Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

КІРІСПЕ
К л и н и к а л ы қ а н а т о м и я н ы ң ң ы с ң а ш а та р и х ы . Т о п о гр аф и ял ы қ
ан ато м и ян ы ң н егізін ң ал ау ш ы к ө р н ек т і оры с ға л ы м ы , анатом
ж ән е хи рург Н и ко л ай И ванович П ирогов (1810 — 1881).
П рофессорлы ң инсти тутты 26 ж асы н д а бітіріп , тә ж ір и б ел ік
ж әне к л и н и к а л ы қ м еди ци н а сал асы н д а зор еңбек атң арды .
1837 ж ы л ы ж а з ғ а н — «А ртерия б аған ал ар ы мен ш ан д ы рлары - 
ны ң х и р у р ги я л ы ң ан атом и ясы » —деген а л ғаш ң ы еңбегінде хирур- 
ги ян ы ң ан ато м и ясы з д ам ы м ай ты н ы н көрсетті.
Н. 
И. П ироговты ң өте ңүнды еңбектеріне 1843 — 1848 ж ы л д ар ы
ж азған «Адам денесінің толы ң ан ато м и ясы . С ип аттам алы -ф изио- 
л о ги я л ы қ ж ән е х и р у р ги я л ы ң ан атом и ясы » ж а т ад ы . Б ү л еңбегін- 
дегі зерттеудің ж а ң а әдістері — колден ең (П ирогов) к есін д іл ер і, 
«м үздалган скульптура» ж ән е м әй ітк е ж ү р гізге н тәж ір и б ел ер і 
х и р у р ги ян ы ң дам у ы н а ж о л аш ты . Осы зерттеулер: «М үздалган 
м әйітке» үш б ағы тта ж ү р гізіл ге н к есін д іл ер д ің то п о гр аф и ял ы қ
анатом и ясы — деген еңбегінде елеулі оры н алды .
Т оп ограф иялы қ ан ато м и я ү ш ін Н . И . П и роговты ң: «Дене ай- 
м аң тары н зерттеуді қ аб аттар д ы ң орн аласу р еттіл ігім ен ж ү р гізу
керек» деген үсы ны сы ү л к ен ж а ң а л ы ң болды. 1851 — 1854 ж ы л д а ­
ры Н. И. П ирогов дүние ж ү зін д е а л г а ш қ ы рет «аяң ү ш ы н а сүйек- 
п л асти к ал ы қ а м п у тац и я ж асау» әдісін енгізд і. Б ү л әдіс сү й ек хи- 
р у р ги ясы н ы ң д ам у ы н ы ң ж а ң а б ағы ты болды.
Н. 
И. П ирогов әскери — м а й д ан д ы қ х и р у р ги я н ы ң н егізін қа- 
лады . М айдан д аласы н да ал гаш ң ы рет ж а р а қ а т алган д ар д ы зақы м - 
далган а й м а қ қ а сәйкес бөліп, ем деуді үсы н ды . Э ф ирлік н ар к о зд ы , 
гипс таң у ы н да а л ғаш ң ы болы п ң олдан ды . А я қ -ң о л д ы ң оң тиген 
ж а р ақ а тт а р ы н а «үнемді ам п у тац и я» ж асау д ы үсы нды .
Н. 
И. П ирогов, Л и стерд ің м и кробты аш у ж а ң а л ы г ы н а д ей ін , ж а- 
р ақ атты ң іріц деуі қо зд ы р у ш ы ға (м и кробтарга) б ай л ан ы сты екен ін
корсетті.
Осындай ецбектерім ен Н. И . П ирогов м ед и ц и н ан ы ң эр с ал асы н ­
да өш пейтін із ң алды рды .

Клиникалық анатомия
9
Н . 
И. П ирогов 1836 ж ы л ы а ғзал а р о рн аласуы н д ағы кездесетін
ж е к е өзгер гіш тік тің заң д ы л ы ғы н зерттеп , х и р у р гтар ға ә р т ү р л іл ік - 
тің ди агнозды қ м аң ы зы н көрсету к е р ек деген.
Осы бағы тты дам ы та оты ры п В. Н . Ш евку н ен ко ж ән е он ы ң шә- 
к ір ттері ағзал ар мен ж ү й ел ер д ің ң ү р л ы сы н да, о р н аласуы н д а әр- 
түрлі ж ек е ө згер гіш тік болаты н ы н ескеріп , ер екш е ғы л ы м бағы- 
тын негіздеді.
Соның арңасы н да а у р у л ар ға ди агноз қою ж е ң іл д еп , о п ер ац и я 
салдары нан болуы м ү м к ін асң ы н у лар себебі тү сін д ір іл іп , х и р у р ­
ги я л ы қ енулердің ти ім д і әд істерін ң олдан уға м ү м к ін д ік туды .
Зерттеулерден ал ы н ған н әт и ж ел ер д ің ж ел ісін е сүйен іп В. Н. 
Ш евкуненко келесі ж а ғд ай л а р ға н азар аударды :
— х и рургтард ы ң о п ер ац и я кезін д е к ө р ін етін ағзал ар п іш ін і 
мен орналасуы ан ато м и яд ан о қ ы ған « қ а л ы п т ы л ы қ » -к а үңсас 
еместігіне;
— н ау қасты ң ж е к е қ а л п ы н ескерм еген ж а ғд ай д а , оп ер ати втік
енулердіц сәтсізд ік к е ү ш ы р ап , о п ер ац и я бары сы н да қи ы н - 
ды ңтар ту гы зы п , асқ ы н у себебі болаты н ы н а;
— бір тү р л і аурум ен ауы рған е к і н ау ң аста, к л и н и к а л ы қ симп- 
том дарды ц ә р тү р л і болуы на;
— көптеген х и р у р гтар д ы ң , ан ато м и я л ы ң о қ у л ы қ т ар д а ғы м әлі- 
м еттерге ң ан ағаттан б ау ы н а.
А дам денесіндегі ағзал ар мен ж ү й ел ер д егі ж е к е ө зге р гіш тік тің
ш еткей түрлерін ғы л ы м и түрғы дан н егіздеу В. Н. Ш евк у н ен ­
ко ілім ім ен ан ы қ та л ад ы . В. Н. Ш евкун енко ж е к е ө зге р гіш тік тіц
ш еткей түрлеріне сәй кес, «даму аном али ясы » ж ән е «даму ақау- 
лы ғы на» келесі ан ы қ та м а н ы берді. «Д аму а қ ау л ы ғы » -а ғза н ы ц н е­
месе а н ато м и ял ы қ қ ү р ы л ы м н ы ц іш тен туған а қ а у л ы ғы әр тү р л і 
қ ы зм ет тік бүзы лы сң а әк ел ед і (м ы салы : аорта мен өкпе ар тер и ясы
арасы ндағы ө зектіц у а қ ы ты н д а бітелм еуі; ж ү р е к қ а р ы н ш а л а р ы
арасы нда тесік болуы ж ән е т. б.) «Д аму аном али ясы н да» —дам у са- 
ты лары б үзы лса да, б ір ақ он ы ң ң ы зм еті өзгерм ейді (м ы салы : situ s 

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: