Бердимурат назимгульдің 6D050800 – «Есеп және аудит»



Pdf көрінісі
Дата21.01.2017
өлшемі233,44 Kb.
#2394

БЕРДИМУРАТ НАЗИМГУЛЬДІҢ 

 

6D050800 – «Есеп және аудит» мамандығы бойынша философия докторы 



(PhD)  дәрежесін алу үшін диссертацияға 

 

АҢДАТПАСЫ 

 

МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ ӨНІМДЕРІНІҢ КАЛЬКУЛЯЦИЯСЫ ЖӘНЕ 

ШЫҒЫНДАРЫНЫҢ БАСҚАРУ ЕСЕБІ (ҚОЛДАНУ ӘДІСНАМАСЫ) 

 

Зерттеу  тақырыбының  өзектілігі.  Еліміздің  «Қазақстан  жолы  -  2050: 

Бір  мақсат,  бір  мүдде,  бір  болашақ»  стратегиялық  даму  бағдарламасында, 

Қазақстан дәл осы уақытта сапалы өніммен сыртқы нарықтарға шығатын болса, 

бұл  жағдайда,  сапалы  ет  өнімімен,  онда  біз  ірі  экспорттаушыға,  сол  сияқты, 

әлемдік  нарықта  өте  құнды  болып  саналатын  экологиялық  таза  өнімді  өндіру 

саласындағы ірі ойыншыға айналуымыз мүмкін делінген.  

Аграрлық  саланың  заманауи    бизнес  үдерісінде  еліміздегі  мал 

шаруашылығының  дамуы  әсер  ететіндігі  күмән  тудырмайды.  Мал 

шаруашылығында  малды  жайылымда  немесе  қорада  өсіріледі.  Малды  қысы-

жазы  қораға  қамап  ұстаумен,  салыстырғанда  жайылымда  бағу  тиімді  екені 

барлығымызға белгілі. Өйткені  жайып баққан мал өнімі өтімді, сапалы, өзіндік 

құны  төмен,  эпидемиялық  аурулармен  көп  ауыра  бермейді.  Осыған  орай  

Қазақстан  «Агробизнес  -  2020»  бағдарламасының  аясында  жайылымдық  мал 

шаруашылығын  дамытуға  ерекше  назар  аударылды.  Сонымен  бірге,  ірі  және 

орта  фермер  шаруашылықтарымен  мал  шаруашылық  өнім  сапасының 

стандарттарын  қамтамасыз  ету  жолында  жайылымдағы  малдардың  асыл 

тұқымды мал басын өсіруді дамыту мен жетілдіру әрекетінің маңыздылығы кем 

емес.  Жайылымдағы  малдардан  диеталық  өнімді  алатынымызды  ескеретін 

болсақ,  халықтың  аталған  өнімге  деген  сұранысы  да  тұрақты  түрде  өсіп 

отырады.  Сол  сияқты,  елімізде    мал  шаруашылығының  дамуы,  шығындардың 

басқару  есебі  мен  өнімдерді  калькуляциялау  механизмін    құру  қажеттілігін 

тудырды.  

Жалпы, асыл тұқымды мал басын дамыту зоотехникалық басқару есебінің 

механизмін  қалыптастырумен  қатар  жайылымдық  малдан  алынатын 

экологиялық  таза  өнім  өндірісінің  шығындарын  басқару  есебінің  де 

қызығушылығын арттырды.  

Ауыл  шаруашылық  саласындағы  басшыларға  шешім  қабылдау  үшін 

қажетті ақпаратарды дайындау мен ұсыну мақсатында басқару есебін жетілдіру 

жүйесінің өзектілігі ешбір күмән тудырмайды.  

Ірі  және  орта  фермер  шаруашылықтарында  жайылымдық  мал 

шаруашылығының  дамуы  жайылым  жерлердің  бар  болуына  тәуелді  болып 

келетін,  еліміздің  дәстүрлі  саласы.  Атап  айтқанда  жайылымдық  мал    жылқы, 

түйе,  етті  бағыттағы  ірі  қара  мал,  қой  шаруашылықтары  қарқынды  дамып 

келеді.  Алайда,  өндіріс  технологиясын  басқару  ерекшеліктеріне  тікелей 

байланысты осы салада өнімді сақтау мен өндіруге жұмсалатын шығындардың 


есебі  жетілікті  деңгейде  ұйымдастырылмаған.  Мұның  себебі,  шығындарды 

есепке  алудың,  сонымен  қатар  өндірісті  экологияландыру  шығындар  есебінің 

және  экологиялық  таза  өнім  өндірудің  тиісті  әдістемесінің  жоқтығы  болып 

табылады.  

Сонымен 

қатар, 


осы 

уақытқа 


дейін 

«жайылымдық 

мал 

шаруашылығындағы  экологиялық  таза  өнім  өндіру  шығындарының  басқару 



есебінің  механизмін  құру  ерекшеліктеріне»  қатысты  ғылыми  зерттеулер 

жеткілікті жүргізілмеген. 

Шығындардың  басқару  есебінің  жүйесін  нығайту  бойынша  ұсыныс 

экологиялық  таза  өнім  өндірісінің    болашақта  басқару  шығындарының 

тиімділігін арттыру мақсатына бағытталған. 

Жоғарыда  аталған  жағдайлар,  сол  сияқты,  басқару  есебінің  ғылыми-

әдістемелік  мәселелерінің  әзірленбегендігі,  диссертациялық  зерттеудің 

таңдалған  тақырыбының  өзектілігі  мен  маңыздылығын  көрсетіп,  жұмыстың 

мақсатын, міндеттерін, құрылымын және негізгі бағыттарын анықтады.  

Зерттеу  жұмысының  мақсаты    жайылымдық  мал  шаруашылығында 

экологиялық  таза  өнім  өндірісінің  басқару  есебінің  әдістемесін  жетілдіру  мен 

қалыптастыру  бойынша  теориялық  ережелерді,  әдіснамалық  негіздерді  және 

тәжірибелік ұсыныстарды дайындау мен дамыту болып табылады.  



Зерттеу  жұмысының  міндеттері.  Осы  мақсатқа  жету  үшін    келесідей 

міндеттерді зерттеу алға қойылады: 

-

 

мал  шаруашылығы  басқаруда  басқару  есебінің  ерекшеліктері  мен 



әдіснамасын және олардың өнім сапасына тигізетін ықпалын, жайылымдық мал 

шаруашылығының бәсекелестік артықшылықтарын зерттеу; 

-

 

жайылымдық  мал  шаруашылығы  мен  жайылым  жерлердің  жағдайын 



және  дамуын,  олардың  басқару  есебінің  механизмін  құруға,  диеталық  өнім 

өндірісінде  қазақтардың  дәстүрлі  саласын  дамытуға  тигізетін  ықпалын 

қарастыру; 

-

 



жайылымдық  асыл  тұқымды  мал  шаруашылығының  зоотехниялық-

басқару есебін құру әдістемесін әзірлеу; 

-

 

шығындар  есебінің  жаңа  объектілерінің  пайда  болуымен  байланысты 



шығындар есебін  ұйымдастырудың қалыптасқан көзқарастарын жинақтау; 

-

 



экологиялық  таза  өнімді  өндіру  үшін  экологиялық  шығындар 

мәселелері  мен  мал  шаруашылығының  ветеринарлық  қауіпсіздігіне  кепілдік 

берілуін зерттеу; 

-

 



өндірісті  экологияландырудың  талаптары  мен  әдістері  негізінде 

экологиялық  таза  өнім  өндірісінің  шығындар  сыныптамасын  жасау,  АВС 

әдісінің көмегімен аталған шығындарды есеп объектілері бойынша бөлу; 

-

 



АВС  әдісін  қолдану  негізінде  жылқы  шаруашылығында  экологиялық 

таза өнімнің өзіндік құнын анықтау. 



Зерттеу 

объектісі 

ретінде 

Алматы 


облысының 

фермер 


шаруашылықтарында  жайылымдық  мал  шаруашылығынан  экологиялық  таза 

өнім  өндіру  шығындарының  басқару  есебі,  оның  калькуляциясы  болып 

табылады. 


Зерттеу пәні жайылымдық мал шаруашылығында экологиялық таза өнім 

өндіру шығындарының басқару есебін ұйымдастыру болып саналады.  



Зерттеу әдіснамасы мен әдістемесі. Зерттеу әдістемесі болып Қазақстан 

Республикасының  заңнамалық  нормативтік  және  құқықтық  актілері,  жалпы 

ғылыми есеп, талдау әдістері, топтастырулар, саластырулар, жайылымдық мал 

шаруашылығында  басқару  есебін  ұйымдастыру  мәселелері  жөніндегі  отандық 

және  шетелдік  авторлардың  ғылыми  зерттеулері,  халықаралық  ғылыми 

конференциялардың,  монографиялық  зерттеулердің  материалдары,  ғаламтор 

жаһандық  желісінің,  Қазақстан  Республикасының  статистика  комитетінің 

ақпараттары,  Қаржылық  есептіліктің  ұлттық  стандарттары,  бухгалтерлік  және 

статистикалық есептіліктің материалдары табылады.  

Зерттеудің  ғылыми  жаңалығы  шығындардың  драйверіне  негізделе 

отырып,  АВС  әдісі  бойынша  экологиялық  таза  өнімді  өндіру,  өндірісті 

экологияландыру  шығындарын  есепке  алу  үшін  жайылымдық  мал 

шаруашылығын  күтіп-ұстау  мен  дамытуға  бағытталған  басқару  есебінің 

механизмін  құрудың  теориялық  және  әдістемелік  негіздерін  дамыту  болып 

табылады. 

Ғылыми  жаңалықтың  мазмұны  келесідей  ғылыми  нәтижелерімен 

расталады: 

-  малды  қорада  бағу  әдісімен  салыстырғанда  жайылымдық  малдың  

басекелестік  артықшылығы  мен  өндірілетін  өнім  сапасы  туралы  басшылықты 

ақпаратпен қамтамасыз етуде басқару есебінің әдіснамасы әзірленді; 

-

 



жайылымдық  мал  шаруашылығының  экологиялық  жағдайы  ашылды. 

Оларды емдеу және жайылымдық мал шаруашылығының дамуына әсер ететін 

өнімділікті  арттыру  әдістемесі  келтірілді.  Осы  бағытта  басқару  есебінің 

механизмін қалыптастыру қажеттілігі дәлелденді; 

-

 

жайылымдық 



асыл 

тұқымды 


 

малдардың 

(жануарлардың) 

зоотехникалық-басқару есебінің әдістемесі келтірілді; 

-

 

экологиялық  таза  өнімді  өндірумен  байланысты  шығындар  есебінің 



жаңа объектілері ұсынылды; 

-

 



жайылымдық  мал  шаруашылығы  өнімін  өндіруде  экологиялық 

қауіпсіздікті  қамтамасыз  етудің  әдістемесі  және  мемлекеттік  субсидияларды  

тиімді пайдалану әдістемесі берілді; 

-

 



АВС әдісі бойынша шығындар драйверін қолданумен экологиялық таза 

өнімге  қойылатын  талаптар  негізінде  өндірісті  экологияландыру  шығындарын 

есепке алу әдістемесі ашылды; 

-

 



экологиялық өндіріс қауіпсіздігін қамтамасыз ететін экологиялық таза 

өнім өндірісінде үстеме шығындарының калькуляциясы ұсынылды. 



Қорғауға шығарылатын негізгі ғылыми тұжырымдамалар

 



жайылымдық 

мал 


шаруашылығының 

бәсекеге 

қабілеттілігін 

қамтамасыз  ететін  өндірілген  өнімнің  диеталық  қасиеттерін  сипаттайтын 

басқару есебінің негізделген әдіснамасы келтірілді; 

 



жайылымдық  мал  шаруашылығының  дамуының  экологиялық 

қауіпсіздігін  қамтамасыз  ететін  жайылымдық  жерлерді  сауықтырудың 

ұсынылған әдістемесі негізінде басқару есебінің механизмі берілді; 


 

сүт  бағытындағы  асыл  тұқымды  биелерді,  құлындарды  есепке  алу 



тізімдемесі зоотехникалық басқару есебінің әдіснамасы әзірленді; 

 



өндірісті  экологияландыру  шығындарының  есебін  ұйымдастыру  үшін 

экологиялық  таза  өнімді  өндіру  шығындарын  есепке  алудың  жаңа  объектілері 

белгіленді;  

 



 мал  шаруашылығы  өнімін  өндірудің  экологиялық  қауіпсіздігін 

қамтамасыз ететін экологиялық шығындардың сыныптамасы әзірленді; 

 

АВС  әдісі  бойынша  өндірісті  экологияландыру  шығындарының 



басқару есебінің әдістемесі ұсынылды; 

 



АВС  әдісі  бойынша  шығындар  драйвері  негізінде  өндірісті 

экологияландыру калькуляциясы келтірілді.  



Зерттеудің  теориялық  маңыздылығы  жайылымдағы  малды  күтіп-бағу 

шығындарының  басқару  есебін  құру,  механизмін  ұйымдастыру  бойынша 

әдістемелік  ережелерді  негіздеуде.  Жайылымдағы  асыл  тұқымды  малдарды 

есепке  алудың  әдістемелік  негізделуі,  басқарушыларға  басқару  шешімдерін 

қабылдауда  ақпаратты  дайындап  ұсынатын  зоотехниялық  басқару  есебін 

әзірлеуді  талап  етті.  Өндірісті  экологияландырудың  басқару  есебін  есебінің 

зерттелуі  мен  ұсынылған  әдістемесі  шығындар  есебінің  жаңа  объектілерінің 

пайда  болуын  әкеліп,  сондай-ақ  шығындар  драйверіне  сүйене  отырып,  АВС 

әдісінің көмегімен шығындар баптарының ашылуына әкеп соқтырды.  

Зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы жайылымдық малдарды ұстауға 

жұмсалатын  шығындардың  басқару  есебінің  механизмін  негіздеуде. 

Бәсекелестік  артықшылықтарды  қамтамасыз  етуде  қазіргі  кездегі  агробизнес  

шаруашылықтарда жайылымдағы асыл тұқымды малдарды есепке алуды талап 

етеді.  Сондықтан  әзірленген  тізімдемелер  зоотехникалық  басқару  есебін 

қалыптастырудың  негізі  болып  табылды.  Шығындар  есебінің  әзірленген 

объектілері, олардың сыныптамасы фермерлік шаруашылықтардың тәжірибелік 

жұмысында  қолданылуы  мүмкін.  Өндірісті  экологияландыру  бойынша 

жұмыстардың калькуляциясын есептеу ұлттың денсаулығын сақтау мақсатында 

экологиялық  таза  өнімнің  өзіндік  құнын  қалыптастыруға  тәжірибеде 

қызығушылықты қамтамасыз етеді.  

Диссертацияда  зерттеліп  отырған,  мал  шаруашылығы  басқару  есебін 

ұйымдастыруды дамыту және оның механизмін құру, сол сияқты экологиялық 

таза  өнім  өндіру  жөніндегі  мәселелер,  2018  жылға  арналған  «Қазақстан 

Республикасында  табынды  жылқы  шаруашылығының  экологиялық  таза  өнім 

өндірісінің  басқару  есебін  дамыту  стратегиясы»  (Тіркеу  нөмірі  0116РК00072) 

жобасының аясында жазылған. 

Диссертациялық  жұмыстың  ұсыныстары  мен  нәтижелері    «Алматы 

облысы  ауылшаруашылық  басқармасы»  мемлекеттік  мекемесінде  тәжірибелік 

жұмысқа еңдірілгендігін дәлелдейді (17.10.2016ж. № 43-43/2077 еңгізу туралы 

актісі).  

Зерттеудің  ережелерімен  қортыныдылары  әсіресе  асыл  тұқымды 

малдардың    зоотехникалық  басқару  есебінің  әзірленген  әдістемесі  мен  сүт 

бағытындағы асыл тұқымды биелерді және құлындарды есепке алу тізімдемесі 

«Агробизнес  –  2020»,  бағдарламасының  3.4  «Агроөнеркәсіптік    кешеннің  


қамтамасыз  етуші  салаларының  даму  деңгейін  талдау»  бөлімін  жүзеге  асыру 

кезінде қолдануға болады. 

Мал  шаруашылығы  өнімдерін  өндіруде  ветериналық  қауіпсіздікті  және 

экологиялық  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ететін  экологиялық  шығындардың 

ұсынылған  жіктемесі  және  экологиялық  таза  өнім  өндіру  шығындарының 

белгіленген  жаңа  есеп  объектілері,  АВС  әдісі  бойынша  өндірісті 

экологияландыру  шығындарының  басқару  есебінің  ұсынылған  әдістемесі 

Қазақстан  Республикасы  Президенті  Н.А.Назарбаевтың  «Қазақстан-2050» 

стратегиясы»    жолдауында  атап  өтілген,  онда  белгіленген  «Біз  Қазақстанда 

экологиялыққа баса назар аударып, ұлттық бәсекеге қабілетті брендттер құруға 

тиіспіз. Осыған сәйкес елдің агроөнеркәсіп кешені алдына міндет қойылады  – 

экологиялық таза өндіріс саласында жаһандық ойыншыға айналу» міндеттеріне 

сәйкес Қазақстан Республикасының жайылымдық мал шаруашылығын тұрақты 

дамыту тұжырымдамасын жүзеге асыру кезінде қолданылуы мүмкін. 

 

  

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

АННОТАЦИЯ 

 

диссертации на соискание  степени доктора философии (PhD) 

по специальности 6D050800 – «Учет и аудит» 

 

БЕРДИМУРАТ НАЗИМГУЛЬ 

 

ТЕМА «УПРАВЛЕНЧЕСКИЙ УЧЕТ ЗАТРАТ И КАЛЬКУЛЯЦИИ  



ПРОДУКЦИИ ЖИВОТНОВОДСТВА (МЕТОДОЛОГИЯ ПРИМЕНЕНИЯ)» 

 

Актуальность темы исследования. Согласно стратегической программе 

«Казахстанский путь – 2050: общая цель, общие интересы» в настоящее время 

Казахстан  стремится  выйти  на  мировой  рынок  с  качественной  мясной 

продукцией, поэтому мы должны стать основным игроком в этом направлении, 

так как являемся крупным экспортером по производству экологический чистой 

продукции получаемой от животноводства.  

Необходимость  развитие  животноводства  в  современном  бизнес- 

процессе аграрной отрасли не вызывает сомнений. В данной отрасли животные 

выращиваются    на  пастбище  и  стойле,  всем  известно,  что  пастбищный  выпас 

животных более эффективен по сравнению с их нахождением в стойле в летний 

и  зимний  периоды.  Поскольку  продукция  пастбищных  животных  не  имеет  

эпидемических заболеваний, она является более качественной, обладает низкой 

себестоимостью,  реализуется    по  выгодной  цене.  Именно  поэтому 

Правительство  Казахстана  сделала  упор  на  развитие  пастбищного 

животноводства  в  рамках  программы  «Агробизнес  –  2020».  Сегодня  рост  и 

развитие  пастбищного  животноводства  в  отдаленных  районах,  играют 

огромную  роль,  в  современных  условиях  важно,  разведение  и  улучшение 

племенного  поголовья    пастбищных  животных  крупными  и  средними 

фермерскими 

хозяйствами 

в 

обеспечении 



стандартов 

качества 

животноводческой  продукции.  Выше  названные  особенности  развития 

пастбищного  животноводства  в  нашей  стране  вызвало  необходимость 

формирования зоотехнического управленческого учета. Если учитывать, что от 

пастбищных  животных  получаем  диетические  лечебные  продукты,  то  спрос 

населения на качественную продукцию постоянно будет увеличиваться. В этой 

связи  возникает    необходимость  разработки  механизма  (инструментария) 

управленческого учета затрат и калькуляции продукции.  

В  целом  развитие  племенного  поголовья  повысил  интерес  к  созданию  и 

формированию механизма зоотехнического управленческого учета, более того 

управленческого учета затрат в пастбищном животноводстве  по производству 

экологически  чистой продукции. 

Актуальность системы совершенствования управленческого учета в целях 

подготовки  и  предоставления  информации  управленцам  аграрии  в  принятии 

управленческих решений не вызывает сомнении. 

 На  крупных  и  средних  фермерских  хозяйствах  развитие  пастбищного 

животноводства  как  традиционной  отрасли  нашей  страны,  которое  зависит  от 



наличия  обширных  пастбищных  земель,  вполне    успешно  развивается 

продуктивное  коневодство,  верблюдоводство,  овцеводство  и  крупнорогатый 

скот (КРС). Однако организация учета затрат на содержание этих животных и 

затрат  на  производство  продукции,  находящихся  в  прямой  зависимости  от 

особенности  технологии  производства  и  системы  управления  сегодня 

находится    не  на  должном  уровне.  Причиной  всему  является    отсутствие 

разработанной методики управленческого учета затрат, вместе с ним, методика 

учета затрат экологизации производства, в производстве  экологически чистой 

продукции. 

Несмотря  на  определенную  изученность  основ  теории  и  методологии 

управленческого  учета,  на  наш  взгляд  не  было  достаточных  научных 

исследований,  «особенности  формирования  механизма  зоотехнического 

управленческого учета. Более того управленческого учета затрат производства 

экологически    чистой  продукции  пастбищного  животноводства.  Вместе  с  ним 

учета затрат экологизации  производства, в производстве экологически чистой 

продукции. 

Предложение  по  усилению  системы  управленческого  учета  затрат 

направлено,  на  будущее  развитие  организации  производства  экологически 

чистой  продукции  для  повышения  эффективности  в  целях  управления 

затратами. 

Отсюда  следует,    что  повышение  эффективности  производства  исходя 

выше  указанных  обстоятельств,  а  также  не  разработанность    научно  – 

методических    проблем  управленческого  учета  свидетельствуют  об 

актуальности  и  практической  значимости  избранной  темы  диссертационного 

исследования, что определило цель, задачи, структуру и основные направления 

работы. 


Целью  диссертационного  исследования  является  разработка  развитие 

теоретических  положений,  методологических  основ  и  практических 

рекомендаций 

по 


совершенствованию 

и 

формированию 



методики 

управленческого  учета  в    пастбищном  животноводстве  по  производству 

экологически  чистой продукции. 

Задачи  исследования.  Достижение  поставленных  целей  определяет 

исследование ряда задач: 

-  исследование  особенностей  и  методологии  управленческого  учета  в 

управлении  животноводством  и  их  влияния  на  качество  продукции  и 

конкурентные преимущества пастбищного животноводства;  

-  рассмотрение  состояние  пастбищных  земель  для  выпасов,  создание 

механизма  управленческого учета, оценка влияния национальных традиций на 

развитие производства диетической продукции в  пастбищном животноводстве; 

-  разработка  методологии  зоотехнического  -  управленческого  учета 

племенного пастбищного животноводства; 

-  обобщение  сложившихся  подходов  организации    учета  затрат  с 

появлением новых объектов учета затрат; 



-  исследование  экологических  проблем  и  гарантии  ветеринарной 

безопасности  животноводства  в  производстве  экологический  чистой 

продукции;  

-  изучение  классификациии  затрат  производства  экологически  чистых 

продуктов  на  основе  требований  и  методов  экологизации  производства,  

распределении указанных затрат по объектам учета на основе метода АВС; 

-  исследование  себестоимости  экологически  чистых  продуктов  в 

коневодстве на основе применения  метода АВС. 



Объектом  исследования  являются    управленческий  учет  затрат  

производства  экологически  чистой  продукции,  ее  калькуляция  в  пастбищном 

животноводстве в фермерских хозяйствах Алматинской области.       

Предметом  исследования  является  организация  управленческого  учета 

затрат  производства  экологически  чистой  продукции  в  пастбищном 

животноводстве. 

Методология и методика исследования. Методикой исследования стали 

законодательные  нормативные  и  правовые  акты  РК,  общенаучные  методы 

учета,  анализа,  группировки,  сопоставления,  публикаций  отечественных  и 

зарубежных  авторов  по  проблемам  организации  управленческого  учета  в 

пастбищном 

животноводстве, 

материалы 

международных 

научных 

конференций,  монографий,  информация  глобальной  сети  Интернет,  данные 

Комитета  по  статистике  МЭ  РК,  НСФО,    материалы    финансовой    и 

статистической отчетности. 



Научная новизна  исследования заключается в развитии теоретических 

и  методических  основ    формирования  механизма  управленческого  учета, 

направленных  на  содержание  и  развитие  пастбищного  животноводства  для 

производства  экологически  чистой  продукции,  учета  затрат  экологизации 

производства по методу АВС исходя драйвера затрат.  

Содержание  научной  новизны  подтверждается  следующими  научными 

результатами: 

-  разработана      методология    управленческого  учета  в  обеспечении 

информацией  руководства  о  качестве    производимой  продукции    и 

конкурентных преимуществ, пастбищных животных перед  стойловым; 

- раскрыто  экологическое состояние пастбищных земель.  Дана  методика 

их  лечение  и  повышения  урожайности,  вляющих  на  развитие  пастбищного 

животноводства. 

Доказана 

необходимость 

формирования 

механизма 

управленческого учета в этом направлении; 

-  представлена  методика  зоотехнического  управленческого  учета 

племенных свойств пастбищных животных; 

-  предложены    новые  объекты  учета  затрат,  связанные  с  производством 

экологически чистой продукции; 

- дана методика в обеспечении экологической безопасности производства 

продукции  пастбищного  животноводства  и  методика  эффективного 

использования государственных субсидий; 


-  раскрыта  методика  учета  затрат  экологизации  производства  на  основе 

требований  к  экологически чистой  продукции с  применением драйвера  затрат 

по методу АВС;  

предложена  калькуляция  накладных  затрат  в  производстве 



экологическии 

чистой 


продукции 

обеспечивающих 

экологическую 

безопасность производства. 



Положения, выносимые на защиту, состоят в следующем: 

-  предоставлена  обоснованная  методология  управленческого  учета 

отражающая диетические свойства производимой продукции, обеспечивающая 

конкурентоспособность пастбищного животноводства; 

-  Даны  механизмы  управленческого  учета  на  основе  предложенной 

методики  лечения  пастбищных  земель,  обеспечивающие  экологическую 

безопасность в развитии пастбищного животноводства; 

-  разработана  методология  зоотехнического  управленческого  учета 

племенных  свойств  и  ведомости  учета  племенных  кобыл    молочного 

направления, жеребят; 

-  для  организации  учета  затрат  экологизации  производства  выделены 

новые объекты учета затрат производства экологический чистой продукции; 

-  представлена  классификация  экологических  затрат  обеспечивающая 

экологическую безопасность производства продукции животноводства; 

-  рекомендована  методика  управленческого  учета  затрат  экологизации 

производства по методу АВС; 

-  представлена  калькуляция  экологизации  производства  на  основе 

драйвера затрат по методу АВС. 



Теоретическая  значимость  исследования  заключается  в  обосновании 

методических  положений  по  организации    механизма  формирования 

управленческого 

учета 


затрат 

содержания 

пастбищных 

животных. 

Методическое  обоснование  учета  племенных  качеств  пастбищных  животных 

потребовала  разработки  зоотехнического  управленческого  учета,  которая 

подготовит  и  предоставит  информацию  управленцам  в  принятии 

управленческих 

решений. 

Исследование 

и 

предлагаемая 



методика 

управленческого учета экологизации  производства способствует образованию 

новых  объектов  учета  затрат,  а  также  раскрытию  статей    затрат  с  помощью 

метода АВС, исходя драйвера затрат.   



Практическая  значимость.  заключается  в  обосновании  механизма 

управленческого  учета  затрат  на  содержание  пастбищных  животных. 

Современный  агробизнес  в  обеспечении  конкурентных  преимуществ 

потребовал  в  хозяйствах  ведение  учета  племенных  качеств  пастбищных 

животных, поэтому разработанные ведомости послужат основой формирования 

зоотехнического  управленческого  учета.  Разработанные  объекты  учета  затрат, 

их  классификация,    могут  быть  использованы  в  практической  деятельности 

фермерских  хозяйств.  Расчеты  калькуляции  работ  по  экологизации 

производства обеспечат практический интерес в формировании себестоимости 

экологически чистой продукции в целях сохранения здоровья нации  



Работа  написана  в  рамках  инициативного  научного  проекта  «Стратегия 

развития  управленческого  учета  производства  экологически  чистой 

продукции»  Табунного  коневодства  Республики  Казахстан  на  период  до  2018 

года. (Регистрационный номер 0116РК00072). 

Результаты  и  рекомендаций  исследования  были  использованы  и 

внедрены  в  практическую  деятельность  государственное  учреждение 

«Управление сельского хозяйства Алматинской области» (акт внедрения №43-

43/2077 от 17 октября 2016 г.)  

Положения  и  выводы  исследования,    в  частности  разработанная 

методология  зоотехнического  управленческого  учета  племенных  свойств  и 

ведомости  учета  племенных  кобыл   молочного  направления  и жеребят    могут 

быть использованы при реализации программы  «Агробизнес  - 2020»  раздела 

3.4.  «Анализ уровня развития обеспечивающих отраслей агропромышленного 

комплекса». 

Представленная 

классификация 

экологических 

затрат 


обеспечивающая  ветеринарную  безопасность,  экологическую  безопасность 

производства  продукции  животноводств  и  выделенные  новые  объекты  учета 

затрат  производства  экологический  чистой  продукции,  рекомендованная 

методика  управленческого  учета  затрат  экологизации  производства  по  методу 

АВС    могут  быть    использованы  при  реализаций  концепций  устойчивого 

развития пастбищного животноводства Республики Казахстан,  в соответствии 

с  задачами,  обозначенными  в  Послании  Президента  РК    Назарбаева  Н.А.  

«Стратегия  «Казахстан-2050»,  где  отмечено:  «В  Казахстане  должны 

создаваться  национальные  конкурентоспособные  бренды  с  акцентом  на 

экологичность.  В    соответствии  с  этим  ставится    задача  перед 

агропромышленным комплексом страны – стать глобальным игроком в области 

экологически чистого производства». 

 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ANNOTATION 

 

of the thesis for the degree of Doctor of Philosophy (PhD) 

on specialty 6D050800 - "Accounting and Auditing" 

 

BERDIMURAT NAZYMGUL 

 

THEME "COST ACCOUNTING MANAGEMENT AND LIVESTOCK 

PRODUCT CALCULATION (METHODOLOGY OF USE)" 

 

Relevance  of  the  research  topic.  According  to  the  strategic  program 

"Kazakhstan's way - 2050: common goal, common interests" Kazakhstan currently is 

breaking  into  a  world  market  with  high-quality  meat  products,  so  we  have  to  be  a 

major  player  in  this  area,  as  we  are  the  large  exporter  for  the  environmentally  - 

friendly goods production obtained from livestock. 

The need for animal husbandry development in the modern business process of 

the  agricultural  sector  is  not  in  doubt.  In  this  industry  the  animals  are  raised  on 

pasture and stall, everybody knows that the animals pasture grazing is more efficient 

compared to their presence in the stall in summer and winter periods. Since a product 

of grazing animals has no epidemic disease, it is more efficient, has a low cost and is 

sold  at  a  bargain  price.  That  is  why  the  Government  of  Kazakhstan  has  focused  on 

the  development  of  grazing  within  the  program  "Agribusiness  -  2020".  Today  the 

growth  and  development  of  grazing  in  remote  areas  play  a  huge  role.  Livestock 

breeding  and  improvement  of  grazing  animals  in  large  and  medium-sized  farms  to 

ensure quality standards of livestock products is important in modern conditions. The 

above  mentioned  features of grazing in  our  country  have necessitated the  formation 

of  zootechnical  management  accounting.  Taking  into  consideration  that  we  get 

dietary  therapeutic  products  from  grazing  animals,  consumer  demand  for  quality 

products  will  continue  to  increase.  This  raises  the  need  to  develop  a  mechanism 

(tools) of managerial cost accounting and product calculation.  

In  general,  livestock  breeding  development  has  increased  an  interest  in  the 

creation  and  formation  of  zootechnical  management  accounting  mechanism  and 

management  accounting  costs  in  the  grazing  industry  for  the  production  of 

environmentally friendly items. 

The urgency of management accounting improving system in order to prepare 

and provide information to agrarian executives in decision-making is not in doubt. 

In  large  and  medium-sized  farms, the  development  of  grazing  as  a  traditional 

industry of our country, which is dependent on the presence of extensive pasture land, 

it  is  successfully  developing  productive  horse  breeding,  camel,  sheep  and  cattle 

breeding.  However,  the  organization  of  cost  accounting  on  husbandry  of  these 

animals  and  the  costs  for  production,  which  are  directly  depending  on  the 

characteristics of production and management systems technology today, is not at the 

proper  level.  The  reason  for  all  is  the  lack  of  developed  methods  of  management 

accounting  costs,  along  with  it,  the  method  of  green  production  cost  accounting,  in 

the production of environmentally friendly products.  


Despite  some  study  of  theory  foundations  and  management  accounting 

methodology, in our opinion there was not enough research for "key elements  of the 

zootechnical  management  accounting  mechanism’s  formation"  as  well  as, 

management  accounting  costs  of  environmentally  friendly  products  grazing.  Along 

with,  cost  accounting  of  green  production  in  the  environmentally  friendly  products 

manufacturing has been overlooked.  

The proposal to strengthen the managerial cost accounting system is aimed at 

the  future  development  of  the  organization  of  environmentally  friendly  products’ 

manufacturing to improve efficiency for cost control. 

It  follows  that  the  increase  in  production  efficiency  based  on  the  above 

circumstances,  as  well  as  not  developed  scientific  -  methodical  management 

accounting  problems  suggest  the  relevance  and  practical  significance  of  the  chosen 

topic  of  the  research,  which  determined  the  purpose,  objectives,  structure  and  main 

directions of work. 



The  aim  of  the  research  is  the  development  of  theoretical  positions, 

methodological foundations and practical recommendations for the improvement and 

management accounting method formation in the grazing industry for the production 

of environmentally friendly products. 



Research objectives. Achieving these goals determines the study a number of 

problems: 

-  study  of the  characteristics and  management  accounting  methodology  in the 

livestock  management  and  their  impact  on  product  quality  and  the  grazing 

competitive advantages; 

- conditions consideration of pasture land for grazing, creation of management 

accounting  mechanism,  the  influence  of  national  traditions  on  the  development  of 

dietary products production in grazing; 

-  methodology  development  of  zootechnical  management  accounting  in 

grazing; 

-  generalization  of  the  existing  cost  accounting  organization  approaches  with 

new cost accounting objects; 

- study of environmental problems and livestock veterinary security guarantee 

in the production of environmentally friendly products; 

-  classification  study  of  environmentally  friendly  items  production  cost  based 

on the requirements and production methods greening, the distribution of these costs 

on account objects on the base of ABC method; 

-  research  of  environmentally  friendly  products  cost  in  the  horse  breeding  on 

the base of ABC method. 

The  object  of  research  is  management  accounting  costs  of  environmentally 

friendly  products  production,  its  calculation  in  the  grazing  industry  of  the  Almaty 

region farms. 

The  subject  of  research  is  management  accounting  costs  organization  in 

production of environmentally friendly products for livestock grazing. 



Methodology and method of the research. The method of the research is the 

legislative and regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan, scientific methods 

of  accounting,  analysis,  grouping,  comparing,  publishing  of  domestic  and  foreign 


authors on the problems of management accounting organization in grazing livestock, 

materials  of  international  scientific  conferences,  monographs,  information  from  the 

global Internet, data of the Statistics Committee of the Republic of Kazakhstan, data 

of  the  National  Organization  for  Financial  Accounting  and  Reporting  Standards, 

materials of financial and statistical reporting.  

The scientific novelty of the research is to develop theoretical and methodical 

fundamentals  of  management  accounting  mechanism  formation,  aimed  at  the 

maintenance  and  development  of  grazing  for  the  production  of  environmentally 

friendly items, cost accounting for the production greening on the ABC method based 

on cost drivers. 

The  content  of  the  scientific  novelty  is  confirmed  by  the  following  scientific 

results: 

-  management  accounting  methodology  in  providing  information  about  the 

quality  management  of  products  and  competitive  advantages  of  grazing  animals  to 

stall was developed; 

-  ecological  condition  of  pasture  land  was  revealed.  The  methods  of  their 

treatment and productivity increase that impact on grazing development were given. 

The necessity of management accounting mechanism formation in this direction has 

been proved; 

- method of zootechnical management accounting of grazing animals breeding 

abilities  is presented; 

-  new  facilities  of  cost  accounting  associated  with  the  production  of 

environmentally friendly products were proposed; 

- procedure to ensure environmental safety of grazing production and methods 

of government subsidies effective use was given; 

-  cost  accounting  method  of  production  greening  on  the  basis  of  the 

requirements  for  environmentally  friendly  products  using  the  ABC  method  for  cost 

driver is revealed; 

-  calculation  of  overhead  costs  greening  in  the  production  of  environmentally 

friendly products to ensure environmental security was proposed. 

Regulations for the defense, as follows: 

-  reasonable  methodology  of  management  accounting  reflecting  the  dietary 

abilities of the products, ensuring the competitiveness of grazing was provided; 

- management accounting mechanisms on the basis of the proposed method of 

pasture land treatment to ensure environmental safety in the grazing development; 

-  methodology  of  zootechnical  management  accounting  of  breeding  abilities 

and account statements of dairy broodmares, foals was worked out; 

-  to  organize  the  green  production  cost  accounting  the  new  objects  of 

accounting costs of environmentally friendly items’ production are allocated; 

- environmental costs classification providing environmental safety of livestock 

production was presented; 

-  method  of  management  accounting  costs  of  green  production  on  the  ABC 

method was recommended; 

- green production calculation on the basis of cost driver by the ABC method is 

presented. 


The  theoretical  significance  of  the  research  is  in  the  underpinning  of 

methodical  positions  on  the  organization  of  managerial  cost  accounting  formation 

mechanism of grazing animals maintenance. Methodical substantiation of accounting 

for  grazing  animals’  breeding  qualities  demanded  the  zootechnical  management 

accounting development, which will prepare and provide information to executives in 

making  management  decisions.  The  study  and  the  proposed  method  of  green 

production  management  accounting  promotes  the  formation  of  new  cost  accounting 

objects, as well as the disclosure of account cost by using the ABC method, based on 

cost drivers. 

Practical  significance  of  the  research  is  in  the  grounding  of  management 

accounting  costs  mechanism  for  the  maintenance  of  grazing  animals.  Modern 

agribusiness in providing competitive advantages has demanded in farms accounting 

of  breeding  qualities  of  grazing  animals,  so  developed  statements  serve  as  the 

formation basis of zootechnical management accounting. Developed cost accounting 

objects,  their  classification  can  be  used  in  the  practice  of  farming,  the  calculation 

works on green production calculations provide practical interest in the formation of 

environmentally friendly products cost in order to preserve the health of the nation. 

The  problem  of  the  organization  development,  formation  of  management 

accounting  tools  in  grazing,  the  production  of  environmentally  friendly  products 

written  in  the  project  framework  "Strategy  of  management  accounting  production 

development of environmentally friendly products in horse breeding in the Republic 

of Kazakhstan" for the period until 2018 were investigated in the thesis. (Registration 

number is 0116RK00072). 

The  results  and  recommendations  of  the  study  have  been  used  and  applied  in 

practical  activity  of  the  state  institution  "Agriculture  Department  of  Almaty  region" 

(the act of introduction №43-43 / 2077 from 17 October 2016). 

Terms and conclusions of the study, in particular, the developed  methodology 

of zootechnical management accounting of breeding properties and dairy broodmares 

and foals’ account statements can be used to implement the program "Agribusiness - 

2020"    in  section  3.4.  :"Analysis  of  the  development  level  that  provides  the  agro-

industrial  complex  branches".  Presented  classification  of  environmental  costs  that 

provides  veterinary  safety,  environmental  safety  of  livestock  production  and  new 

facilities  taking  into  account  the  production  costs  of  environmentally  friendly 

products,  as  well  as  recommended  method  of  management  accounting  costs  of 

cleaner  production  on  the  ABC  method  can  be  used  in  the  implementation  of 

sustainable  development  concepts  of  grazing  in  the  Republic  of  Kazakhstan,  in 

accordance  with  the  objectives  outlined  in  the  Address  of  the  President  of  the 

Republic of Kazakhstan N.A. Nazarbayev: "Strategy 

"Kazakhstan - 2050", which states: "National competitive brands with a focus 

on  environmental  friendliness  must  be  created  in  Kazakhstan.  In  accordance  with 

this, the task is put before the agro-industrial complex of the country, that is to say, to 

become a global player in the field of cleaner production." 

 

 



 


Достарыңызбен бөлісу:




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет