Алматы №1 (135) 2012
жүктеу/скачать 4,15 Mb. Pdf көрінісі
|
| Вестник КазНУ. Серия филологическая, №1(135).2012 289
дықтан оқытушы студенттермен тығыз қаты- нас орната отырып, шығармашылық байла- ныста болуы керек. Соңғы жылдары жоғары оқу орнында қазақ тілін мамандыққа сәйкес оқыту тілдің қолданыс аясын кеңейте т‰сті. Қазақ тілін оқытуды басқа ұлт өкілдерінің, әсіресе, студенттер қауымының ауызша тіл- мен қатар, мамандығына байланысты бағыт- талған лексиканы жазу әрекеті арқылы мең- гертудің орны ерекше. Оқытушының басты міндеті – болашақ маман иегерінің сөздік қорын мамандыққа байланысты лексикамен молайту, жазбаша тілдік қатынасты ж‰зеге асыру болып табылады. Мамандыққа қатысты оқытудың басты мақсаты – өз мамандықтары бойынша алған білімдерін қазақ тілінде мамандықтарына қа- тысты жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен байы- тады. Өз ойларын грамматикалық тұрғыдан дұрыс, логикалық бірізділікпен ж‰йелі жет- кізуге ‰йренеді. Өз бетінше ізденуге м‰мкін- дік туғызады. Лексикалық тақырыптар грам- матикалық материалдарға сәйкес әр маман- дықтың ерекшелігіне қарай іріктелініп алы- нады. Оқытушы студенттерге ірі ғалымдар- дың өмірі мен қызметі және ғылыми еңбек- терімен танысуына бағыт беріп отырады. Б‰гінгі заман талабына сай нарықтық эко- номика өркендеген кезеңде студенттердің яғни болашақ мамандардың ой-өрісінің жан-жақты бай болуы, тілді меңгеруде «қазақ тілі – қазақ халқының ана тілі» екендігін сезіне отырып экономикасын, мәдениетін дамытқан асыл мұра ретінде тани білуі қажет. Кез-келген жағдайларда қоғам ‰шін өте пайдалы іс істеу ‰шін болашақ маман өз ма- мандығынан бұрын, адам бола білу маман- дыған игеріп, қазақ халқының тілін, тарихын, мәдениетін бойына сіңіріп, оны жалғасты- рушы болып халыққа танылуы тиіс. Осы орайда студенттерге қазақ тілін оқыту – ең маңызды іс. Қазақ тілін оқыту процесі де тіл дамыту жұмыстарынсыз ж‰зеге асыра білуі, ойын ашық айтуы, ‰йреніп отырған тілдің өзіне тән дыбыстарын дұрыс айтып, сөзді, буынды мәнерлеп оқи алатын болуы негізгі талаптар болып табылады. Оқытушаға қажет білім – әдістемелік ше- берлікпен қарулану. Студенттің психикалық қабілетін, іскерлігін ұтымды, жетілдіру сабақ- ты нақты, дерекке с‰йеніп тартымды ету ар- қылы мақсатына жетуі сөзсіз. Оқытушының еңбегінің жемісті болуы оның біліктілігіне, әдістемелік шебірлігіне байланысты. Оқыту- шы өз ісін зерттеп жаңашыл әдіс-тәсілдермен студенттердің білім сапасын арттыруы қажет. К‰нделікті сабақта осы міндеттерді бас- шылыққа алып, студенттердің сөздік қорын байытуға көңіл бөліп, сөйлем құра білуге, байланыстырып сөйлеуге жаттықтырып, көр- некті және техникалық құралдарды пайда- лануға аса мен берген тиімді. Белгілі бір ғы- лым саласынан толық мағлұмат алу ‰шін, терминдерді игеру, болашақ маман – өз ана тілімен қатар, мамандыққа байланысты cөз- дерді ‰йреніп, сөздік қорын байытуы керек. Оны келешекте қызмет барысында қолдану – олардың білімді де іскер, жан-жақты, өз ма- мандығын жетік меңгерген терең білімді де іскер маман болуына аса қажет. Осыған орай химия пәніне қатысты терминдерді оқыту процесі олардың мамандықтарына байла- нысты. Сабақ барысында периодтық ж‰йе, периодтық заң, бейметалл, топша, элемент атомдық масса терминдері іріктеледі. Сабақ- тың тақырыбымен мазмұнына сай сөздермен жинақталады. Сабақтың мақсаты жаңа сөз- дерді меңгерту, дұрыс сөйлеуге жаттықтыру, сөздік қорларын молайту сабаққа ынтасын арттыру және қалыптастару сөздерге сөйлемді дұрыс құра білуіне дағдыландыру. Осыдан кейін студент, біріншіден, эле- менттердің қазақша атауымен танысады, жа- дында сақтайды. Екіншіден, элементті сипат- тағанда реттік, бөлшектік сан есімдерді меңге- реді, әрі пысықтайды. ‡шіншіден, мамандыққа байланысты етіс- тіктерді меңгереді. Мысалы: артады, кемиді, өседі, азаяды т.б. Төртіншіден, етіс категорясын оның ішін- де ортақ етісті пысықтайды. Мысалы: әрекеттесу, байланысу, қосылысу т.б. Кестедегі элементтердің физикалық, хи- миялық қасиеттерін еркін сипаттап ‰йренген студент екінші кезеңдегі осыдан туындайтын химиялық қосылыстар, тұздар, қышқылдар, сілтілер, тотықтар тақырыбын өзі білетін тұз- дардың, қышқылдардың аттарын айту, фор- маларын жазу, оларды қазақша оқи білуге дағдыландырады. Осы мәтіндерден көптеген етістіктер меңгеріледі. Мысалы: т‰зіледі, ұшып кетеді, шығады, кемиді, артады, алынады т.б. Ендеше термин сөздермен жұмыс жасау оларды әлі тереңірек зерттеп оқытудың тиім- ділік жолын ізденуді қажет етеді. |