Сабақтың мақсаты:  білімділік : Реформаны әзірлеудің түпкі мәні неде

Тақырыбы: “1867-1868 ж.ж. 

Реформа” 

8 - сынып 

Дайындағандар:  

Ғазиз  Ақтоты Ғазизқызы 

Кадырханова Нургуль Мейрамовна  

Сабақтың мақсаты:  



білімділік:  Реформаны  әзірлеудің  түпкі  мәні  неде 

және  1867-68  жылғы  реформаның  Қазақстан 

жеріне тигізген ықпалын түсіндіру  



 дамытушылық:  Жүйелі  ойлау  мен  талдай  білу, 

оқушының жан-жақты іздене білуін қалыптастыру, 

бірлесіп  және  өздігінен  жұмыс  істеу  дағдыларын 

жетілдіру,  еркін  сөйлеп,  ойын  жеткізе  білуге 

үйрету, сөйлеу мәдениетін қалыптастыру. 



тәрбиелік:  оқушының  бойына  ұлтжандылық 

сезімін 

қалыптастыру, 

тарихи 

оқиғаларды 

объективті 

жағынан 

қарауға 

тәрбиелеу, 

Отанымыздың  тарихын  қастерлеп,бағалай  білу, 

имандылыққа тәрбиелеу. 

 

 

Сабақтың барысы: 



І.Ұйымдастыру кезеңі. 



ІІ.Үй тапсырмасын 

тексеру:  

 «Білім» биржасының акцияларын 

сатып алу.  



1.«Жасырын сұрақ » акциясы. 20 

ұпай 



«Білім» биржасы 

 

«Бастау» акциясы.

  

1

 

2

  

3

  

4

 

5

 

1. Атақ-даңқы 

танымал қазақ 

балуаны?  

2. XIX ғ 

Қазақстанды 

зерттеген   неміс 

зерттеушісі кім

? 

 

3. Асар дегеніміз не? 

 

4. Ең сұрапыл  апатты  

жұт  қашан болды?  

5. Қазақтар күн мен 

түннің теңелуінде 

қандай мерекені атап 

өткен?  

 

1867-1868 жылдардағы уақытша ережеге дейінгі 

қазақ  ру - тайпаларының орналасуы 

Реформа не үшін қажет 

болды? 

 ХІХ ғасырдың орта шенінде 

іске асырылған сот, земство, 

халық ағарту және басқа да 

реформалар Ресейдің 

құрамында дамыған 

шығыстағы ұлттық 

аймақтарға әсер етпей 

қоймады. Патшалы 

Ресейдің ұлттық 

аймақтарды шикізат қоры 

және көзі ретінде сақтау 

саясаты Қазақстанды да 

қамтиды.   

1867—1868 жылдардағы 

реформаның дайындалуы 

XIX ғасырдың 60-

жылдарында 

қазақтардың басқару 

жүйесін өзгерту үшін 

статс-секретарь И. И. 

Бутков басқарған 

комиссия құрылды.  

Комиссия 

ұсыныстары 

Орынбор генерал-

губернаторы А. П. 

Безакқа тапсырылды.  



1865 жылы 5 

маусымда  

II Александр 

бұйрығымен қазақ 

жерін зерттеу 

сұрақтары 

дайындалды: жерді 

иелену түрлері, сот 

ісі, ағарту ісі, салық, 

діни мәселе т.б.  

 



Әкімшілік басқару 

жүйесін құру ісіне 

Ш.Уәлиханов өз 

пікірлерін ұсынды:  



 - Халықтың өзін-өзі 

басқаруы негізінде құру.  



 - Әлеуметтіқ – 

экономикалық 

жаңалықтар енгізу.  



 - Алайда Ш.Уәлиханов 

усыныстары 

қабылданбай, комиссия 

мүшелері ірі 

феодалдармен 

ақылдасып, мәліметтерді 

солардан жинады.  

 



 1867 жылғы 11 шілдеде – «Сырдария 

мен Жетісу облыстарын басқару 

туралы уақытша ереже» бекітілді.  

 

 



 1868 жылы 21 қазан – «Торғай, Орал, 

Ақмола, Семей облыстарын басқару 

туралы уақытша ереже» бекітілді.  

 1. Әкімшілік басқару құрылымы:  

- 

Генерал-губернаторлық  



 

Орынбор (орт-Орынбор)  



Батыс Сібір  (орт-Омбы)  



Түркістан (орт-Ташкент)  

 

Реформа бойынша  Қазақ 

даласының бөлінуі 



Облыстар  

 басқарушысы - әскери-губернатор, 

атаман 



 

 Уездер  

басқарушысы – уезд бастықтары 



 

 Болыстар  

1-2 мың, кейде 3 мың шаңырақ 

басқарушысы – болыс сұлтаны  



 Ауылдар  

100-200 шаңырақ  

басқарушысы – ауыл старшыны  

Сот ісін басқару құрылымы:  



Әскери – сот комиссиялары  



 Уездік соттар  



 Билер мен қазылар соты  

 

Сот мекемелері патша үкіметінің отаршылдық 

саясатың жүргізу құралы болды.  

Әскери – губернаторлар бекіткен билер мен 

қазылар соты – отаршылдық сот жүйесінің 

төменгі буыны болды. Сот ісіндегі басты өзгеріс 

– ескі шариғаттық салттардың шектелуі.  

 

Реформа нәтижесі.  



 1) Өлкенің табиғи байлықтарын игеруге 

қолайлы жағдайлар қалыптасты.  



 2) Феодалдық – патриархалдық 

қатынасты әлсіреткен капиталистік 

құбылыстар ене бастады.  



 3) Таптық жіктелу салдарын жатақтар 

қалыптаса бастады (кедейленген 

қазақтардың өндіріске жұмысқа 

жалдануы).  



 4) Отарлық басқару күшейді.  

 



5) Қазақ жері Россия үкіметінің 

меншігі болды.    



 6) Орыс шаруаларын жаппай 

қоныстандыру басталды.