарпақ-құрпақ басытқы-
лық шұжықты қаужады (К. Сегізбаев, Жыл-
дың., 98).
КӨҢІЛШАЙ з а т. э т н. Жақыны қай-
тыс болған адамдарды арнайы үйге ша-
қырып, тамақ беру салты. К ө ң і л ш а й
ғ а қаралы отбасының мүшелері мен оның
жақын ағайындары шақырылады (Қаз.
этнография., 3, 204).
КӨП: Көп тұқымды жеміс. б и о л.
Тұқымы көп жеміс. Тұқымының санына
қарай жемістер дара тұқымды жеміс жəне
к ө п т ұ қ ы м д ы ж е м і с болып ажы-
ратылады (Биология, 14).
Көп үйлі өсімдіктер. б о т. Қос жы-
нысты гүлдермен қатар дара жынысты
гүлдері де болатын өсімдіктер. К ө п
ү й л і өсімдіктердің (томардəрі, атбас тал-
шын, бұлдырықот, шешен т.б.) гүл құрамы
əртүрлі болады (ҚСЭ, 6, 41).
КӨПЕ... – Мына малдың бəрін
қазір апарып тастап, сол к ө п е д е н ат
көтергенше шөп алып үйге қайтамын
(Т. Нұрмағамбетов, Дарияның арғы., 149).
– Ал енді өзің қалай жүресің? – деді Дау-
ылбай, осы кезде қайтадан к ө п е г е таяп
келе жатқан сиырларға қарап тұрып (Бұл
да, 149).
КӨПЕК з а т. к ө н е... Ерен үйін тіктіріп,
Омыраудағы он түймесін ағытып, Кейінгі
қалған к ө п е к к е Қалай да белін шешті
екен! (Доспамбет жырау: Ертедегі əдеб.
нұсқа., 107).
КӨПЕЛЕ е т. ж е р г. Шөмелеге салу,
шөмелелеу. Біздің бригадада шөп шабудан
бастап, оны дестеге, жалға жинау, к ө п
е л е п, маялау жəне тікелей қораға тасу
жұмыстарының барлығы да механизм
күшімен атқарылады (Ертіс, 19. 07. 1963).
КӨПЕЛЕУ Көпеле етістігінің қимыл
атауы.
КӨПЕНЕ з а т. с ө й л. Кішірек етіп
үйілген шөп немесе сабан; шөмеле. Осы
божы (вожжи), бөшке (бочка), барқыт
(бархат), к ө п е н е (копна) деген сөздерді
кейбір жерде делбе, күбі, мақпал, шөмеле
деп атайды (Ана тілі, 23. 01. 1992, 6).
КӨПЕНЕЛЕГІШ з а т. Комбайынның
артына тіркеліп, сабанды жинап, үйіп
тастап (көпенелеп) кететін құрылғы. Ком-
байн қозғалып барады. Нəзия мен Зияда к ө
п е н е л е г і ш баспалдағында жалпылдап
түскен сабанды ақтара қарап тұр (З. Иман-
баев, Қос қайың, 193).
КӨПЕНЕЛЕУ Көпенеле етістігінің
қимыл атауы. Шөпті осы күнгі қуатты
машиналар шапты. Ал оны к ө п е н е л е у
жəне маялау сияқты өте қиын, еңбекті көп
керек ететін жұмыстар қолмен атқарылды
(Ертіс, 01. 06. 1963).
КӨПЕШІ з а т. ж е р г. Шөмеле салушы.
Шөп шабу есіме түскенде ендігі маяшы
да, к ө п е ш і де əйелдер мен қарттар екені
ойыма келеді (Ə. Нұршайықов, Махабб.
жырлары, 25). Мал жайлауға шыққанда
Сақыпжамал шөпті ауылға көшірілді. К ө
п е ш і болды (Жалын, 1973, №6, 43).
КӨПКЛЕТКАЛЫ с ы н. Бірнеше
клеткадан тұратын (құралған). Кейбір
саңырауқұлақтар бірклеткалы, ал басым
бөлігі – к ө п к л е т к а л ы (Ботаника, 237).
Достарыңызбен бөлісу: |