С. Меңлібаева, А. Ж. Мұратбек, Қ.Қ. Жолдасова «Проекциялық сызба» бөлімі бойынша семестрлік жұмыстарды орындауға арналған оқу құралы Адматы 2003
YOZ жазықтықта жатқан шеңбер кіші осі х-пен бағыттас, ал
жүктеу/скачать 5,17 Mb. Pdf көрінісі
|
YOZ жазықтықта жатқан шеңбер кіші осі х-пен бағыттас, ал үлкен осі х-кд перпендикуляр эллипске кескінделеді. 51 -сурет 45 Ш еңберлердің изометриялық проекцияларын дұрыс және жеңіл түрде қуру үшін алдын-ала оларды П2, П, ж әне П3 проекция жазықтықтарына параллель орналаскдн куб ж ақтарына іпггей сызу керек (52-сурет). 52-сурет Сонда ш еңберлер изометриялық проекцияда куб жақга- рының изометриялық проекциялары болып табылатын ромбы- ларға іпггей сызылған, эллипс түріңде кескінделеді. Мұндай эллипстердің центрі
ромбылар диагональдарының өзара қиылыскдн нүктелерінде орналасады (52-сурет). 46 Ромбылардың BD, BE, ED жөне ED үлкен диагональ- дарьты ң әркдйсысы өздеріне сәйкес Oz. Ox және Оу остеріне перпендикуляр және куб жақгары диагональдарының нақты шамасына тең болады. Эллипстердің (1-2, 5-6, 9-10) үлкен остері әрдайым
ромбылардың үлкен
диагональдарымен крсылып
жатады да,
куб жақтарына іштей сызылған шеңберлер диаметріне тең болады. Эллипстердің кіші осьтері (3-4, 7-8, 11-12) ромбылардың кіші диагональдарымен қосылып жатады да, эллипстердің үлкен осьтеріне перпендикуляр болып орналасады (51- сурет). Іс жүзінде эллипсті сызғанда оларды екі осьті овалмен алмастыруға рүқсат етіледі. ХОУ жазықтығына параллель жазықтықта орналаскдн шеңбердің тік бүрышты изометриясы болатын овалды салуды кдрастырайық. Шеңбер центрінің изометриясы S нүктесі аріфілы X және У осьтеріне параллель түзулер жүргізіп N; К; М; L нүктелерін аламыз. А нүктесін центр етіп алып, N және К нүктелерін шеңбердің доғасымен қосамыз, сол сияқты С нүктесін центр етіп алып, М және L нүктелерін шеңбердің доғасымен крсамыз (51,а-сурет). N және К нүктелерін А нүктесімен крсатын түзулер ромбының үлкен диагоналын 13 ж әне 14 нүктелеріне қңяды. 13 нүктесін центр етіп алып, N жөне М нүктелерін, 14 нүктесін центр еп п алып, К ж әне L нүктелерін шеңбердің доғаларымен қосып, алдыңғы екі доғаны тұйықтаймыз. Сонда ромбыға іиггей сызылған овал алынды. ■
изометриялық проекциясының құрылуы көрсетілген. 54-суретте конустың тік бүрышты изометриялық проекциясы кескінделген. 55-суретте тетікбөлшектің изометриялық проек- цияда орындалғаны көрсетілген. 47
53-сурет 54-сурет
48 7°10\ 56-сурет
49 МЕСТ 2.317-69 бойынша тік бұрышты диаметриялық проекция қолданылады. Тік бұрышты диаметрияда Zp осі вертикаль болады, Zp OpXp бұрыш 97°10-кд тең болады, Zp ОрУр бұрыш 131°25 - кд тең болады (56-сурет). Хр ж әне Zp осьтерінің бұрмалану коэффициенттері k = п = 0,94, ал Ур осі бойынша m = 47. \ гН|У Практикада k = п бұрмалану коэффициенттерін бірге, ал ш коэффициентін 0,5 тең етіп алып, яғни k = n = 1, m = 0,5. 57-суретте үш жақгы призманың тікбұрышты диметрия- дағы кескіні көрсетілген.
57-сурет
Диметриялық проекцияда кубтың алдыңғы ж әне артқы жақтары (куб жақтары координаталар жақтарына параллель болған жағдайда) ромб, ал кдлған жақтары параллелаграмм түрінде кескінделеді. Бұл жағдайда эллипстердің кіші осьте- рінің әркдйсысы аксонометриялық осьтердің біріне, ал үлкен 50
осьтері кіші осьтерге перпендикулляр болады. Олардың нақты үзындықтары шеңбердің куб
жақтарының кдйсысына орналасуына, сондай-ақ диметриялық проекцияны салуда қолданатын масштабқа байланысты (58-сурет). Эллипстердің үлкен осьтері 1,06 d-ға тең болады (d-шеңбер диаметрі). Кубтың параллелограм жағында орналаскдн эллипстің кіші осі 0,35 d-ға тең, ал ромбта орналаскдн эллипстің кіші диаметрі 0,95 d - ға тең (58-сурет). 58-сурет Ш еңберлердің диметриялық проекциясын дұрыс және оңай кураудың жолдары 59-суретте сызумен көрсетілген. 51
59-сурет Қиғаш бұрышты фронталь изометриялық проекциясын- дағы аксонометриялық осьтарының орналасуы 60-суретте көрсетілген. Фронталь изометриялық проекцияның ерекшелігі — дененің фронталь проекциялық жазықтықкд параллель сы- зықтары кескінделеді (61-сурет). Ғ^иғаш бұрышты горизонталь изометриялы проекцияда де- ненің өлшемдері барлық осьтер бойынша өзгермей кес- кінделеді. Аксонометриялық осьтардың орналасуы 62-суретте көрсетілген. Горизонталь жазықтықкд параллель жазықтықта орналасқан ш еңбер өзгермей кескінделеді. 64-суретте
шеңбер, фронталь ж әне профиль жазықтықтарға параллель жазықтықта орналаскдн шеңберлер 1 ж әне 3 эллипстерге про- екцияланады. 1-ші эллипстің үлкен осі l,37d-Fa тең,
кіші осі
0,37d-Fa тең. 3-ші эллипстің үлкен осі l,22d-Fa тең,
кіші осі
0,71d-Fa тең.
52 60-сурет 6 1-сурет 62-сурет 53
63-сурет Z
64-сур ет 54
Қигаш бүрышты фронталь диметриялык, проекциясында проелциялау бағыгы проекция жазықгығымен м гаш бүрыш жасайды
X жөне
У осктері өзара
перпендикуляр, ал олардың
бағыттарындағы бұрмалану коэффициенттері 1-ге тең
болады, lt=n =1. У осін горизонталь сызықпен 45° бұрыш жасайтындай етіп орналаСтыруға (65-сурет), ал бұрмалану көрсетікішін m = 0,5 деп алуға келісілген
65-сурет
55 Қиғаш бұрышты фронталь диметриялық проекцияда кубтың үйір ж әне жоғарғы ж ақтары на іштей сызылған шеңберлер эллипстер түрінде кескінделеді де, кубтың алдыңғы жағына іштей сызылған шеңбер өзінің формасын ж әне өлшемдерін өзгертпейді (66-сурет). 66-сурет Аксонометриялық проекцияларда тіліктерде ж әне кдма- ларда кдтаңдық қыры, тегершіктің (маховиктің) шыбықгары, винттар, болттар штрихталып көрсетіледі (67-сурет). 56
67-сурет 57
СҰРАҚТАР 1. МЕСТ 2.317-69 бойынша аксонометриялық проекциялардың қандай түрлері тағайындалған ? 2. Тік бұрышты диметриялық проекцияның осьтерін кдлай тұрғызады? Бұрмалану коэффициенттерін анықтаңыз? 3. Тік бұрышты изометриялық проекцияда ш еңбер кдлай кескінделеді? . ;
1 4. Тік бұрышты изометриялық проекцияда эллипстің үлкен ж әне кіші осьтері кдлай табылады? 5. Тік бұрышты изометрия проекциясында эллипстің осьтері- нің бағыты қандай ереж емен табылады? 6. Тік бұрышты диметриялық проекцияда осьтер кдлай орналасады? Осьтер бойынша коэффициенттерін анықгаңыз. 7. Тік бұрышты диметриялық проекцияньщ эллипстарының осьтері кдлай табылады? 8. Кдғаш бұрыпггы фронталь диметриялык, проекциясының осьтерін кдндай бұрыштармен теңестіреді? 9. Қиғаш бұрышты фронталь диметр иялық проекцияның қандай кдсиеттері бар? 10. Тік бұрышты диметриялық проекция осьтері 68-суретте қандай нөмірмен белгіленген? n Z ' А' 68-сурет
S8 11. П3 профиль ж азы қгы қ проекциясында орналасқан шең- бердің изометриялық проекциясы 69-суретте кдндай нөмірмен белгіленген? ^ 69-сурет
59 Т апсырмаларды орындау үлгісі Проекциялық сызу масса пите Көріністер. Аксонометрия ызаан Оспанов _ ексер Менлибае за emm
МЕСТ 2.305-68 М ЕСТ 2.317-69 ►
- 4
1 Ш к о н у с т іл іг і 1 0 0 % 62
63 3V 64
Тапсырмалар 1- ш і ва р и а н т 66
s %
a
CD
3 я.
67 3 -ш і ва ри ан т %0l m t- ш і в а р и а н т % 0 t тщшэЛмац 69
5 -и іі в а р и а н т 5 <0 а (в ф 3 «о 72 8 -ш і в а р и а н т 9- ил в а р и а н т 74
ш н e n d e d im -Q L 5 <о Q.
CD 3
1 2 -ш і в а р и а н т 77
1 3 -и іі ва р иа н т 78
1 4 -ш і в а р и а н т 79
1 5 -ш I в а р и а н т li 80 1 6 -ш і в а р и а н т |Of
* I — VijГ <£> 1 «ч 81
1 7 -i u i в а р и а н т 82
1 8 -ш і в а р и а н т 83
1 9 -i u i вари ант 84
ш н ел с/е ө
-oz 85
1 1 -i u i ва ри ан т іщщшоАМоуһ 86
2 2 -ш і в а р и а н т 87
2 3 -ш і ва ри ан т 88
2 4 -ш і вари ан т 2 5 -ш / в а р и а н т OZd ed9 90
Мазмүны Тапсырманың мақсаты......... ......................................... ...........3 Т ап сы рм аітң мазмүны....................................... ......................3 Ж алпы нүскдмалар.................................... ............................... 3 Тіліктер..................................... ............................................ г......11 Қималар......... .............. ........................... ............... .................... 25 Ж еке элементтер, шартты белгілер, ықціамдаула р ................................................................................29 Материалдық графикалық белгілері.............................. ....... 36 Графикалық жүмыстарды орындаудың методикалық нұск^малары....................................................... 38 жүктеу/скачать 5,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|