Бағдарламасының ( Syllabus) титулдық парағы Нысан пму ұс н


Қазіргі тілдегі бірсыпыра түбірлер -ра//ре түлгалы болып отырады



Pdf көрінісі
бет26/46
Дата25.04.2022
өлшемі336,43 Kb.
#32204
түріБағдарламасы
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   46
Қазіргі тілдегі бірсыпыра түбірлер -ра//ре түлгалы болып отырады. Сан

жағынан бүлар аса үлкен топ та емес. Кейбір фактілерге қарағанда -ра екі түрлі

аффикстің қосындысы. Мысалы, ажыра етістігі соны дәледцейді. Көне түркі

тілінде адыр, соның фонетикалық бір варианты ажыр//аджыр. Онда сонғы 

негіздің ескіруімен байланысты қосылған қосымша болып шығады. Сондай-ақ,

Э. В. Севортян былжыра



1

 етістігін қазақ тілінің фактілері негізінде былжыра

түріңце жіктейді. Өйткені қазақ тілінде былжыр сын есімі бар, сонда есімді

етістікке айнаддыратын қосымша -ра емес, -а. Қазақ тілінде осымен мәндес

(олай болса түбірлес болуы да әбден ықтимал) былшы етістігі де бар. Бүл да

байырғы түбір емес, негіз. Мағыналық жағындағы мынадан көрінеді: былшы

—  процесс,   процестің   нәтижесі   —  былжыр.  Айырмашылық   бірінде   ж,

бірінше   ш   дыбысының   айтылуы.   Алж>ш   ауысуы   түркі   тілдерінде   әр   кез

кездесіп   отыратын   қүбылыс.   Қазақ   тілінде   ж-ның   ш-ға   ауысуы   говорлар

қүрамында бар.

Сонымен, қазақ тіліндегі былжыр туыңды етістіктің  -р  арқылы есімге

айналуы, былжыра сол есімнің -ра арқылы етістікке айналуы болып шығады.






Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   ...   46




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет