Материалдарды сынау түрлері

93 
 
Механикалық қасиеттер, әдетте, жұмыс құралына қатысты қолданылатын көрсеткіштер тобы болып 
табылады.    Жұмыс  сипаттамалары  құралдың  қолданылу  аясын  және  қызмет  көрсету  мерзімін 
анықтайды. Жалпы механикалық қасиеттерге, негізінен икемділік, созылымдылық, қаттылық, тозуға 
сезімталдық,  беріктік,  төзімділік,  соққы  тұтқырлығы,  тозуға  төзімділік  және  қирау  кезіндегі 
тұтқырлық кіреді. Механикалық қасиеттердің сынақтары қоршаған ортаның белгілі бір жағдайында 
сыртқы күштердің әсеріне ұшыраған кезде жұмыс құралының және оның материалының қасиеттерін 
анықтаудан  тұрады.  Беріктік,  қаттылық,  төзімділік,  икемділік  және  соққы  тұтқырлығы,  негізінен 
механикалық қасиеттерді сынау үшін өлшенеді. Механикалық қасиеттерді сынау статикалық жүктеме 
сынақтарын  және  динамикалық  сынақтарды  қамтиды.  Статикалық  жүктемемен  сынау  созылуға 
сынауды,  сығылуға  сынауды,  иілуге  сынауды,  жылжуға  сынауды,  бұралуға  сынауды,  қаттылыққа 
сынауды,  сырғыштыққа  сынауды,  жоғары  температурада  үзілуге  сынауды,  кернеулердің  азаюын 
сынауды  және  қирау  кезіндегі  тұтқырлыққа  сынауды  қамтиды.  Динамикалық  сынақтар  соққыға 
сынақты  және  шаршауға  сынақты  қамтиды.  Кернеулі  таратушы  желілердегі  жұмыс  құралдарының 
механикалық  қасиеттерді  сынау  түрлері,  негізінен  созылуға,  қысылуға,  иілуге  және  бұралуға 
сынауды қамтиды.  
2)  Электр-техникалық қасиеттерді  сынау.  Іс  жүзінде  оқшауланған  құралды  оқшаулау  тек  оны 
оқшаулау  қызметін  атқарып  қана  қоймай,  сонымен  қатар  көбіне  құралдың  тірек  элементінің  де 
қызметін атқарады. Нәтижесінде, оқшаулау электр өрісінің де, сол сияқты механикалық кернеудің де 
әсеріне  ұшырайды.  Механикалық  беріктен  басқа,  оқшауланған  құралда  тиісті  электр-техникалық 
қасиеттер  де  болуы  керек  және  оқшаулау  материалының  диэлектрлік  қасиеттерін  анықтау  үшін 
электр-техникалық  сынақтарды  өткізуді  қажет  етеді.  Оқшаулау  материалдарын  сынау  тұрғысынан 
оқшаулағыш  қасиеттерді  сынау  шартты  түрде  оқшаулағыш  қасиеттерді  сынауды  және  оқшаулау 
беріктігін  сынауды  қамтиды.  Оқшаулағыш  қасиеттерді  сынау  бұл  қасиеттерді  қолжетімді 
құралдардың  көмегімен  барынша  төмен  кернеулерде  әртүрлі  бұрыштар  бойынша  тексереді. 
Оқшаулайтын  қасиеттерді  сынау  әдетте,  оқшаулау  кедергісін  өлшеуді,  жұтылу  коэффициентін 
өлшеуді,  поляризация  индексін  өлшеуді  және  диэлектрлік  шығындар  коэффициентін  өлшеуді 
қамтиды.  Оқшаулайтын  қасиеттер  тұрақты  тексерілуі  тиіс.  Оқшаулау  эволюциясын  анықтау  үшін 
сынақтардың  барлық  алдыңғы  деректерін  салыстыруға  болады  немесе  оқшаулаудың  сәйкестігін 
бағалау үшін тиісті ережелер мен стандарттарды қолдануға болады.  
Оқшаулағыштың  беріктігін  сынау  оқшаулағыш  жабдықтың  қандай  максималды  кернеуінің 
айнымалы  токтың  жиілігі,  кернеуі,  тұрақты  токтың  кернеуі,  найзағай  кернеуі  және  ауыстырудың 
импульстік кернеуі сияқты әртүрлі параметрлерге төтеп бере алатындығын анықтауы тиіс. 
Осы  сынақтардың  нәтижелері  бойынша  тек  екі  көрсеткіш  анықталады:  саңылаусыздықтың 
бұзылуы және төзімділігі, сондықтан бұл сынақ әдісі бұзушы болып табылады. Сынақ нәтижесі өте 
сенімді,  бірақ  белгілі  бір  қауіптер  болуы  мүмкін.    Сонымен  қатар,  оқшауланған  жабдық  сынақ 
арқылы көп рет қайталанған болса, оқшауланған жабдық жиынтық әсердің салдарынан зақымдалуы 
мүмкін. Оқшаулаудың беріктігін сынау, әдетте айнымалы токтың төзу кернеуіне сынауды, айнымалы 
токтың  кемуіне  сынауды,  тұрақты  токтың  төзу  кернеуін  сынауды  және  ауыстырудың  импульсті 
кернеуге төзуін сынауды қамтиды. [2]  
Оқшаулау  кедергісін  сынау    оқшаулау  сынақтарының  ішіндегі  ең  қарапайым  және  ең  негізгі 
әдіс болып табылады. Оқшаулағыш ылғалға ұшыраған кезде және оның беті ластанған кезде, оның 
оқшаулау  кедергісі  айтарлықтай  төмендейді.  Оқшаулау  кедергісін  өлшеуіш  әдетте  оқшаулау 
кедергісін  сол  жерде  өлшеу  үшін  қолданылады.  Оқшаулау  кедергісінің  шамасы  оқшаулау  күйін 
нақты  көрсетіп,  оқшаулайтын  жабдықта  ішінара немесе  толығымен  пайда  болатын  ылғал  мен  кірді 
тиімді,    сондай-ақ  оқшаулаудың  зақымдануы  мен  қатты  қызып кету  немесе  тозу  сияқты  ақауларды 
теңестіре  алады.  Оқшаулау  кедергісін  сынақтан  өткізген  кезде  оқшаулау  кедергісінің  мәні 
оқшаулағыш  материалдың  құрылымы  мен  көлеміне,  оқшаулау  кедергісінің  пайдаланылатын 
өлшеуішінің  кернеу  деңгейіне  және  атмосфералық  жағдайларға  байланысты  болады.  Сәйкесінше, 
атмосфералық  жағдайлардың  әсерін  алып  тастағаннан  кейін,  өлшенген  оқшаулау  кедергісін 
оқшаулаудың  зауыттық  кедергісімен,  тарихи  деректермен  және  сол  топтамадағы  басқа 
жабдықтардың  оқшаулау  кедергісімен  салыстыру  қажет.  Айырмашылық  тиісті  ережелермен 
белгіленген  шектеулерден  аспауы  тиіс.  Сонымен  қатар,  оқшаулау  кедергісінің  өзгеруін  есепке  алу 
қажет. 
3)  Электр-механикалық  сынақ.  Жүктемемен  жұмыс  жасауға  арналған  оқшауланған  құралдар 
олармен  жұмыс  жасау  барысында  көбіне  механикалық  және  электрлік  әсерлердің  үйлесіміне 
ұшырайды,  сондықтан  электр-механикалық  қасиеттерді  сынау  барысында  белгілі  бір  жұмыс 
жүктемесін және айнымалы кернеуді қатар тексеру қажет. 

94 
 

жүктеу/скачать 8,07 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: