Тақырыбы: Қазақ халқының баспанасы-киіз үй құрылысымен және жиһаздарымен танысу

Тақырыбы: Қазақ 

халқының 

баспанасы-киіз үй 

құрылысымен  

және жиһаздарымен 

танысу . 

Мақсаты

:  

    

1.Қазақ халқының баспанасы 

- 

киіз үй туралы жан

-

жақты мәлімет

 

 

беру, жүйелі түрде өз пікірін айта білу

. 

    

2.Киіз үйдің құрылысын оқушыларға әр түрлі материалдардан

 

 

жасауға бағыт бағдар беру арқылы шығармашылығын 

қалыптастыру, ой

-

өрістерін, өз еріктерімен ойларын айта білуді 

дамыту.

 

    

3. Эстетикалық талғамын қалыптастыру,  Отанын сүю, 

 

ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

 

  

  

1 

1. күлдіреуіш 

2 

2. шаңырақ 

3 

3.уық 

4 

4.кереге 

5 

5.маңдайша 

6 

6.сықырлауық 

7 

7. табалдырық 

8 

8. босаға 

Киіз үй құрылысы 

және бөліктері 

(сүйегі) 

Киіз үй 

жиһаздары мен 

төсеніштері 

Киіз үй 

жабдықтары 

 

 

 

Уық,

 

кереге,            сандық, жүкаяқ,   түндік, 

бақан,күлдіреуіш,    әбдіре,                  кілем, ши,                                      

маңдайша, босаға,   домбыра,              шашақбау, 

табалдырық,             ағаш төсек,          басқұр,                  

                                                               жабу киіз, үзік 

                                                              бау, сырмақ т.б. 

Уық, кереге, сандық, жүкаяқ, түндік, бақан, күлдіреуіш, әбдіре, 

Кілем, ши, маңдайша, босаға, жабу киіз, үзік бау,домбыра,  

шашақбау, табалдырық, ағаш төсек, басқұр, сырмақ т.б. 

Мына сөздерді топтарға бөліп дұрыс орналастыр 

Киіз үйдің сүйегінің  

бөлшектерімен танысу,  

   

 

Шаңырақ 

1 

–

 

тоғын

, 

ол

 

шаңырақтың

 

негізі

. 

Қатты

 

ағаштан

 

жасалып

, 

өрнектеледі

.  2 

–

 

күлдіреуіш

. 

Сәмбі

 

талынан

 

иіліп

 

жасалады

. 

Әр

 

иінде

 3 

күлдіреуіштен

 8-

ге

 

дейін

 

болады

. 3 

–

 

беріктік

. 

Ол

 

күлдіреуіштер

 

ыдырап

 

кетпеу

 

үшін

 

орнатылады

, 

өрнектеледі

.  4 

–

 

шаңырақтың

 

көзі

. 

Оған

 

уықтың

 

қаламы

 

кіріп

 

тұрады

. 

Тоғын

 

мен

 

беріктікті

 

шаңырақтың

 

ішкі

 

жағынан

 

өрнектейді

.

 

 

Шаңырақ

 

–

 

киіз

 

үйдің

 

ең

 

жоғарғы

 

бөлігі

. 

Оның

 

пішіні

 

күмбез

 

тәріздес

, 

ол

 

уықтардың

 

ұштарын

 

біріктіріп

 

ұстап

 

тұрады

. 

Шаңырақ

 

бірнеше

 

бөлшектерден

 

тұрады

:

 

Уық

   

 

Уықтың

 

бойында

 

бірнеше

 

атаулы

 

бөліктер

 

бар

. 

1.

Уықтың

 

керегеге

 

байланатын

 

ұшын

 

«доғалай»

 

дейді

. 

5.

Доғалайды

 

тесіп

, 

қайыстан

 

уықбау

 

тағады

. 

2.

Уықтың

 

иілген

 

жерін

 

иығы

 

дейді

. 

3.

Шаңырақ

 

пен

 

иықтың

 

арасын

 

уықтың

 

қары

 

деп

 

атайды

. 

4.

Ал

 

шаңырақтың

 

көзіне

 

қадайтын

 

ұшын

 

қаламы

 

деп

 

атайды

. 

 

Кереге

 

Сонда

 

бір

 

қанат

 

кереге

  14 

ерістен

,  9 

балашықтан

,  9 

сағанақтан

 

құралады

. 

Желілердің

 

қиылысқанынан

 

пайда

 

болған

 

торды

 

«көз»

 

деп

 

атайды

. 

Ал

 

оны

 

көлеміне

 

қарай

 

«желкөз»,

 

«торкөз»

 

деп

 

екі

 

түрге

 

бөледі

.