тұтыну, тітіркену эсерленісі,
сыртқы ортамсн зат алмасу, оның өзгерістеріне
бейімделі, оз біртұтастыгын қалыптастыру, қорганыш қабілеттері топтасқан.
Жасушаның ақиқат тіркеуге болатын негізгі қасиегтері:
•тітіркенгіштік - эртүрлі
биологиялык, физикалык,
химиялык
тітіркендіру жауапбсру қабілеті;
•қозгыштық - тітіркендіріс кезінеде козу эсерленісінің пайда болуы;
•Жиырылгыштық - тітіркендіруге қыскарып жауап беруі;
• Тарату - жасуша бойымен қозу толқынының өрістеуі.
• Өзкізгіштік - жасуша қабықшасы арқылы заттарды жэне иондарды
өткізу жылдамжығы;
• Сіңіру және жүту - қоректік заттарды үстіңгі кабатынан сіңіріп
пайдалануы;
• Сөлініс - басқа жасушалардың пайдалануы үшін жаңа заттарды түзу
жэне бөліп шығаруы.
•Экскреция - қалдық өнімдері өз беткейі арқылы сыртқа шығару;
•Зат алмасу - бөгде заттарды, жасуша қүрылымының қалдыктарын
алмастыру;
• Тынысалу - тағамдық заттарды тотықтырып, олардан куатты босату
қабулеті.
•Ө су - көлемін жэне салмагын үлғайту.
•Өрбу - өзі тәріздес жасушаларды көбейту қабулеті.
Жетілген йсасушалар
бірігіп тіндерді құрады.
Тін - тарихи даму
барысында кұрылымы мен қызметі бірдей жасушалардан қалыптасқан жүйе.
Тін - беткейтін (эпителий), дәнекер тін, ет жоне жүйке болып бөлінеді.
Тіндердің микроскопиялық қүрылысын тінтану -
гистология поні зертгейді.
Тіндердің
маманданган
жиынтыгы,
күрделі
тірлікті
аткаруға
үйымдастырылып - ағзаны құрастырады. Атзалардың қүрылысын тәнтану -
анатомия ғылымы зерттейді.
Агзалар (жүрек, бауыр, бүйрек, көз т. б.)
жиынтығы белгілі іс-эрекеттерді
қамтамасыз ететін жүйелерді қүрады.
Бүлардың барлығының қызметін талдау - физиологияның негізгі максаты.
Жүйелердің түрлері 1) тірек-қимыл жүйесі - түлғанды кұрады, дене
мүшелерінің қимлын, организмнің кеңістікте қозғалысын жүзеге асырады; 2)
тынысалу жүйесі - оттегі мен көмірқышқыл газы алмасудың түрақтылығын
сақтайды; 3) жүрек - тамыр жүйесі денеде қан жэне лимфа айналуын
қамтамасыз етеді; 4) асқорыту жүйесі - тагамды қорытуға және сіңіруге
арналған; 5) сыртқы щыгару жүйесі - денеден калдық өнімдері аластатады;
6) эндокриндік жүйе - ішкі сөлініс бездерінің
гормон бөлу кызметін
ұйымдастырады; 7) жыныстык жүйе - өрбу арқылы түрдің ұргіак жаңгыргу
қасиетін сақтайды; 8) сезім жүйссі - сыртқы және ішкі әлемнің тітіркеністерін
қабылдайды; 9) жүйке жүйесі - барлык жүйелердің күйін жэне іс-эрекетін
реттейді; 10)
үорганыіи жүиесі - . а) дсне қүрылымдарының бүтін^ігін - тері
жэне
тіндер қызметі; э) ішкі ортаның тұрақтылығын (гомеостаз) -
физиологиялық меңгеру жүйесі мен гистогоматекалык бөгеуілдер (барьер) ;
б) организмнің тектік тазалығын - антитек - антитэн әсерленісі арқылы
сактайды.
Жасуша цитолемма, ядро, цитоплазмадан құралады. Цитолемма жарғак
кабықша мембранадан тұрады.
Достарыңызбен бөлісу: