Дәрістер тезистері 1-Дәріс Тақырыбы

мұндағы A – сан, p – санау жүйесінің негізі,  n – жоғарғы разряд нӛмірі, m –тӛменгі разряд 

нӛмірі, k – ағымдағы разряд нӛмірі. ЭЕМ-мен жұмыс істеген кезде екілік, сегіздік, он 

алтылық санау жүйелері қолданылатыны белгілі. 

Кез келген ондық сан белгілі бір ереже арқылы екілік санға айналады және екілік 

санды қайтадан ондық  санға айналдыру қиын емес. Ал  әріптер мен символдарға келетін 

болсақ,  олар  ретті  түрде  жазылып,  әрқайсысы  тұрған  нӛміріне  сәйкес  екілік  кодқа  ие 

болады.  Екілік  сандарды  ондық  сандар  тәрізді  қосуға,  азайтуға,  кӛбейтуге  және  бӛлуге 

болады. 

   

Екілік сандарды ондық сандарға айналдыру ережесі қиын емес, ол үшін мына 

жолдарды қарастырайық. 

Ондық сан: 0

10

 1

10

 2

10

 3

10

  4

10

  5

10

  6

10

 ... 10

10

  11

10 

Екілік сан:  0

2

  1

2

  10

2

 11

2

 100

2

 101

2

 110

2 ...

  1010

2

 1011

2

 

Мұнда жоғарғы жолда 1-ден 11-ге дейінгі ондық сандар, ал тӛменгі жолда соларға сәйкес 

екілік сандар жазылған. Санау жүйелерінің арасындағы сәйкестілік 1-кестеде кӛрсетілген. 

Кесте 1. Санау жүйелерінің арасындағы сәйкестілік кестесі  

 

Ондық с/ж 

Екілік с/ж 

Сегіздік с/ж 

Он 

алтылық 

с/ж 

0 

0 

0 

0 

1 

1 

1 

1 

2 

10 

2 

2 

3 

11 

3 

3 

4 

100 

4 

4 

5 

101 

5 

5 

6 

110 

6 

6 

7 

111 

7 

7 

8 

1000 

10 

8 

9 

1001 

11 

9 

10 

1010 

12 

A 

11 

1011 

13 

B 

12 

1100 

14 

C 

13 

1101 

15 

D 

14 

1110 

16 

E 

15 

1111 

17 

F 

16 

10000 

20 

10 

Ондық жүйедегі сандарды басқа жүйеге аудару. 

Ондық жүйедегі сандарды басқа жүйеге аудару үшін – берілген ондық санның бүтін 

бӛлігін аударылатын жүйенің негізіне 0 қалдық қалғанша сатылап бӛліп, ал бӛлшек 

бӛлігін осы негізге кӛбейтіп, әрбір кӛбейтіндіден кейін оның бүтін бӛлігін айырып 

отыру керек – кӛрсетілген дәлдікке дейін. Мысалы: ондық сан - 125,35

10

, екілік санға 

айналдыру үшін осы санды екіге бӛлеміз, шыққан бӛліндіні тағы екіге бӛлеміз, одан 

шыққан санды да, осылайша бӛлінді бірге тең болғанша, біртіндеп екіге бӛле береміз. 

Ең соңғы бӛліндіден басталып жазылатын қалдық сандар тізбегі ізделініп отырған 

екілік санның таңбаларын құрайды → 125,35

10

= 1111101,  

Сандарды ондық санау жүйесіне аудару 

Екілік сандарды ондық сандарға айналдыру олардың әрбір разрядын (1 немесе 0 

санын)  тұрған  орнына  байланысты  екінің  дәрежелеріне  -  1,  2,  4,  8,  16,  т.с.с.  кӛбейтіп, 

шыққан  сандарды  қосу  арқылы  жүргізіледі.  Мысалы,  1011

2

  болып  жазылатын  екілік  сан 

ондық санға былай түрлендіріледі: 

2

3

 2

2

 2

1

 2

0

 - екінің осындай дәрежелері санның разрядтарымен кӛбейтіліп қосылады 

1011

2

 = 1*2

3

+0*2

2

+1*2

1

+1*2

0 

= 8 + 0 + 2 + 1 =11

10 

 

Сегіздік, он алтылық санау жүйелеріндегі сандарды ондық санау жүйесіне аудару үшін 

– санның разрядтарын оның тұрған орнына байланысты дәрежелері арқылы кӛрсетілген 

негізіне кӛбейтіп, шыққан сандарға арифметикалық қосу амалын қолдану арқылы 

жүргізіледі. 

16

8

1

9

16

13

256

15

16

8

16

9

16

13

16

15

8

.

9

1

0

1

2

16

FD

               =3840+208+9+0,5=4057,5

10 

10

1

0

1

2

8

5

,

318

5

,

0

6

56

256

8

4

1

6

8

7

64

4

8

4

8

6

8

7

8

4

4

,

476

 

Екілік санау жүйесіндегі сандармен орындалатын арифметикалық амалдар: 

Қосу 

Алу 

Кӛбейту 

0 + 0 = 0 

0 – 0 = 0 

0 * 0 = 0 

0 + 1 = 1 

1 – 0 = 1 

0 * 1 = 0 

1 + 0 = 1 

1 – 1 = 0 

1 * 0 = 0 

1 + 1 = 10 

0 – 1 = –1 

1 * 1 = 1 

  

  Қосу 

   

 Алу 

 

Көбейту 

     

Бөлу 

+ 

111111   

– 

100000 

 

  101 

 

– 

1111 

11 

 

        111   

        111 

 

 

*

  11   

  11 

10 

 

1000110   

    11001 

 

+ 

101 

 

  

– 

011 

 

 

 

 

 

 

101 

 

      11 

 

 

 

 

1111 

 

        0 

 

 

Сегіздік,  он  алтылық  санау  жүйелеріндегі  сандармен  орындалатын  арифметикалық 

амалдар алдыңғы екілік жүйедегі тәрізді, мысалы: 

 Жауабы: 141,5 + 59,75 =  311,2

8

 = C9,4

16

  

Тексеру: Қосындыны ондық жүйеге аударамыз:  

 

311,2

8

 = 3

 . 

8

2

 + 1

. 

8

1

 + 1

 . 

8

0

 + 2

 . 

8

-1

 = 201,25  

C9,4

16

 = 12

 . 

16

1

 + 9

 . 

16

0

 + 4

 . 

16

-1

 = 201,25  

 

Сегіздік с/ж:  215,4

8

 + 73,6

8

                   Он алтылық с/ж:  8D,8

16

 + 3B,C  

 

 

Жауабы: 141,5 + 59,75 =  311,2

8

 = C9,4

16

  

Тексеру: Қосындыны ондық жүйеге аударамыз:  

 

311,2

8

 = 3

 . 

8

2

 + 1

. 

8

1

 + 1

 . 

8

0

 + 2

 . 

8

-1

 = 201,25  

C9,4

16

 = 12

 . 

16

1

 + 9

 . 

16

0

 + 4

 . 

16

-1

 = 201,25  

№3 дәріс.  

Тақырыбы:Компьютердің  логикалық  негіздері.    Логикалық  операциялар. 

Логикалық көбейту, қосу, теріске шығару. Ақиқаттық кестесін құру.  

 

Автоматикалық  қондырғылар  мен  есептеу  техникасы  үшін  логикалық  амалдарды 

орындауға  арналған  қарапайым  логикалық  амалдардың  қаншалықты  маңызды  екендігі 

бәрімізге  мәлім.  Әлбетте,  логикалық  амалдарды  орындауға  арналған  элементтер  тек 

логикалық  шамалармен  жұмыс  істейді.  Логикалық  шамаларға  шартты  келісім  бойынша 

кез  келген  процесті  жатқызуға  болады.  Автоматикалық  қондырғы  құрылымдар  үшін, 

сыртқы  бір  әсердің  болмау  әсері,  тізбектің  ажырауы  мен  тұйықталуы,  тізбекте  электр 

ағысының  жүру  жүрмеуі  және  т.б.  құбылыстар  шартты  түрде  қабылданған  логикалық 

процестер  болып  табылады.  Бұл  процестердің  біреуі  тәуелсіз,  екіншілері  тәуелді 

құбылыстар. Тәуелсіз құбылыстар шамалар аргумент деп, ал тәуелді шамалар функциялар 

деп аталады. Математикалық символдарды қолдана отырып, аргументті- х, функцияны -у 

арқылы белгілеу қабылданған, яғни у=f(x). 

Есептеу  техникасымен  автоматикалық  құрылымдар  екілік  есептеу  жүйесінің  негізі 

болатын 0 мен 1-ден тұратын сандармен жұмыс істейді. Осы шараларға жаңағы айтылған 

процестердің  барлығын  шартты  келісім  ойынша  жатқыза  беруге  болады.  Басқаша 

айтқанда,  бір  құбылыс  жалған,  оның  шартты  мәні  -0,  оған  қарсы  екінші  құбылыс 

шындық(ақиқат), оның шартты мәні-1. 

Ағылшын философы және математигі Джорж Буль 1854 жылы қазіргі ЭЕМ-лардың түп 

қазығының  теориясы  болып  табылатын  логика  алгебрасын  жасап  шығарды.  Буль 

алгебрасының бастапқы ұғымы- пікір. Пікір деп тек қана ақиқаттық тұрғыдан бағаланатын 

кез келген тұжырым түсіндіріледі. Буль алгебрасы тұрғысынан қарағанда пікірдің ақиқат 

немесе жалған болуы мүмкін. 

Мысалы, 

X= «Саты ауылы Райымбек ауданының құрамына кіреді». 

Y=  «Шелек  ӛзені  Жалағаш  ауылы  арқылы  ӛтеді»  деген  пікірдің  біріншісі-ақиқат, 

екіншісі-жалған. 

Бұған қоса, пікірлер, шын мәнінде, оның ақиқат жағдайында 1 мәнін, ал пікір  жалған 

болғанда 0 мәнін қабылдайтын Буль алгебрасының айнымалылары болып келеді. Мұндай 

айнымалыларды  логикалық  айнымалылар  деп  атайды.  Демек,  келтірілген  мысалдағы  екі 

пікірді былай да жазуға болады: X=1; Y=0; 

Пікірлер  қарапайым  және  күрделі  болуы  мүмкін.  Пікірдің  мәні  қандай  да  бір 

пікірлердің мәндеріне тәуелсіз болса, қарапайым пікір деп аталады. Ақиқаттық мәні басқа 

пікірлердің мәндері арқылы анықталалатын пікір күрделі пікр болып саналады. Кез келген 

күрделі  пікір  кейбір  екілік  аргументтердің,  яғни  қарапайым  пікірлердіңлогикалық 

функциясы болып табылады. Қарапайым логикалық пікірлерді қарастырайық. 

Мысалы:  «Жер  Айдан  үлкен  және  киттер  суда  ӛмір  сүреді»,  «Бүгін  мен  театрға 

барамын»  немесе  «Жайық  ӛзені  Арал  теңізіне  құяды»  және  т.с.с.  пікірлердің  айтылуы 

мүмкін.  Пікірлер  теориясында  құрама  пікірлерге  кіретін  элементар  пікірлердің  шын 

немесе жалған екендігіне байланысты құрама пікірдің ӛзінің шын немесе жалған екендігі 

зерттеледі. 

Математикада  күрделі  айтылымдарды  сипаттайтын  логикалық  жалғаулықтар 

логикалық операциялар болып табылады. 

Логикалық  айтылымдармен    жұмыс  істеу  үшін  оларға  ат  қояды.  Мысалы:  «Анар 

сабақтан  соң  би  үйірмесіне  барады»    айтылымын  А  арқылы  белгіленсін.  Сондай  -  ақ  

«Анар сабақтан соң домбыра үйірмесіне барады»   деген айтылымды В арқылы белгілейік. 

Сонда  «Анар  сабақтан  соң  би  үйірмесіне    және  домбыра  үйірмесіне  де  барады»  деген 

құрамды айтылымын А және В түрінде қысқаша жазуға болады.  

Мұндағы: және – логикалық жалғаулық; 

А, В  - логикалық айнымалы; 

Олар тек екі мәнді болады: «ақиқат» және  «жалған», сәйкесінше 0, 1 белгілері. 

 Ақиқаттық  кестесі  –бұл  логикалық  пікірлердің  қабылдайтын  мағынасына  қатысты, 

оның құрамына кіретін жай пікірлердің жиынтығын  кӛрсететін кестені айтады.  

 

Логикалық  көбейту:  Екі  немесе  одан  да  кӛп  пікірлердің  «және»жалғаулығы 

кӛмегімен  біріктіру  амалы  логикалық  көбейту  немесе  конъюнкция  деп  аталады. 

Конъюнкция латынның conjunction байланыстырамын деген сӛзінен шыққан. 

Табиғи тілде - «және» жалғаулығына сәйкес келеді. 

Пікірлер алгебрасында  -   ^  белгісімен белгіленеді. 

Конъюнкция –ол әрбір қарапайым екі пікірге, пікірлердің екеуі де ақиқат болғанда ғана 

ақиқат  мін қабылдайтын  күрделі пікірді сәйкес қоятын логикалық амал. 

Логикалық  көбейту функцияның ақиқаттық кестесі мен графикалық бейнеленуі 

Ақиқаттық кестесі 

 

 

 

 

А 

В 

А^В 

0 

0 

0 

0 

1 

0 

1 

0 

0 

1 

1 

1 

 

Логикалық  кӛбейту  амалымен  құрылған  бұл  пікірде  тек  тӛртінші  пікір  ақиқат,  себебі 

алғашқы үш құрама пікірдің әрқайсысында ең болмағанда бір қарапайым пікір жалған.  

Логикалық қосу (дизъюнкция): Екі немесе оданда кӛп пікірлерді «немесе» жалғаулығы 

кӛмегімен  біріктіру  амалы  логикалық  қосу  немесе  дизъюнкция    деп  аталады. 

Дизъюнкция латынның discnctio ажыратамын деген сӛзінен шыққан. 

 - табиғи тілде «немесе» жалғаулығына сәйкес келеді; 

- пікірлер алгебрасында v белгісімен белгіленеді; 

Дизъюнкция – ол әрбір қарапайым екі пікірге, пікірлердің екеуі де жалған болғанда ғана 

жалған  мән  қабылдайтын,  пікірлердің  ең  болмағанда  біреуі  ақиқат  болғанда  ақиқат  мән 

қабылдайтын күрделі пікірді сәйкес қоятын логикалық амал. 

Жиындар  алгебрасында  дизъюнкцияға  жиындардың  бірігу  амалы,  яғни  АvВ 

жиындарын қосу нәтижесінде алынған жиынға не А, не В жиындарының бірінде жататын 

элементтерден тұратын жиын сәйкес келеді. 

Логикалық  қосу функцияның ақиқаттық кестесі мен графикалық бейнеленуі 

Ақиқаттық кестесі   

 

 

А 

В 

АvВ 

0 

0 

0 

0 

1 

1 

1 

0 

1 

1 

1 

1 

 

Логикалық  қосу  амалының  кӛмегімен  құрылған  бұл  пікірде  тек  бірінші    пікір 

жалған,  себебі  соңғы  үш  құрмалас  пікірлердің  әрқайсысында  ең  болмағанда  бір 

қарапайым пікір ақиқат. 

Логикалық теріске шығару (инверсия) 

«Емес»  жалғаулығының  кӛмегімен  пікірді  теріске  шығару  амалы  логикалық  теріске 

шығару немесе инверсия д. а. 

-  табиғи  тілде    «дұрыс  емес»,  «теріске  шығару»  сӛздеріне    және  «емес»  жалғаулығына 

сәйкес келеді; 

- пікірлер алгебрасында  А белгісімен белгіленеді; 

Инверсия  –  ол  әрбір  қарапайым  пікірлерге,  негізгі  пікірдің  жалған  екенін 

қорытындылайтын  күрделі пікірді  сәйкес қояты  логикалық амал. 

Жиындар  алгебрасында  логикалық  теріске  шығару  амалына    әмбебп  жиынға  дейін 

толықтауыш  амалы  сәйкес  келеді,  яғни  А  жиынын  теріске  шығару  нәтижесінде  оған  А 

жиынынажатпайтын элементтерден құралғанА жиынға сәйкес келеді. 

Логикалық  теріске шығару функциясының ақиқаттық кестесі 

 

Ақиқаттық кестесі 

 

 

 

 

Пікір: 

Бүгін  информатикадан 

ашық сабақ болды 

Терістеу: 

Бүгін   информатикадан 

ашық сабақ болғ ан жоқ 

Пікір: 

Бүгін  информатикадан 

ашық сабақ болды 

Терістеу: 

Бүгін   информатикадан 

ашық сабақ болғ ан жоқ 

Пікір: 

Бүгін  информатикадан 

ашық сабақ болды 

Терістеу: 

Бүгін   информатикадан 

ашық сабақ болғ ан жоқ 

Пікір: 

Терістеу: 

 

 

Теріске шығару функциясының мынандай қасиеттері бар: 

1.  Кез  келген  А  аргументінің  екі  рет  теріске  шығарылуы  сол  аргументтің  ӛзіне  тең, 

А=A=A. 

2.  Қандай  да  бір  логикалық  теңдік  бар  болса,  оның  екі  жағын  да  теріске  шығару  бұл 

теңдікті бұзбайды: яғни A1=A2 A1=A2. 

Құрама  пікірлерді  элементар  пікірлерден  «...  егер...,  онда...»  сӛздер  арқылы  болатыны 

белгілі.  Мысалы,  «Егер  мен  билет  сатып  алсам,  онда  театрға  барамын.  Егер  құрама 

пікірлерді  құрайтын  элементар  пікірлерді  А  және  В  арқылы  белгілесек,  онда  олардың 

барлығы да « егер А, онда В» түріндегі бірдей формада болады. 

«Егер  А,  онда  В»  түріндегі  пікір,  А,  В  пікірлерінің  импликациясы  латынша 

байланыстырамын деген сӛз деп аталады. 

 

 

 Бақылау cұрақтары: 

 

1.

 

Математикалық логиканың негізін салушы кімдер? 

2.

 

Пікір дегеніміз не? 

3.

 

Логика мен пікірдің байланысы қандай? 

 

4-дәріс. Тақырыбы: MS-DOS ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІ 

MS-DOS  операциялық  жүйесі  1981  жылы  IBM  дербес  компьютерлерімен  бір 

мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырылған болатын. 

 Қазіргі кездерде стандартты операциялық  жүйе ретінде Windows  есептеледі, бірақ 

MS  DOS    жүйесінің  негізгі  қағидалары  операциялық  жүйелердің    барлығында  толық  

пайдаланылады. 

Операциялық   жүйелердің  ортақ  ұғымдары мен  белгілеулері. 

Дербес  компьютерлерде  программалар мен мәліметтерді сақтаушы рӛлін магниттік 

дискідегі  жинақтауыштар  (МДЖ)  атқарады,  сондықтан  компьютер  жұмысының 

пәрменділігі  оларды    дұрыс  қолдана  білуге  бйланысты.  Дискілер  латын  алфавитінің 

алғашқы бас әріптерімен А:, В:, С:, D: және т.с.с. болып белгіленеді. 

Компьютерлердің    кӛбісінде  бұрын    екіден    иілгіш    магниттік  дискідегі  мәлімет 

жинақтауыштар болған, олар А: және В: болып, ал  қатты  дискідегі жинақтауыштар бір 

немесе  бірнеше  бола  береді  де  С:,  В:,  Е:,  және    т.с.с.  түрінде  белгіленеді.  Бұрынғы 

компьютерлерде  мәліметтерді  бірінен  біріне  кӛшіру  үшін  екі  дискет  салатын  ұя 

қолданылған  еді,  кейін  компьютер  жедел  жадының  кӛлемі  улкеиген  соң  тек  бір  ғана  ұя  

қалдырылды. Қазіргі кезде В: дискісі қолданылмайды.  

Дербес компьютер іске қосылғанда ОЖ құрамы кӛбінесе  С: қатты дискісінен немесе  

А:  иілгіш  дискісінен  оқылып,  жедел  жадқа  жүктеледі  де,  экранға  Windows  ортасында  

жұмыс  үстелі  шығады,  ал  MS  DOS  жүиесінде-оның  қызмет  атқаруға  дайындығын 

білдіретін тӛмендегідей стандартты түрдегі жұмысқа шақыру белгісі  шығады.  

А:\.>-бұл  А:  дискісінің  жұмыс    істеуге  дайыдығын  кӛрсететін  шақыру  белгісі,егер 

компьютер  іске  қосылғанда  А:  дискі  жетегі  ұясына  дискет  салынбаса  онда  компьютер 

автоматты түрде С: дискісінен ОЖ-ті оқуға тырысады;  

С:\>-С: дискісінің жұмыс істеп тұрғанын кӛрсететін шақыру белгісі. 

Сонымен,  ОЖ  магниттік  дискіде  (қатты)  немесе  дискетте  (иілгіш)  сақталады. 

Дискілердің негізгі бӛлігі болып мәліметтерді немесе программаларды сақтауға арналған. 

Оның  шамалы  бӛлігінде  ғана  ОЖ  пен  әрбір  адамның  программаларының  мазмұны 

(каталогта не бумада) сақталады. 

Файлдық    жүйе.  Мәтіндер  мен  программаларды  тұрақты  сақтауға  арналған 

дискідегі  мәліметтер  жиыны  файл  деп  аталады.  Файл  (file-бума,  десте)  белгілі  бір  атпен 

магниттік дискіде жазылған біртектес информатциялар жиыны. ОЖ жұмысы үшін керекті 

мәліметтер  рӛлін  әр  түрлі  типтегі  файлдар  атқарады.  Файл  программадан  немесе  оларға 

қажетті  берілген  сандар  тобынан,  мәтіннен  тұруы  мүмкін.  Дискіде  аттары  әр  түрлі 

кӛптеген  файлдар  болады.  Файлдың  толық  атауы  екі  бӛліктен  қүралады:  аты  және  типі. 

Файлдың аты - MS DOS жүйесінде 8 таңбаға дейінгі әріптен басталатын сандар мен латын 

әріптері  жиыны  (Windows-те  ол  255-ке  дейін  ұзартылған  және  орыс,  қазақ  әріптері  де 

қолданыста), ал оның 3 таңбадан аспайтын екінші бӛлігі типі болып саналады, типті файл 

атының  кеңейтңлуі  деп  те  аталады.  Бір  каталогта  аттары  бірдей  файлдар  болмауы  тиіс. 

Файлдың типі кейде болмауы да мүмкін. Файлдың аты мен типі нүктемен бӛлінеді. 

Файлдың  толық  аты  латынның  бас  немесе  кіші  әріптерімен  беріледі  (цифрлар  да 

кіреді). Мысалы: 

COMMAND. COM             NORTON . EXE          TАNIA5. DOC 

START  CAME.BAS           AIGUL  TXT               MARAT. DOC TEXTI 

Файлды  дискіге  жазғанда  немесе  ӛзгерткенде,  оның  кӛлемі,  жазылған  үақыты, 

мерзімі де тіркеледі. Файлдың аты, типі, байтпен берілген көлемі, операциялық жүйенің 

календары  мен  сағатынан  алынып  жазылған  күні,  айы,  сағаты  файлдың  атрибуттары 

(кӛрсеткіштері) деп аталады. Олар файл жазылғанда, ӛзгертңлгенде нгемесе кӛрсетілгенде 

тіркеліп отырады. 

Файлдарды  топтап  белгілеу.  Кейбір  командаларды  орындау  барысынды 

файлдардың аты толық кӛрсетпеуге болады, бұл жағдайда  ОЖ файлдар тобын іздейді. 

Кейде файлдың біреуін ғана емес, қатар орналасқан бірнешеуін топтауға тура келеді. 

Мұны файлдың атына шаблондарды немесе нұсқаларды, яғни ‘‘*‘‘ және ‘‘?‘‘   белгілерін 

қою арқылы  істеуге  болады. 

          *-файлдың атындағы кез келген сӛз тіркестерін білдіреді; 

          ?-файлдың атындағы болуы мүмкін кез келген таңбаны немесе оның болмауын 

да кӛрсетеді. 

Файлдар    каталогы.  Дискіде    сақталатын    файлдар  ӛте  кӛп  болып,олар    бірнеше  

мыңдаған    сандарға    жетуі    мүмкін.  Мұндай    инфрмациялармен    жұмыс    ісейтін    адам  

қандай  мәлімет  қай  жерде  орналасқаны  және  ол  файлдардың  атарын  сақтауы  тиіс.       

Файлдарды  дискілерде  сақтауды  белгілі  бір  жүйеге  келтіру  үшін оларды  каталогтарға  

біріктіреді. Каталог немесе  бума  (папка, folder) - белгілі  бір  орта  қасиеттеріне  қарай бір 

магниттік  дискіде  орналастырылған  файлдар    тобына  қойылған  атау,  яғни  бума  аты. 

Каталогты    компьютердің    сыртқы    жадының    бір    бӛлігі    немесе    тарауы    деп    қарауға  

болады. Windows  жүйесінде  каталог  бума  деп  аталады, бұл  атау  оның  мән  мағанасын  

толығырақ  ашады. Әрбір  каталогтың  ӛзіндік  белгілі  бір  аты  бар. Бір  каталог басқа  

каталогқа    кіруі    мүмкін,  онда  ол  басқа    каталогқа    бағынышты    каталог    болады    Осы  

тәрізді    тармақталған    бұтақ    тәріздес    файлдар    жүйесі    құрыла    береді.  Каталог    файл  

тәрізді  ӛз  иесін  қойған  атпен  аталады. Әр  адам  каталогтарды  қалай  деп  атап, қалай  

құратынын  ӛзі шешеді.  

Дискіде міндетті түрде түпкі немесе 1-деңгейдегі каталог                  болуы тиіс. Оған 

файлдар және 2-деңгейдегі каталогтар енеді, ал оның ішіне 3-деңгей каталогы, т.с.с. енуі 

мүмкін. 

Бағынышты 

каталогтар 

тізбегі 

бір-бірінен 

«\» 

таңбасымен 

бӛлініп 

жазылады,мысалы, 

C:\DEMO>-DEMO     C: дискісіндегі 1-деңгейлі каталог 

C:\DEMO\SYSTEM>-SYSTEM  C: дискісіндегі  2-деңгейдегі каталог ; 

Әрбір мезетте бір каталог жұмыс атқарады да, ол екпінді немесе активті (ағымдағы) 

деп  аталады.  Компьютер  іске  қосылғанда  мұндай  каталог  рӛлін  түпкі  каталог  атқарады 

немесе  компьютер  ӛшірілер  кездегі  екпінді  болған  каталог    атқарады,  пайдаланушы  ӛз 

қалауынша командалар кӛмегімен басқа каталогты екпінді ете алады. 

жүктеу/скачать 1,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: