Педагогикалық жоғары оқу орны мен білім беру ұйымдары

286 

 

Keywords: innovation; pedagogical technologies, traditional and innovative methods of training, 

combination of methods. 

 

В  соответствии  с  современными  тенденциями  образования  в  Республике  Казахстан, 

основными  целями  высшего  образования  являются:  подготовка  квалифицированных 

специалистов, соответствующего уровня и профиля, конкурентноспособных на рынке труда, 

компетентных, ответственных, свободно владеющих своей профессией и ориентирующихся 

в  смежных  областях  деятельности,  способных  к  эффективной  работе  по  специальности  на 

уровне мировых стандартов, готовых к постоянному профессиональному росту, социальной 

и профессиональной мобильности.  

Изменение  роли  образования  в  обществе  обусловило  большую  часть  инновационных 

процессов. Из социально пассивного, рутинизированного, совершающегося в традиционных 

социальных 

институтах, 

образование 

становится 

активным. 

Актуализируется 

образовательный  потенциал,  как  социальных  институтов,  так  и  личностный.  Раньше 

безусловными  ориентирами  образования  были  формирование  знаний,  умений,  навыков, 

информационных и социальных умений (качеств), обеспечивающих «готовность к жизни», в 

свою  очередь,  понимаемую  как  способность  приспособления  личности  к  общественным 

обстоятельствам. Теперь образование все более ориентируется на создание таких технологий 

и  способов  влияния  на  личность,  в  которых  обеспечивается  баланс  между  социальными  и 

индивидуальными  потребностями,  и,  которые,  запуская  механизм  саморазвития 

(самосовершенствования,  самообразования),  обеспечивают  готовность  личности  к 

реализации собственной индивидуальности и изменениям общества. 

В  настоящее  время  преподаватель  не  ограничен  в  выборе  средств  обучения. 

Расширение  педагогических  методов  и  приёмов,  а  также  педагогические  инновации, 

существенно  влияют  на  характер  преподавательской  деятельности.  И,  соответственно,  на 

усвоение материала обучающимися. Развитие общества вызывает потребность в изменениях 

даже универсальных форм обучения. Поэтому в современной практике необходимо сочетать 

традиционные и инновационные технологии обучения. 

В традиционной системе профессиональной подготовки в центре внимания находился 

учебно-воспитательный  процесс,  отношения  между участниками  построены  как  субъектно-

объектные,  где  субъект – преподаватель  находится  в  ограниченных  условиях,  его 

деятельностью  управляет  учебный  план  и  программа,  жёстко  задающие  рамки  отношений. 

Объект – студент  должен  быть  наполнен  определённым  объёмом  знаний,  его  роль – 

пассивное усвоение информации [5]. Очевидно, что при таком обучении страдает в первую 

очередь  потребитель  знаний – студент,  так  как  для  будущего  специалиста  творческое 

содержание  обучения  отсутствует,  а  с  ним  и  заинтересованность  в  личностном  участии. 

Такой  будущий  специалист,  лишённый  возможности  самовыражения  малопродуктивен  в 

дальнейшем  профессиональном  развитии,  так  как  не  имеет  навыков  в  принятии 

самостоятельных  решений.  С  другой  стороны,  отсутствие  контроля  и  направляющих 

ориентиров  не  могут  дать  ожидаемых  результатов  при  подготовке  специалистов  высокой 

квалификации. Поэтому инновации должны разумно стимулировать обучающегося, при этом 

преподаватель должен быть старшим наставником, а не просто сторонним наблюдателем.  

Термин  «традиционное  обучение»  подразумевает,  прежде  всего,  организацию 

обучения,  сложившуюся  в XVII веке  на  принципах  дидактики,  сформулированных 

Я.С.Коменским.  По  своему  характеру  цели  традиционного  обучения  представляют 

воспитание  личности  с  заданными  свойствами.  По  содержанию  цели  ориентированы 

преимущественно на усвоение знаний, умений и навыков, а не на развитие личности. 

Традиционная технология представляет собой, прежде всего, авторитарную педагогику 

требований,  ученье  весьма  слабо  связано  с  внутренней  жизнью  ученика,  с  его 

многообразными  запросами  и  потребностями,  отсутствуют  условия  для  проявления 

индивидуальных способностей, творческих проявлений личности. 

287 

 

Процесс  обучения  как  деятельность  в  традиционном  обучении  характеризуется 

отсутствием  самостоятельности,  слабой  мотивацией  учебного  труда.  В  этих  условиях  этап 

реализации  учебных  целей  превращается  в  труд  «из-под  палки»  со  всеми  его  негативными 

последствиями. 

Любая современная педагогическая технология представляет собой синтез достижений 

педагогической  науки  и  практики,  сочетание  традиционных  элементов  прошлого  опыта  и 

того,  что  рождено  общественным  прогрессом,  гуманизацией  и  демократизацией  общества. 

Ее источниками и составными элементами являются: 

- социальные потребности преобразования и новое педагогическое мышление; 

- наука – педагогическая, психологическая, общественные науки; 

- передовой педагогический опыт; 

- опыт прошлого, отечественный и зарубежный; 

- народная педагогика. 

На  разных  стадиях  своего  развития  общество  предъявляло  новые  стандарты, 

требования к подготовке квалифицированных специалистов. Это обусловило необходимость 

развития  новых  образовательных  технологий  в  системе  образования.  Образование  как 

процесс  и  результат  может  быть  эффективным  и  качественным,  если  есть  четко 

сформулированные  конкретизированные  образовательные  идеи,  принятые  всеми 

участниками образовательного процесса.  

Инновационные  технологии - это  принципиально  новые  способы,  методы 

взаимодействия  преподавателей  и  студентов,  обеспечивающие  эффективное  достижение 

результатов  педагогической  деятельности.  В  психологической  теории  обучения 

интерактивным  называется  обучение,  основывающееся  на  психологии  человеческих 

взаимоотношений.  Технологии  интерактивного  обучения  рассматриваются  как  способ 

усвоения  знаний,  формирования  умений  и  навыков  в  процессе  взаимоотношений  и 

взаимодействий  педагога  и  обучаемого  как  субъектов  учебной  деятельности.  Сущность  их 

состоит в том, что они опираются не только на процессы восприятия, памяти, внимания, но, 

прежде  всего,  на  творческое,  продуктивное  мышление,  поведение,  общение.  При  этом 

процесс  обучения  организуется  таким  образом,  что  обучаемые  учатся  общаться, 

взаимодействовать  с  другом  и  другими  людьми,  учатся  критически  мыслить,  решать 

сложные  проблемы  на  основе  анализа  производственных  ситуаций,  ситуационных 

профессиональных задач и соответствующей информации.  

Научные  инновации,  продвигающие  прогресс  вперед,  охватывают  все  области 

человеческих  знаний.  Одной  из  разновидностей  социальных  инноваций  является 

педагогическая  инновация.  Педагогическая  инновация – это  нововведение  в  области 

педагогики, целенаправленное прогрессивное изменение, вносящее в образовательную среду 

стабильные  элементы  (новшества),  улучшающие  характеристики,  как  отдельных  ее 

компонентов,  так  и  самой  образовательной  системы  в  целом.  Педагогические  инновации 

могут  существовать  как  за  счет  собственных  ресурсов  образовательной  системы 

(интенсивный  путь  развития)  так  и  за  счет  привлечения  дополнительных  мощностей 

(инвестиций) – новых  средств,  оборудования,  технологий,  капитальных  вложений  и  т.п. 

(экстенсивный  путь  развития).  Основными  направлениями  и  объектами  инновационных 

преобразований в педагогике являются:  

- проектирование новых моделей образовательного процесса;  

-  разработка  концепций  стратегий  развития  образования  и  образовательных 

учреждений;  

-  обновление  содержания  образования,  изменение  и  разработка  новых  технологий 

обучения и воспитания;  

- улучшение подготовки педагогических кадров;  

-  обеспечение  психологической,  экологической  безопасности  учащихся,  разработка 

здоровьесберегающих технологий обучения;  

288 

 

-  обеспечение  успешности  обучения  и  воспитания,  мониторинг  образовательного 

процесса и развития учащихся;  

- разработка учебников и учебных пособий нового поколения. [6] 

Таким  образом,  педагогические  технологии – это  упорядоченная  совокупность 

действий,  операций  и  процедур,  инструментально  обеспечивающих  достижение 

диагностируемого 

и 

прогнозируемого 

результата 

в 

изменяющихся 

условиях 

образовательного  процесса.  Технологии  обучения  позволяют  преподавателю  добиваться 

запланированного результата. 

Перемены, происходящие в мире, современное экономическое и социально-культурное 

развитие  нашей  страны  вызвало  необходимость  срочной  реформы  системы  образования. 

Несмотря  на  всю  свою  противоречивость,  именно  инновации  в  образовании  являются 

залогом  успешного  развития  общества.  Однако  в  погоне  за  новым,  конечно  же,  нельзя 

отметать  ценный  опыт  традиционного  обучения.  Разумное  сочетание  традиционных  и 

инновационных  образовательных  технологий  позволяет  достичь  должного  уровня 

подготовки молодых специалистов в современных условиях. 

 

Список литературы: 

1.  Антонова  О.  А.  Формирование  активной  жизненной  позиции  у  будущего  педагога- 

психолога: автореф. – Казань, 2009. 

2.  Ганоусек  Э.  Социально  психологический  аспект  формирования  активной  жизненной 

позиции молодого рабочего: автореф. – Москва, 1984. 

3. Гордон Л. А. Социальная адаптация в современных условиях // Социс. – 2004. – № 8.  

4.  Игнатьев  В.  Реабилитация  подростков  в  семейной  воспитательной  группе // Социальная 

работа. – № 1. – 2002. 

5.  Клименко  Т.  К.  Традиции  и  инновации  в  педагогическом  образовании. URL: www.uni-

altai.ru/Journal/pedagog/pedagog_7/a05.html (дата обращения 08.02.13) 

6.  Хасия  Т.  В.  Педагогические  инновационные  технологии  в  вузе  [Текст] / Т.  В.  Хасия // 

Актуальные  вопросы  современной  педагогики:  материалы  междунар.  науч.  конф. (г.  Уфа, 

июнь 2011 г.). — Уфа: Лето, 2011. — С. 120-122. 

 

 

Молдахметова Гаухар Молдабековна 

ҚМПИ аға оқытушы,  

 пед. ғыл. магистрі 

 Қостанай қ-сы 

 

ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПƏНДЕРДІ ОҚЫТУДА ЖОБАЛАУ ІС-ƏРЕКЕТІН 

ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ 

 

АННОТАЦИЯ 

Мақала  психологиялық  пəндерді  оқытуда  жобалау  іс-əрекетін  қолдану  тиімділігін, 

мүмкіндіктері  мен  практикалық  маңызын  қарастыруға  арналған.  Мақалада  «жоба», «жобалау 

əдісі», «жобалау  іс-əрекеті»  ұғымдарының  мəні  ашылған.  Сонымен  қатар,  автор  жобалау  іс-

əрекетін қолдану ерекшеліктеріне сипаттама береді. 

Түйінді сөздер: жоба, жобалау əдісі, жобалау іс-əрекеті.  

АННОТАЦИЯ 

Статья  посвящена  рассмотрению  проблем  эффективности,  возможности,  а  также 

практическому  применению  проектной  деятельности  в  преподавании  психологических  дисциплин. 

Раскрыты значения понятий «проект», «проектный метод», а также «проектная деятельность». 

Автором характеризуются основные особенности применения проектной деятельности в процессе 

обучения. 

Ключевые слова: проект, проектный метод, проектная деятельность. 

 

289 

 

ABSTRACT 

The article is dedicated to speculation of problems of efficiency, opportunitu and practical usage of 

project working in teaching psychological subject. In the article discovered the meanings of notions 

«project», «project method» and «project work». The main feature of usage of project work in educating 

process characterized bu the author. 

Key words: project, project method, project work. 

 

Қазіргі  білім  беру  жүйесінде  жүріп  жатқан  жаңашыл  үрдістер  болашақ  мамандарда 

бəсекеге  қабілеттілікті,  кəсіби  құзыреттілікті  қалыптастыруға,  білім  берудің  практикалық 

бағыттылығын нығайтуға бағдарланған. 

Бəсекеге қабілеттілік – еңбек нарығы талаптарына сай, өзгермелі жағдайларға бейім, 

табысқа  жетуде  əлеуетті  мүмкіндіктерімен,  өзіне  сенімділігімен  ерекшеленетін  тұлға 

қабілеттері мен қасиеттерінің жиынтығы. Кəсіби құзыреттілік – маманның кəсіби іс-əрекетте 

туындайтын  түрлі  мəселелерді  шешу  кезіндегі  білім,  ептілік  жəне  дағдылары  деңгейін, 

тəжірибесін бейнелейтін іскерлік жəне тұлғалық қасиеттерінің біріккен сипаты.  

Болашақ мамандарда аталған кəсіби қасиеттерді тиімді қалыптастыру үшін білім беру 

үрдісінің барлық субъектілерінен өзара əрекеттесуді, белсенділікті, дербестілікті жəне оқыту 

барысында  меңгерілетін  білімдерді  шынайы  өмірге,  тəжірибеге  жақындастыруды  талап 

ететін білім беру технологияларын қолдану қажет.  

Студенттер  қоғамдық  мəні  бар  мəселелер  туралы  өз  ұстанымын  қалыптастыруды, 

коммуникативті қарым-қатынас жасау жəне кəсіби біліктілігі мен құзыреттілігін дамытудың 

дағдыларын игеруі тиіс. Бұл мəселенің шешімін табуда жобалық іс-əрекеттің берері мол.  

Жобалау мəселесіне отандық жəне шетелдік ғалымдар (Сарбасова Қ., Таубаева Ш.Т., 

Беркенова Г.С., Щедровицкий Г.П., Сидоренко В.Ф., Ляхов И.И. т.б.) баса мəн беріп келеді.  

Білім  беру  үдерісінде  жобалап  оқытудың  əдістемелік  аспектілері  Н.Н.Нечаев, 

В.Д.Симоненко, Ю.В.Громыко, В.И.Слободчиков т.б. еңбектерінде кеңінен қарастырылған.  

И.А.Зимняя,  В.В.Рубцов,  В.Ф.Сидоренко,  В.И.Слободчиков  сынды  ғалымдардың 

пікірінше,  жобалық  іс-əрекет  негізінде  оқыту  қазіргі  қоғамда,  əсіресе  білім  беру  жүйесінде 

қоршаған  ортамен  тиімді  əрекеттесуге  мол  мүмкіндік  беретін  жобалық  ойлауды 

қалыптастырудың ерекше тəсілі болып табылады.  

«Жобалау  іс-əрекеті»  ұғымы  ғылыми  білім  салалары  мен  ғылым  əдіснамасы 

деңгейлері  тұрғысынан  əртүрлі  сипатта  қарастырылатын  «жоба», «жобалау», «іс-əрекет» 

категорияларымен байланысты.  

Жобалау  əдісі – білім  алушының  біртіндеп  күрделеніп  отыратын  практикалық 

тапсырмаларды – жобаны  өз  бетінше  орындау  барысында  білім,  дағдыларды  меңгертуге 

мүмкіндік жасайтын оқыту жүйесі. Жобаны құру үдерісі жобалау деп аталады. Жоба – бұл 

білім  алушылардың  өз  бетінше,  оқытушы  жетекшілігімен  маңызды  мəселенің  практикалық 

жəне  теориялық  шешімін  табу  мақсатында  орындалатын  ізденуші,  зерттеуші  жəне  т.б. 

жұмыс түрлерінің кешені [1]. 

Жобалау  іс-əрекеті – белгілі  бір  оқу  материалын  меңгерту  деңгейін  арттыруға  жəне 

оны тəжірибеде шығармашылықпен қолдануға, оқу-танымдық жобалық іс-əрекеттен дербес 

кəсіби  іс-əрекетке  бағдарлануға  көмектеседі.  Жобалау  іс-əрекеті  білім  алушыларда  өзін-өзі 

дамытуға  жəне  ұжымдық  мақсат,  міндеттерге  жетуге  деген  ұмтылысты,  ғылыми 

ізденімпаздықты қалыптастырады.  

Жобалау іс-əрекеті құрылымындағы мақсат келесідей қызмет атқарады: 

- 

қажетті нəтижені (жобаны) алуға бағыттайды; 

- 

жобаны  дайындау  барысында  əрекеттер  мен  операциялардың  бірізділігін 

қамтамасыз етеді; 

- 

алдын  ала  жасалған  болжамдар  мен  қол  жеткізген  нəтижелерді  салыстыру 

арқылы жасалған əрекеттер жемісін бағалауға мүмкіндік береді.  

290 

 

Г.М. Коджаспирова жəне А.Ю. Коджаспиров пікірінше жобалау əдісін оқыту жүйесі 

ретінде  анықтауға  болады,  себебі  студенттер  білім  жəне  ептіліктерді  біртіндеп  күрделене 

түсетін практикалық тапсырмаларды жоспарлау жəне орындау үрдісінде меңгереді 

[2].  

Жобалау іс-əрекеті оқу іс-əрекетінің бір түрі ретінде оқу үдерісін əрбір студент үшін 

маңызды  етуге  көмектеседі,  студент  өзінің  шығармашылық  əлеуетін  толық  ашуға,  зерттеу 

қабілеттерін, белсенділігі мен дербестілігін көрсетуге мүмкіндік алады.  

Жоба – біріншіден, белгілі бір тақырыпты едəуір терең əрі жан-жақты оқып-зерттеуге 

үйретеді;  екіншіден,  студенттерді  мақсатты  іс-əрекетке  итермелейді,  шығармашылық 

қабілеттерді,  ойлауды,  ғылыми  сауатты  жəне  еркін  сөйлеу  дағдыларын  дамытады; 

үшіншіден,  ынтымақтастыққа  үйретеді,  бұл – болашақ  кəсіби  іс-əрекетке  дайындықты 

қамтамасыз етеді.  

Жобалық іс-əрекет – білім алушыларда жобалық құзыреттіліктің жəне кəсіби маңызды 

қасиеттердің  дамуын  қамтамасыз  етеді.  Жобалық  іс-əрекет  оқу  үрдісін  ұйымдастырудың 

айрықша  түрі,  ол  студенттердің  қандай  да  бір  мəселені  өз  бетінше,  егжей-тегжейлі 

қарастырып, презентациялау көмегімен зерттеу нəтижелерін көрсетуді талап етеді [3].  

Жобалау  əдісін  қолдану – болашақ  мамандарды  даярлауда  оқытуға  жүйелік-іс-

əрекеттік  бағытты  жүзеге  асыруға  мүмкіндік  береді.  Студенттер  əртүрлі  пəндер  бойынша 

меңгерген  білім  жəне  ептіліктерін  оқытудың  түрлі  кезеңдерінде  қолдануға  жəне  оларды 

жобамен жұмыс жасауда біріктіруге мол мүмкіндік алады. Жобалау əдісі оқытудың өмірмен 

байланысын  күшейтіп,  белсенді  ойлауды  арттырады  жəне  танымдық  қызығушылықты 

қалыптастырып,  жаңа  білімдер  мен  ептіліктерді  игеруге  жетелейді.  Сонымен  қатар, 

студенттердің  кəсіби  пəндер  бойынша  арнайы  білімдерді  меңгеру  деңгейін  арттыра  түседі. 

Аталмыш  əдіс  оқыту  үрдісінде  дамып,  қалыптасушы  тұлғаның  «өзін-өзі  шығармашылық 

жағынан жүзеге асыруына» бағдарланған. Сондықтан, жобалау іс-əрекеті білім алушыларды 

шығармашылыққа  жетелеп,  кəсіби  қабілеттерді  дамытады,  зерттеу  тиянақтылығына, 

нақтылығына,  ұқыптылығына  машықтандырады,  белсенді  шығармашылық  іс-əрекетке 

түрткілендіреді 

[2]. 

Болашақ  психологтардың  жобалық  іс-əрекетінің  жемісі  нақты  психологиялық 

мəселені  (психологиялық  үрдістер,  отбасылық  қатынастар  мəселелері,  тұлғааралық 

қатынастар т.б.) шешуден көрінеді. 

Оқу іс-əрекетінің түрі ретіндегі жоба былайша сипатталады: 

- 

ізденуші, зерттеуші, шығармашылық сипаттағы жеке немесе топтық жұмыс; 

- 

белгілі бір тақырып бойынша жүргізіледі; 

- 

алуан түрлі ақпарат көздерін талап етеді; 

- 

тақырыпты  əртүрлі  позицияда  қарастыруға  мүмкіндік  береді,  пəнаралық 

байланыстарды орнатады; 

- 

жұмыс нəтижелері қорғалады; 

- 

жұмыс міндетті түрде бағалау жəне өзіндік бағалаудан тұрады; 

- 

білім алушы мен оқытушы арасында өзара байланыстар жүреді. 

Білім  алушылар  жобалық  іс-əрекетке  қатысу  барысында  талдайды,  салыстырады, 

зерттейді,  тұжырымдайды,  идея  білдіреді,  болжайды,  ұсыныстар  жасайды,  тексереді, 

түзетеді, рəсімдейді, жобаны қорғайды.  

Жоба  оқытушының  тікелей  басқаруымен  немесе  бақылауымен  орындалуы  мүмкін. 

Алайда  жоба  дайындауда  оқытушының  қатаң  нұсқауына,  пікір,  көзқарастарды 

қыстырмалауына жол берілмейді. Студенттің жобаны орындау кезеңінде жетекші тарапынан 

мониторинг  жəне  түзетулер  ғана  талап  етіледі.  Жобалық  тапсырмаларды  ұсыну  кезінде 

студенттердің  танымдық  іс-əрекетінің  ерекшеліктерін,  болашақ  мамандардың  біліктілік 

мінездемесін  ескерген  жөн.  Кəсіби  іс-əрекеттің  пəндік  спецификасын  ескеру  проблемалық 

жағдаятты  тұжырымдауға  жəне  жобалық  тапсырма  түрін  анықтауға  жағдай  жасайды. 

Жобалық тапсырмалар сипаты кеңінен түрлендіріліп отырады: проблемалық жағдаятты қою 

жəне  оны  шешу;  теориялық  зерттеу,  студенттің  психологиялық  жағдаяттардың  теориялық 

аспектілерін  өз  бетінше  қарастыруы;  практикалық  зерттеу – шағын  эксперименталды 

291 

 

зерттеулерді  жеке  немесе  топпен  жүргізуден  тұрады;  диспут  немесе  пікірталас  барысында 

зерттеуге алынған тақырып терең қарастырылып, ұғынуға, өз ұстанымын қорғауға мүмкіндік 

беретін проблемалық жағдаят шешіледі; шығармашылық тапсырмалар орындалады.  

Жобаның  дайындалған  жүйесі  мəселелерді  шешуге  қатысты  қойылатын  талаптарды 

біртіндеп  күрделендіруді,  студенттердің  жобалау  саласындағы  қабілеттерін  біртіндеп  жете 

түсінуін көздейді.  

Жеке  шығармашылық  жобаларды  орындау  білімді  жетілдіру  қажеттілігін  тудырып, 

пəнге  деген  оқу  мотивациясын  арттырады.  Жобалық  тапсырмаларды  орындау  студентке 

болашақ  кəсіби  іс-əрекетке  қызығушылықты  оятып,  мамандығына  жауапкершілікпен 

қарауды қамтамасыз етеді.  

Жобалау іс-əрекеті топтық жобаларды дайындауды да көздейді. Топ құрамы жобалық 

тапсырманың күрделілігі мен көлеміне қарай 2 немесе 10 адамнан құрылуы мүмкін. Топтық 

коммуникацияда  топпен  ынтымақтасу,  тұлғааралық  қарым-қатынас  ережелерін  орындау 

тəжірибесі қалыптасады, коммуникативті қабілеттердің дамуы артады.  

Жобалаудың  аталған  түрлерін  ойдағыдай,  табысты  орындау – жобалық  іс-əрекеттің 

де, оқу үрдісінің де нəтижелілігін дəлелдейді. Жобалық іс-əрекеттің жағымды нəтижелеріне 

білім  алушылардың  жоғары  мотивациясын  жəне  танымдық  белсендігін,  олардың 

дербестілігін, оқытылатын пəндердің сапалы меңгерілу мүмкіндігін, кəсіби білім, дағды жəне 

ептіліктерді, жобалық құзыреттілікті жатқызуға болады. 

Психологиялық  пəндерді,  соның  ішінде  «Отбасы  психотерапиясы», «Дефектология 

негіздері», «Медициналық  психология», «Практикалық  психология», «Мектеп  психологы 

жұмысы», «Тұлғаның  қазіргі  теориялары»  пəндерін  оқытуда  жобалық  іс-əрекетті 

қолданудың  маңызы  зор.  Мəселен, «Отбасы  психотерапиясы»  пəні  бойынша  «Отбасы 

мəселелерімен  психотерапиялық  жұмысты  ұйымдастыру»  тақырыбы  əртүрлі  теорияларды 

егжей-тегжейлі қарастыруды талап етеді. Бұл тақырып  бір ғана сабақта қарастырылмайтын 

ауқымды  мəселе  болғандықтан,  дəрістік  жəне  семинарлық  сабақтарда  қарастырылған  соң, 

студенттер  психотерапиялық  жұмыс  бағдарламасын  құру  үшін  жоба  дайындайды  да  оны 

қорытынды бақылауға дейін тапсырады.  

 

 

Жобамен жұмыс жасау құрылымы келесідей құрылады: 

Теориялық  бөлімде  психотерапиялық  жұмыс  жасауға  негіздеме  беріледі.  Мəселенің 

жалпы  сипаты  толық  баяндалады  (мысалы,  бала-ата-аналық  қатынастар  бойынша 

психотерапиялық жұмыс). Аталған мəселе бойынша диагностиканың, түзету немесе дамыту 

жұмыстарының  сызбасы  жасалып,  мəселеге  сəйкес  əдістер  мен  əдістемелер,  маманның 

мəселе бойынша жұмыс жасайтын əдебиеттер тізімі қарастырылады. 

Практикалық бөлімде: 

1. 

мəселені,  проблемалық  жағдаятты  сипаттау,  мəселені  шешу  үшін  бірінші 

болжам жасау; 

2. 

берілген  жағдаятқа  диагностикалық  əдістерді,  жеке-тұлғалық  тəсілді  негіздеу; 

алынған диагностикалық материалды интерпретациялау; 

3. 

мəселе  болжамын  нақтылау  жəне  оны  шешу  жоспарын  құру,  аталмыш 

жағдаятта  психологиялық  көмек  жүйесін  (психотерапиялық  жұмысты  ұйымдастыру,  кеңес 

беру) сипаттау: 

- 

психотерапия,  психологиялық  көмек  көрсетудің  дағдыларын  көрсету  үшін 

атқарылған жұмыстарды, сондай-ақ өзіндік талдауды пікірмен бірге көрсету; 

- 

психотерапиялық  жұмыс  дағдыларын  көрсету  үшін  оны  бейне  таспаға  түсіру, 

өзіндік талдаумен қатар пікірді (комментарий) беру. 

4. 

Жүргізілген  психологиялық  жұмыс  нəтижелерін  баяндау,  сыналушыларды 

одан əрі сүйемелдеу үшін ата-аналарға, педагогтарға ұсыныстар беру. 

292 

 

5. 

Аталған жағдаят (мəселе) бойынша психолог ретінде өзінің атқарған жұмысын 

рефлексиялау  (жұмысқа  қатысты  жетістіктері  мен  сəтсіз  сəттерін  (қолынан  не  келді,  не 

келмеді, нені жақсартуға болады, өзін-өзі түзету т.б.).  

Жобалық іс-əрекет келесі кезеңдер бойынша жүзеге асырылады:  

Бірінші кезең – зерттеуші: студент шығармашылық жобаны жасауға, жүзеге асыруға 

жəне  қорғауға  қойылатын  талаптарды  қарастырады; «идея  генераторлары» (əртүрлі  идея 

ұсынады)  тобы  жəне  «сарапшылар» (идеяларды  сараптайды)  тобы  ұйымдастырылады.  Бұл 

кезеңде  жобалаушылар  жұмыс  жасайтын  мəселеге  шағын  зерттеу  жүргізіледі.  Жоба 

тақырыбы өзекті мəселелер мен қажеттіліктер бойынша анықталады.  

Екінші  кезең – технологиялық:  ғылыми  əдебиеттерді  талдау,  жүргізілген  зерттеу 

жұмыстары  негізінде  бағдарлама  құрылады,  онымен  жұмыс  жасау  бағыттары,  формалары, 

əдістері  жəне  жобаға  қатысушылардың  əрқайсысының  атқаратын  міндеті  анықталады. 

Аталған  кезеңде  жобаның  мақсат,  міндеттерін  ұғыну;  мақсатқа  жету  құралдарын  таңдау; 

жобаны  жүзеге  асыруда  кездесетін  қиындықтарды  түсіну;  мəселені  шешуде  өзінің  барлық 

мүмкіндіктерін,  білім,  білік,  іскерліктерін  көрсету;  этикалық  принциптерді  сақтауды  ұғыну 

маңызды болып табылады.  

Жобаны  орындау  барысында  жобаны  жүзеге  асыру  кезеңдерінен  өту  ерекшеліктерін 

бейнелейтін  қажетті  құжаттамалар  қолданылады.  Құжаттаманы  талдау – жобаны 

орындаудың  жағымды  жəне  қиын  тұстарын  көруге,  мəселе  бойынша  алдағы  уақытта 

жасалатын жұмыстарды түзетуге көмектеседі.  

Үшінші  кезең – шығармашылық  жобаны  қорғау:  жүзеге  асырылған  шығармашылық 

жобаны  презентациялау,  жобаны  орындау  кезіндегі  жағымды  жəне  проблемалық  тұстарды 

талқылау, жобалау іс-əрекетін қолдану бойынша ұсыныстар жасау [3;4].  

Білім  алушылар  жобаны  жасауда  жəне  жүзеге  асыруда  практикалық  ойлау 

дағдыларын қалыптастырады, ізденеді, əртүрлі ақпараттарды талдайды, шешім қабылдайды, 

өз бетімен білім алады, тəжірибе жинақтайды, өзін-өзі жетілдіреді.  

Жобалық іс-əрекетті оқыту үдерісінде қолдану аса маңызды, себебі ол студенттерге: 

- 

табыстылық  жағдаятын  жасап,  өзіндік  бағалауын  жəне  өз  мүмкіншіліктеріне 

сенімділігін арттырады; 

- 

əрбір студенттің жеке қабілетін ашып, оның өзін-өзі жүзеге асыруына жағдай 

жасайды;  рефлексивті  қалыптасуына  мүмкіндік  береді,  өзінің  қызығушылықтарын, 

бейімділіктерін,  қажеттіліктерін  талдау,  оларды  өзінің  мүмкіншіліктерімен  салыстыру 

икемділіктерін қалыптастырады; 

- 

өзін-өзі жетілдіруге ұмтылыстарды арттырады; өзінің алға жылжуына, өзін-өзі 

бақылау жəне өзін-өзі бағалау дағдыларының қалыптасуына мүмкіндік береді. 

Оқытушыларға: 

- 

студенттерден  пəн  бойынша  білімдердің  қалыптасуы  үрдісін  көріп,  мақсатты 

əрі дер кезінде түзетулер енгізуін қамтамасыз етеді; 

- 

студенттердің кəсіби білім, дағды, біліктеріне баға беруге мүмкіндік жасайды; 

- 

шын  жағдаяттар  тұрғысынан  академиялық  теорияны  көрсетуге  көмектеседі, 

білім, дағдыларды белсенді меңгертуге, ақпаратты өңдеуге жəне талдауға жағдай тудырады; 

- 

əрбір сабақтың соңынан практикалық нəтижені көруге болады, яғни студенттер 

білімді дербес ұғынады, сын тұрғысында ой қозғайды, материалды түсініп, меңгереді.  

Жобалық  əдіс  негізінде  «жоба»  ұғымының  мəнін  құрайтын  идея,  нəтижеге 

прагматикалық  бағытталу  жатыр.  Бұл  нəтижеге  қол  жеткізу  үшін  теориялық  немесе 

практикалық  мəселенің  шешімін  тауып,  оған  көз  жеткізуге,  ұғынуға,  тəжірибеде  қолдануға 

болады.  Мұндай  жетістіктерге  жету  үшін  студенттерде  өз  бетінше  ойлау,  пайымдау, 

мəселенің шешімін табу, себептік байланыстарды анықтау ептіліктерін қалыптастыру қажет.  

Жобалау  əдісін  қолдану  білім  алушылардың  білімді  өз  бетінше  іздеуіне  жəне  бұрын 

меңгерген білім, ептіліктерін қолдануға жағдай жасайды. Жобаны орындау барысында үлгі 

бойынша  əрекеттер  емес,  ізденуші  жəне  зерттеу  əрекеттері  жасалады.  Бұл  жобалаудың 

293 

 

мəселені талдау, талқылау, оны шешудің ұтымды жолдарын қарастыру, практикалық шешім 

қабылдау жəне оны жүзеге асыру үрдістерінен тұратындығымен байланысты.  

Жобалау  іс-əрекетінің  артықшылықтары  мен  қолдану  тиімділігі  оның  келесі 

қызметтік сипаттамаларын ашады: 

- 

жаңа 

материалды 

оқып-зерттеуде 

пəнге, 

жалпы 

оқыту 

үрдісіне 

қызығушылықты арттырады; 

- 

білімдерді бекіту кезінде кəсіби іс-əрекеттің сыр-сипатын ашып, студенттердің 

өткен материал бойынша ақыл-ой іс-əрекетін жандандырады; 

- 

білім алушылардың оқу мотивациясын арттырады. 

Қорыта  айтқанда,  жобалау  іс-əрекетінің  инновациялық  қоры  мол  тиімді  технология, 

ол  білім  алушылардың  өз  бетінше  жұмыс  жасау  деңгейін,  ізденімпаздығын,  ғылыми 

ойлаудың дамуын арттырады. Жобалау іс-əрекетін орындауда студенттер қоғамдық мəні бар 

мəселелер  туралы  өз  ұстанымын  қалыптастыруды,  кəсіби  біліктілігі  мен  құзыреттілігін 

дамыту дағдыларын меңгереді.  

жүктеу/скачать 8,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: