Мазмҧны кіріспе
-тарау ҦЛТ-АЗАТШЫЛ БАҒЫТТАҒЫ АҚЫН-ЖАЗУШЫЛАР
жүктеу/скачать 2,17 Mb. Pdf көрінісі
|
ХХ 5асыр
| 5-тарау
ҦЛТ-АЗАТШЫЛ БАҒЫТТАҒЫ АҚЫН-ЖАЗУШЫЛАР 1. Ҧлт-азатшыл бағыттың басты сипаты мен кӛрнекті ӛкілдері Ұлт-азатшыл бағыттағы ақын-жазушылар шығармашылығының басты міндеті ұлт-азаттығының тірегі ұлттық сананы ояту болды. Олар ӛз шығармашылығында отаршылдыққа қарсы ашықтан-ашық пікір айтып, азатшыл күрес идеясын ӛркениетті елдердегі саяси күрес тәсілімен ұштастыруды мақсат тұтты. Ағартушылық, ӛнер-білім барлығы ең алдымен ұлт-азаттығы үшін қызмет етуі керек деген берік байламдағы ой-идеяны насихаттады. “Мақсаты тіл ұзартып, ӛнер шашпақ” болған Абайдың ағартушылық бағыттағы ой-толғамдарын жаңа арна-азаттықпен ұштастырды. Тапшылдық, жікшілдік мүдделерді кӛздемей, ұлт тұтастығын сақтауға ұмтылды. “Елім”, “Жерім” деген ұрандарды ұлттық сананы ояту жолындағы негізгі ұстындарға айналдыруды кӛздеді. Яғни бұл бағыттағы ақын- жазушылар шығармашылығында “елшілдік” (М.Әуезов) сипат басым болды. Бұл бағыттың қалыптасуына ХХ ғасырдың басында жаңа әлеуметтік саяси күш – ұлтжанды зиялы топтың пайда болуы жан-жақты әсер етті. Олардың кӛбі шығармашылықпен айналысқандықтан да, ӛз шығармаларында бостандық, теңдік, азаттық идеяларын ту етіп кӛтерді. Ал ӛздерінің саяси кӛзқарастарында елдің жігін ажыратпай, біртұтас етіп біріктіруді кӛздеді. Сондықтан ең басты мәселе ретінде саяси тәуелсіздікті нысана етіп қоя білді. Ұлттың жан-жақты дамуы, ӛркендеуі ұлттық салт-дәстүрлерді сақтай отырып, ӛзге ӛркениетті елдерден үйренер еркіндік салтымен жетілуде деп білді. Оқу-ағартуды, ӛнер-білімді ел тәуелсіздігі жолындағы саяси күреске пайдалануға әрекеттенді. Әдеби шығармаларында ұлттық сананы оятуды, күрескерлік рухты кӛтеруді басты мақсат тұтты. Сондықтанда олардың шығармаларындағы кӛркемдік әдіс-тәсілдер азатшыл оймен ұштасып жатты. Ұлт-азаттық әдебиет бағытының ӛкілдері қандай да бір әдеби шығарма болмасын, оған ұлттық мұрат тұрғысынан талап қойды. Сӛйтіп қазақ 217 әдебиетіндегі ӛзінен бұрынғы Дулат, Шортанбай, Мұрат, Махамбет дәстүрлерін жаңа арнада дамытты. Халықты саналы іс-әрекетке үндей отырып, таптық қайшылықты емес, ұлттық бірлікті жырлап, ұлт тұтастығын сақтауды кӛздеді. Бұл бағыттың ірі ӛкілдері Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов, Мағжан Жұмабаев шығармашылығында Россия империясы отаршылдық езгісінің бүкіл сипаты толыққанды ашылды. жүктеу/скачать 2,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|