«Ислам туралы қысқаша мәлімет» сериясы МҰсылманшылықТЫҢ
жүктеу/скачать 1 Mb. Pdf көрінісі
|
Ы.Алтынсарин
| (Аллаһу әкбәр, Аллаһу әкбәр, ля иләһә илләллаһү уәллаһу әкбәр,
Аллаһу әкбәр уә лилләһил-хамд) 161 деп. Бұл такбир ҽр айтқанда үш реттен айтылады. Жҽне осы такбирды Құрбан күндерінде шаһар жұртында ҽр бес уақыт намаздың соңында уҽжиб десіпті. 1 5 8 Тҽхиятул-мҽсжид – мешітке сҽлем беру намазы. 1 5 9 Хұтба – сҿз сҿйлеу, діни уағыз, насихат. 1 6 0 Рамазан – мұсылман ай жылнамасының тоғызыншы айы, ораза айы. 1 6 1 (Аллаһу ҽкбҽр, Аллаһу ҽкбҽр...) – Алла ұлы, Алла ұлы, Алладан басқа құдай жоқ жҽне Алла ұлы, Алла ұлы, мадақ Аллаға. Сиыр алпысқа толса, бір жасардан екі ҿгізше бермек керек. Мұнан соң ҽр отыз сиырға бір жасар бір сиыр, Ҽр қырық сиырға екі жасар бір сиыр қосыла береді. Қой мен ешкі қырыққа толса, жүз жиырмаға шейін екі жасар бір қой, я ешкі бермек керек. Жүз жиырма бір болғана екі жүзге шейін екі қой, Екі жүз бір қойға үш қой, Үш жүз бірден тҿрт жүзге шейін тҿрт қой, Мұнан соң ҽр жүз қойға бір қой беріле береді. Жылқының мінуден артығының араб жұртындағы қымбат аттардың ҽрқайсысына-бір динар, яғни бір алтын. Бірақ ондай қымбат бағалы жылқысы жоқ жерлерде аслия 179 қажетінен артық жылқыларын ақшаға кесіп, екі жүз дирһҽмдік жылқыдан бес дирһҽм немесе қырық теңгелік жылқыдан бір теңге беріледі, яки сол бағаға кесіп жылқы берілсе де дұрыс болар. Алтынның жиырма мысқалдан кеміне зекет парыз емес, жиырма мысқал алтынға жарым мысқал алтын беру керек. Күмістің екі жүз дирһҽмінен кеміне зекет парыз емес. Екі жүз дирһҽмғе бес дирһҽм зекет беру керек. Бұлайынша болғанда алтын-күмістің қырық теңгесінен бір теңге тиісті болады. Мұнан ғайри асыл тас, меруерт, лағыл, маржандай нҽрселер, егер ҿз тұтымына керек деп сақтамай сауда ниетімен сақталынса, мұнан да зекет тиіс. Бағалысына қарай, яғни, ол асыл нҽрселердің бағасы екі жүз дирһамға толса, бес дирһам зекет беру керек (алтын, күміс рҽуішті). Астық, яғни егіннің зекеті, егер далаға егіліп құр қар мен жаңбыр суларымен тұрса, зекетті оннан бір, яғни, он пұттан бір пұт, егер қауғамен, шелекпен су құйып шығарылған егін болса, оннан бірдің жартысы беріледі, яғни он пұттан жарты пұт, жиырмадан бір пұт берілсе керек. 1 7 9 Аслия – негізгі. 29 36 Ораза айтының ниеті бұл (әғузү билляһи минәш-шәйтанир- рәжим бисмилләһир-рахманир-рахим) айтып Аллаға ниет қылдым ғид фитр 162 намазын ҿтемекке барша такбирларымен жүзім жҿнелдірдім құбыла жағына, ұйыдым осы хадыр имамға (халисан лиллҽһи тағала, Аллаһу ҽкбҽр) делінеді. Мұнан соң, қалыпты намазға қол құсырып «субханҽк» оқып, мұнан соң имаммен бірге қолдарын жібере-жібере үш рет (Аллаһу ҽкбҽр) деп қағу керек. Мұның соңында жҽне қолды құсырып, имам рукуғқа сҽждеге барғанда бірге барып, екінші ракағатта имам «Ҽл-хамдумен» оған қосылатын сүрені оқып болған соң имаммен бірге жҽне қолдарын жібере-жібере үш рет «Аллаһу ҽкбҽр» деп кұлақ қағу керек. Тҿртінші «Аллаһу ҽкбҽр» дегенде имаммен бірге рукуғқа сҽждеге барып, «ҽт-тҽхият» оқып, намаз тамам етілінеді. Құрбан айтының намазы да осы рҽуішті: «ниетті Аллаға ниет қылдым ғид кұрбан намазын 163 ҿтемекке...» ақырына шейін. Жаназа намазы — парыз кифайа 164 ... Парыз кифая дегеніміз: үй ішінен, не кҿп ішінен бір адам орнына келтірумен бҿтендердің де мойнынан түсетін парыз. Мҽселен, жаназаға шақырушы келгенде бір үйден бір кісі барумен ол үйдің ішінде бҿтен жамағаттардың мойнынан да парыз түседі, не болмаса біреу бір топ кісіге жақын келіп сҽлем берсе, ол топтың ішінен бір адам сҽлем алумен бҿтендердің де мойнынан парыз түседі, немесе араб тілін бір бҿлік халықтан бір адам білуменен ол халықтың мойнынан тегіс парыз түседі. Ҽркімнің ҿз басы орнына келтірмей болмайтұғын парыздарды – фарзу айн 165 деп атайды. Мҽселен, иман, намаз, руза рҽуіштілер. Жаназа дұрыс сондай ҿліктерге, егер ол ҿлік мұсылман болып һҽм шариғатқа тиісті жуылып, дҽреті алынса. Ниетті, жаназа намазын ҿтемекке, Аллаға сана 166 үшін, пайғамбарға даруд 167 үшін, бұл ҿлікке дұға сауаб үшін жҿнелдім құбыла жағына (халисан лиллҽһи тағала, Аллаһу ҽкбҽр) деп құлақ қағып, қолдарын қалыпша құсырып, «субханҽк» айтып, мұнан соң қолды құсырған күйінше имам ҽшкере һҽм ұйығандар хафия 168 (Аллаһу ҽкбҽр) деп такбир айтады. Мұнан соң аяқ үстінде тұрған қалыпша салауат оқылады. 1 6 2 Ғид фитр намазы – ораза айт намазы. 1 6 3 Ғид құрбан – Құрбан айт. 1 6 4 Фарз кифая – 12-ші түсініктемені қараңыз. 1 6 5 Фарзу айн – ҽр адамның жеке басының парызы, борышы. 1 6 6 Сҽнҽ – 1. Қошамет сҿз; 2. Мақтау, 3. Алғыс. 1 6 7 Даруд — парсыша: мадақтау, тҽжім ету. 1 6 8 Хафия – 151-ші түсініктемені қараңыз. алтыншы, Құдай разылығы үшін ғазауатқа 178 шыққан яғни дұшпаны болып жаугершілік етіп тұрған кафирлерге дін үшін аттанысқа шыққан адамдарға, не болмаса хаж жолына барамын деп талап еткен бейшараларға; жетінші, ұзақ жолда жүріп мүсҽпірліктен пұлға мұқтаж болып тұрған адамдарға. Осы жеті түрлі адамдардың қайсысына берілсе де зекет дұрыс. Бірақ зекетті берген уақытта ең ҽуелі ҽркім ҿз ағайыны һҽм кҿршілері арасындағы пақыр, мискин, қарыздарларына бермек артығырақ. Оның үшін жақын, кҿрші адамдарға қарасу дҽулетті кісілерге уҽжиб болса керек. Зекеттің берілетін шамасы осы қалыпша: түйе малдың бестен кеміне зекет жоқ, бес түйеден тоғыз түйеге шейін – бір қой, он түйеден он тҿртке шейін – екі қой, он бестен жиырмаға шейін – үш қой, жиырмадан жиырма беске шейін – тҿрт қой, жиырма бестен отыз алтыға шейін – тайлақ, яки бір тайлақтың басын тҿлемек, отыз алтыдан қырық алтыға шейін – құнажын інген, қырық алтыдан алпыс беске шейін – бір беске шығар атан, алпыс бестен жетпіс алтыға дейін – бесті түйе, жетпіс алтыдан тоқсан бірге дейін – екі құнажын інген, тоқсан бірден жүз жиырмаға шейін – екі дҿнежін інген, жүз жиырмадан асқан соң ҽр бес түйеге бір қой қосыла береді. Сиырдың отызына кеміне зекет парыз емес. Отыздан қырыққа шейін сиыры бар кісіден бір жасқа толған бір сиыр, яғни тайынша тиісті болады, ұрғашы, еркек болса да. Қырық сиырдан – бір құнан ҿгіз; Қырықтан алпысқа шейін-арасындағы сиыр алпысқа жеткенше-ақшаға хисаб етіліп, қырық сиырға берген бір сиырдың бағасына зекет неше сомнан келсе, сонша сом зекет беріледі. 178 ғазауатқа -(газуатун, кҿпше – ғазауат) – жорық, соғыс. 30 35 Яғни (Аллаһуммҽ салли аля...) ақырына шейін. Мұнан соң ҿлік балиғлыққа жеткен еркек, ҽйел болса да бұл дұғаны оқиды: (Аллаһуммәғфир лихайинә, уә мәйитинә, уә щәһидинә уә жүктеу/скачать 1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|