Л окк Дж. Опыт о человеческом разуме. М., 1898. С. 408. 242 Бұл

Бұл 
козқарас 
жалпы 
метафизикалық ойлаудың ерекшелігі. Ол 
жалпылық, өзгешелік 
ж ә н е 
жалқылықтың шын табиғатын түсіне ал­
мады. Оның себебі: 
е ң
алдымен бүл түрғыдан заттар мен қүбылыс- 
тардың бірлігі монді, 
ішкі 
қажетті бірлік емес. Олардын ішкі табигаты- 
ның да бірлігі емес. Ол бірлік үқсас заттарды біртүтас біртума ет- 
пейді, оларды бір-бірімен қажетті байланысқа келтірмейді. Ол бір- 
біріне селқос, бейтарап заттардың әр қайсысында бар, басқаларға 
тәуелсіз қасиеттер.
Мысалы, барлық сүт қоректілерге тән ортақ қасиеттерді көптеп 
табуға, жүйелеуге болады, және ол қажет нәрсе. Бірақ, ол дәрежеде, 
танымның ол деңгейінде сүт қоректілердің тіршілік етуінің, олардың 
түрлерінің қалыптасу зандылықтарын түсіне алмаймыз.
Оның үстіне жалпылық, өзгешелік, жалқылық бүл көзқараста 
бір-біріне тіпті катысы жоқ, бір-бірімен қатар, бірақ ешбір байла- 
ныссыз бола беретін алаңсыз оқшау қасиеттер сияқты.
Сондықган, жалпылықты, яғни басқаша айтканда коптеген күбы- 
лыстарға тән олардың ішкі табигатын (мәнін) солардың бәрінде де 
бар сыртқы үқсас белгі арқылы түсінгісі келетін эмпирикалық логи­
ка, жалпы алганда метафизика, табигаты тіпті әртүрлі қүбылыстарды 
бір табигатты, бір мәнді күбылыстар жүйесіне жатқызуы мүмкін. 
Мысалы китті балықтарга қосуы ықтимал, ал ол сүт коректілерге 
жатады. Сол сияқты бір мәнді қүбылыстар сыртқьі белгілері жагынан 
кейде бір-біріне соншалықты үксамайды, соган қарап оларды осы 
түргыдан әртүрлі мәнді күбылыстарга боліп жіберуі де мүмкін.
Сол сияқты товар айналымында айырбасталып жататын товар- 
лар сырт белгілері жагынан бір-біріне соншалықты үқсамайды, бірақ 
олардың барлыгының жалпы табигаты бір нәрсе: олардың күны адам- 
дардың қогамдық қажетті еңбегімен аныкталады, олар - еңбектің 
нәтижелері. Оларга сіңген еңбектің молшері жагынан гана оларды 
бір-бірімен айырбастауга (салыстыруга) болады. Ал сыртқы түтыну 
қасиеттері жагынан айырбасталатын товарлар ешбір ортақ, не үқсас 
белгісі жоқ болуы мүмкін.
Егер біз барлық товарларга сыртқы, бәрінде де бар үқсас белгісі 
жагынан карасак, олардын шын ішкі жалпылыгы, ішкі бірлігі түсініксіз 
болып қала береді. Олардын пайда болу, озгеру, даму зандары да бүл 
түргыдан анықталмайды.
Абстрактылы (сыңаржақгы) жалпылык қогамның біршама жан- 
жақгы өрістеген кездерінде кең орын алды. 

жүктеу/скачать 8,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: