12
№32 (1290)
13 – 19 тамыз
2015 жыл
АНА ТІЛІ
алмасу еді. Биыл 14-рет өткізілген жастар
фестиваліне негізінен салт-дәстүрлері бір-
біріне ұқсас шығыстағы 7 мемлекеттің театр
ұжымы қатысты. Құрылғанына бірнеше
ай ғана болған Шығыс Қазақстан жастар
театры үшін мұндай шараның маңызы
ерекше болды. Қазір мәдениет ошағында
Астанадағы Өнер университетін биыл
тәмамдаған 20 маман жұмыс істеп жатыр.
Енді жастар ұжымы жыл сайын 5 жаңа туын-
дыны сахналауды жоспарлап отыр.
Р.НҰРАЛИН
« A r t S o l o » к о м п а н и я с ы н ы ң
ұйымдастыруымен Прага қаласы бойынша
экскурсия өткізілді. Ең бастысы,осындай
жоғары дәрежеде өткен халықаралық
байқаудың ұйымдастырушыларының бірі
Қазақстандық «Art Solo» компаниясына,
оның директоры Наурыз Құлданов мырзаға
алғысым ретінде өзімнің көп уақыт бойы
салған туындымды тарту еттім.
«Бұлақ көрсең, көзін аш» дегендей,
менің осындай жетістіктерге жетіп, Қазақ
елін Чехияда мақтанышпен таныстыруы-
ма себепкер болған «Өнер» мектебінің
директоры Досқали Есенов пен су-
рет пәнінің мұғалімі, жетекшім Айнұр
Баймұхаметованың еңбегі зор. Жас болсақ
та, талпынған қанатқа әрдайым демеу беріп,
бағыт-бағдар көрсетуге даяр. Кішкентай
ғана мектебімнің абыройын шетелдерде
асқақтатып, қазақ өнерін, мәдениетін
баршаға танытуға өз үлесімді қосу менің
мақсатым.
Жанель ӨМіРЗАҚОвА,
Қ.И.Сәтбаев атындағы орта мектеп-
гимназиясының 10-сынып оқушысы
Алматы облысы
Ақсу ауданы
Жансүгір кенті
Шығыс Қазақстан облысында жақында
ғана құрылған Жастар театры Оңтүстік
кореяның Сеул қаласында өткен халықа-
ра лық фестивальге қатысып қайтты.
Театр ұжымы «Алтай түркі әлемінің
алтын бесігі – бөрілер» және «Жүрек
қағысы» атты пластикалық-музыкалық
қойылымдарын ұсынды. Жалпы ұзақтығы
10-15 минуттық композицияларды қазақ,
орыс және корей тілдерінде қойған. Ал
фестивальдің негізгі мақсаты әртүрлі
ұлттардың өнерін насихаттап, өзара тәжірибе
Алғашқы күннен бастап кескіндеме
өнеріне деген қызығушылығым мені үлкен
жұмыстар дайындауға құлшындырды. Оқу
ордасында екінші курста оқып жүрген
кезімде Таразда өткен республикалық
байқауға жолдама алып, Алтын медаль мен
1-дәрежелі диплом иегері атандым.
Сонымен бірге шетелдегі халықаралық
байқауға жолдама алып, оған да қатысу сәті
бұйырды. Аз уақыт ішінде Чехияның аста-
насы Прага қаласында өтетін халықаралық
байқауға шақырылып, жетекшім Айнұр
Баймұхаметовамен дайындыққа кірістік.
Чехия еліне Қазақстаннан 30 адам жол
тарттық.
Өнердің әр саласынан келген өзім
сияқты жас таланттармен танысып, білісіп,
достасып та кеттік. Қатысушылардың бәрі
де үлкен дайындықпен келген екен. Өз
елдерінде қылқалам шебері атанған жас
дарындар өз туындыларын таныстырып
жатты. Біз де ұлттық нақыштағы қаныққан
еңбектерімізді қонақтарға таныстырып,
жылы лебіздер естідік. Бұл орайда менің
жолым болды деуге болады. Қазылар алқасы
жоғары баға беріп, 1-дәрежелі дипломмен
және кубогпен, бағалы сыйлықтармен ма-
рапатталдым. Еліміздің көк туын желбіретіп
сахнаға шығу мен үшін бір бақытты
сәттердің бірі болды.
Қойылымдарын бірнеше тілде ұсынды
Ұстаздарыма
алғысым шексіз
«Қазақстан энциклопедиясы»
интернет порталы құрылады
Алматы жастарының
музыкалық фестивалі
Оқушы дәптеріндегі
хандар бейнесі
өнер
талшыБық
Алматыда суретші М.Кенбаевтың көрмесі өтті
мәденИет
құптарлық іс
Бәрекелді!
мақсатымыз – кәсіпкерлерге бағыт беру,
жол көрсету. Отандық тауарды жарна-
малаумен қатар қазақ хандарын наси-
хаттау, ұрпағымыздың санасына ұлттық
рухты сіңіру» деп атап өтті «Жайық
Пресс» ЖШС-ның бас директоры Жан-
тас Сафуллин өз сөзінде.
Жас ұрпақтың санасына ұлттық
қ ұ н д ы л ы қ т а р ы м ы з д ы н а с и х а т -
тауды мақсат еткен жаңа дәптерлер
алғашқы күннен-ақ әлеуметтік желідегі
жұртшылықтың қызығушылығын ту-
дыруда. Жаңа дәптерлердің суретін
графикаға келтіріп, өңдеген белгілі
суретші Бекжан Жұмабаев, дизайнері –
Арман Дауылбаев. Өмірбаян деректерін
танымал ақын Ғайсағали Сейтақ тарих
ғылымының докторы, профессор Мұхтар
Әбілсейітпен ақылдасып, қайта жазып
шыққан. Жантас Нәбиоллаұлының
айтуы бойынша, мектеп оқушысының
тек кітап-дәптерлері ғана емес, қалам,
сызғыш, сөмкелерінен де қазақы болмыс
сезіліп тұруы тиіс. Алдағы уақытта бұл
игілікті іс жалғасын таба бермек.
Гүлжамал ЖОЛДыҒАЛИ
ОРАЛ
«Дәптер –
тек оқу құралы емес,
сонымен қатар тәрбие құралы да
болу» қажет. Осы ұстаныммен бұдан
бұрын да Сырым, Райымбек, Исатай,
Махамбет, Абай, Ғұмар, Жаһанша,
Құрманғазы, Дина, Мұхит секілді та-
нымал тұлғаларымыз бейнеленген
дәптерлер шығарып едік. Міне, осы
бастамамызды жалғастырып, биылғы
оқу жылына арнап мұқабасына Ке-
рей мен Жәнібек, Әбілқайыр, Абылай
хандарымыздың суреті салынып, соңғы
бетіне қысқаша өмірбаяны жазылған
дәптерлер шығаруды қолға алдық. Әзірге
әрқайсысы 36 бетпен, 500 данадан жарық
көрді. Жасыратыны жоқ, бүгінде сыртқы
мұқабасы баланың психологиясына кері
әсер ететін дәптерлер көптеп сатылуда.
Сондықтан қоғамдағы орын алып жатқан
өзекті мәселені көзбен көріп жүргеннен
кейін осы жобаны қолға алдық. Біздің
М.Кенбаевтың «Құрық салу» суретін
тамашалағанда көрнекті ақын Фариза
Оңғарсынованың: «...Шап айыл, төс
айылды шірей тартып, жүйрікпен жол
тартатын көңіл-жігіт. От тұяқ кең да-
ланы дүбірлетіп, терлікті терге малар
со күнді күт!» деген жыр жолдары ойға
оралады. Биыл қылқалам шеберінің
т у ғ а н ы н а 9 0 ж ы л т о л у ы н а о р а й
Алматыдағы Әбілхан Қастеев атындағы
мемлекеттік өнер мұражайында жеке
көрмесі ашылды. Көрмеге оның 40-қа
тарта туындысы жұртшылық наза-
рына ұсынылды. Далалық көшпелі
халық мәдениеті жанрын өз жұмысына
арқау еткен Молдахмет Кенбаевтың
шығармашылығында ұлттық нақыш,
ұлттық бояу бірден байқалады. Көрменің
ашылуында сөз сөйлеген Қазақстан
Суретшілер одағы басқармасының
төрағасы, Қазақстанның еңбек сіңірген
қайраткері Байтұрсын Өмірбеков
суретшінің осы ерекшелігін баса айт-
ты. «Молдахмет Кенбаев еуропалық
суретшілік мектепті жақсы меңгеріп,
оған өзіндік ұлттық жаңалықтар мен
өзгешеліктер қоса білген үлкен дарын
иесі. Оның қай шығармасын алсаңыз
да ұлттық мәдениет, қазақы тұрмысты,
көшпелі өмір салттың көріністері
ш ы н а й ы л ы қ п е н т а б и ғ и т ү р д е
Қазақстан халқы Ассамблеясы
«Қазақстан энциклопедиясы» ин-
тернет порталын құруды жоспарлап
отыр.
Бұл жөнінде таяуда өткен «Үлкен ел
— Үлкен отбасы» ауқымды жобасының
танысытырылымында «Қоғамдық
келісім» РММ директорының орынба-
сары Ғазиз Телебаев мәлім етті.
— Қ а з а қ с т а н д ү н и е ж ү з і н д е
аумағы бойынша 9-орында. Бірақ біз
географиялық тұрғыдан ғана емес,
мән-мағынасы бойынша үлкен ел
болуымыз қажет. Біз біртектілік
туралы көп айтамыз. Яғни біз бір
үлкен отбасы сынды болуға тиіспіз.
Елімізде тұратын барлық халықтың
ұйысып, ұжымдасып, бір-бірімізді
бауыр ретінде қабылдауымыз қажет.
Сонда біз үлкен отбасы бола аламыз.
Бір отбасының адамдары бір-бірін та-
ниды, бір-біріне сыйластықпен қарап,
құрметтейді, бір-бірін бауыр ретінде
Қала күніне орай Мәдениет
басқармасы мен «Алматы
Жастары» велоклубының
ұйымдастыруымен «Медеу»
спорт кешенінде «Алматы Жас-
тары» музыкалық фестивалі
басталды.
Талабы таудай жастарға қолдау
көрсету, заманауи музыка ин-
дустриясын дамыту мақсатын
көздеген ән байқауы әр бейсенбі
сайын өткізіліп, 10-қыркүйекке
дейін жалғасатын болады. Әртүрлі
бағыттағы музыкалық жанрларда
өнер көрсететін қатысушылар төрт
іріктеу кезеңінен өтеді. Талантымен
тамсандырған жастардың өнерін
өркендетуді мұрат тұтқан жоба өнер
әлеміне қанат қағуды армандай-
тын қала жастарының жүректерін
біріктірмек. 10-қыркүйекте іріктеу
кезеңдерінің жеңімпаздары өнер
Жақында орал қаласындағы «Жайық
Пресс» ЖШС-ның Мәжіліс залында
Қазақ хандығының 550 жылдығына
орай хандардың суреті бейнеленіп,
арнайы шығарылған жаңа дәптерлердің
таныстырылымы өтті.
Өнер мен үшін ертегідегі
ғажайып сарай іспетті.
Сондықтан бала
күнімнен өнерге жақын
болып, бір күнімді
де өнерсіз елестете
алмайтынмын. Мен
қазір Қ.И.Сәтбаев
атындағы орта мектеп-
гимназиясының
10-сынып оқушысымын.
осыдан 3 жыл бұрын
өнер мектебінің сурет
мамандығының
1-сыныбына
қабылдандым.
Ұлттық рухтың қайта жаңғырып
түлегені рухани егемендікке
қол жеткізгеннің бір айғағы.
Халқымыздың дәстүрлі таным
түсінігінен бастау алатын кәсіби
кескіндеме өнерінде сананы селт
еткізер туындыларды өмірге әкеліп
ұлттық көркем мектепті жаңа бір
деңгейге көтерген суретші Молдахмет
Кенбаев есімі ел ішінде ғана емес,
өзге елдерде де жақсы таныс.
1950-жылдары қазақ бейнелеу
өнерінде өзіндік із қалдырып,
бейнелеу өнерінің ұлттық көрінісін
жасаған суретші шығармалары
бүгіндері Ресейдің третьяков
галереясында және тМД елдерінің
мұражайларында сақталған.
сырлы әлем
«От тұяқ кең даланы дүбірлетіп...»
жеткізілген. Осылайша ол биік те асқақ
өнері арқылы қазақтың бай мәдениетін
таныта білді» деді Б.Өмірбеков.
Молдахмет Кенбаев туындыла-
рында қанық та ашық түстер молы-
нан кездесіп отырады. Өнер иесінің
бастапқы кезеңдердегі салған суреттері
мен кейінгі суреттерін салыстырсақ,
о баста ұстанған бағытын жоғалтпай,
қайта оны тереңдетіп кеңейте түскені
аңғарылады. Қазақтың кең дала-
сы суретшінің басты тақырыбына
айналған. Ол өз естеліктерінде даланың
кеңдігі мен шексіздігін, сұлулығын су-
рет арқылы халыққа жеткізуден асқан
бақыт жоқ екенін айтады.
Көрмеден суретшінің 1957 жылы
салынған «Сұхбат» және «Құрық салу»
деп аталатын әйгілі екі шығармасын
тамашалауға болады. Аталған ту-
ындылардан суретшінің ұлттық
құндылықтарға ерекше мән бергенін
айқын көреміз. Түстердің үйлесімділігі,
композицияның біртұтастығы даланың
сұлулығы шебер қиюласқан. «Құрық
қабылдайды. Елбасының нақты
қадамдарында «Аймақтық мәдени-
туристік кластерлерді құру» туралы
айтылды. Олар «Астана — Еуразия
жүрегі», «Алматы — Қазақстанның
еркін аймағы», «Табиғат бірлігі және
көшпелі мәдениеттер», «Алтай маржа-
ны», «Жібек жолын жаңғырту» және
«Каспий қақпасы». Бұл кластерлер
халық бір-бірімен араласып, бір-бірін
танып барып, жат болмай бір-бірін
білуі үшін қажет. Сонда біз үлкен
отба сы бола аламыз, — деді Ғазиз
Тұрысбекұлы.
Сонымен қатар осы бағытта
«Қазақстанның энциклопедиясы»
интернет порталын құру жоспарланып
жатқандығына тоқталған ол:
— Бұл да сол бағытқа арналған
жоба. Бір-бірімізбен ақпарат алмасу
үшін біз үлкен портал құруымыз қажет,
— деп атап өтті.
А.НАРИМАН
көрсететін фестивальдің Гранд
финалы өткізіледі. Гала-концертте
«Ең үздік Рор топ», «Ең үздік Hіp-
hop/ R’n’B команда» және «Ең
үздік DJ» номинациялары бойынша
жеңімпаздар анықталады. Ән сайы-
сына кәмелет жасқа толған әрбір
азамат қатыса алады.
Әсет ӘбіЛ
салуда» бар екпінмен шапқан ақ боз
ат пен оны құрықтауға ұмтылған
екі жылқышы бейнеленген. Осы
шығарманың өн бойынан қазақтың
далалық рухы, ат тұяғының дүбірі ерек-
ше сезіледі. Ал «Сұхбат» атты туынды-
сы лирикаға толы. Суретші бұл арқылы
табиғат пен адам арасындағы көзге
көрінбейтін үндестікті айшықтап,
ұлттық бітім-болмысты ашуға тал-
пынғанын байқаймыз.
Көрмедегі туындылар ішінен «Киіз
басу» туындысы көлемі жағынан шағын
болғанымен, көрерменін бірден өзіне
баурайды. Мұнда да ұлттық бояу ба-
сым. Суретші өз шығармасында қазақ
әйелдерінің еңбекқорлығын сәтті бей-
нелей білген.
Сонымен бірге суретші шығарма-
шылығында тың игеру тақырыбына
арналған туындылар да аз емес.
«Қойшының әні» атты туындыда алғаш
рет адам мен табиғаттың тұтастығы
айшықталған. «Сабан той» деп атала-
тын триптихы сол заманды, қазақтың
кең жайлауын көз алдыңа әкелуімен
ерекше. Сол сияқты «Қара айғыр»,
«Жайылымда», «Суат басында» сынды
туындылары туған жерін ардақтайтын
суретшінің жан дүниесін айғақтайды.
Ұлттық ерекшелікті іздестіру жолында
көп еңбек еткен қылқалам шеберінің
Құрманғазы, Мұхтар Әуезов, Сәбит
Мұқанов, Шаляпин мен Горький-
г е а р н а п с а л ғ а н п о р т р е т т е р і д е
кейіпкерлердің әлемін, болмыс-бітімін
даралай түскен.
Өнертану ғылымының кандида-
ты Г.Сарықұлова: «М.Кенбаевтың
шығармашылығында табиғатқа де-
г е н ш ы н а й ы ғ а ш ы қ т ы қ , ш а т -
шадыман қуаныш сезімі, дүниедегі
бар құбылысты ақындық шабытпен
қабылдау қасиеті назар аударады. «Шо-
пан әні» туындысындағы қазақ бейнесі
ұлтқа тән асқақ сезімге, парасатқа толы,
сонымен қатар бұл – қазақ эпосындағы
батырлар бейнесімен үндесіп жатқан
қаһарман тұлға. Шығарманы көргенде
туған ауылына қайтып келе жатқан жас
Абайдың: «Сағындым ғой өзіңді! Туған
ауылым, сүйікті сары далам менің! деп
еміренген сөздері еріксіз еске түседі»
деп атап өткен болатын. Иә, қазақтың
халық шығармашылығындағы ең жақсы
әрі бай дәстүрлерімен ұштасып, өріліп
жататын, бейнелердің ашық та мәнді
әуезділігімен, сезімдік өткірлігімен көз
қуантып, көңіл баурайтын бояулардың
декорациялық тұрғыдан саралануы –
қазақ суретшілерінің кескіндемелік
шығармаларына тән ерекше қасиет
екені сөзсіз.
Қ ы л қ а л а м ш е б е р і н і ң ө м і р д і
ұғынуы, түйсінуі бояу түстерінің
ғажап жарасымымен, мейлінше нәзік
әрі кемеліне келіп, толысқан әсем
құрылымынан да айқын көрініс та-
бары анық. Ол өмірдің сырларын
бояулар әлемі мен дүниесі арқылы
ж е т к і з г е н . Ш ы ғ а р м а л а р ы н ы ң
ерекшелігі сыр-сезімнің тазалығында,
түстердің поэ зиясында, ұлттық лебінің
тынық тереңдігінде екені күмән
туғызбайды. Суретші туындыларының
қ а й - қ а й с ы с ы д а т а л ғ а м ы н ы ң
нәзіктігімен, орындау шеберлігімен
сүйсіндіріп, ерекше көз тартады. Бұл
таңдап алған тақырыбын ерінбей-
жалықпай терең зерттеудің, оған деген
қалтқысыз ықылас-ынтаның, шабыт-
ты еңбектің жемісі. Ел табиғатының
сұлулығы мен ерекшелігін эмоциялық
түйсіну шынайылықпен, лирикалық
сезімталдықпен ғажап ұштасып,
ұласып жатқандай әсер қалдырады.
Ақбота ИСЛӘМбек
Құрылтайшы және шығарушы:
«ҚАзАҚ ГАзЕттЕРi»
Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi
Бас директор –
Редакторлар кеңесiнiң төрағасы
Жұмабек КЕНЖАЛИН
қабылдау бөлмесi 394-42-90
жарнама бөлiмi 394-41-27
kaz_gazeta@mail.ru
www.kazgazeta.kz
Бас редактор
Самат ИБРАИМ
Бас редактордың
бiрiншi орынбасары
Нұрперзент ДоМБАЙ
Бас редактордың
орынбасары
Дәуіржан тӨЛЕБАЕВ
Бөлiм редакторлары:
Ақбота ИСЛәМБЕК – Тіл мәселелері және мәдениет
Бағдагүл БАЛАУБАЕВА – Білім және ғылым
Нұрлан ҚҰМАР – әлеумет және ақпарат
Фототiлшi
Азамат ҚҰСАЙЫНОВ
Беттеуші
Нұржан АСАНОВ
терімші
Назгүл БЕЙСЕМБАЕВА
Корректор
Динара МАСАКОВА
Хатшы-референт
Лунара АТАМҚҰЛОВА
Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң
Ақпарат және мұрағат комитетiнде қайта тiркеуден өтiп, 2006 жылғы 4 маусымда
№7345-Г куәлiгi берiлдi.
Газет аптасына бір рет шығады.
«Ана тiлi» газетiнде жарияланған материалдардың авторлық құқы «Қазақ
газеттерi» ЖШС-ға тиесiлi, жарнаманың мәтiнi мен тiлiне редакция жауапты емес.
«Ана тiлiнде» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн
редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi.
Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi.
Газет авторларынан мақалалардың 3 беттен (14 кегль) аспауын, электрондық
нұсқасымен қоса әкелуiн сұраймыз. Редакция оқырман хаттарына жауап
бермейді, қолжазба кері қайтарылмайды.
Газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «Қазақ газеттерi» ЖШС-ның компьютерлiк
орталығында жасалды. Индекс 65367. Офсеттiк басылым.
Газет: Алматы қаласы, Мұқанов көшесі, 223 «в».
«Алматы-Болашақ» АҚ, Тел: 378-42-00 (бухг.), 378-36-76 (факс);
Ақтөбе қаласы, Т.Рысқұлов көшесі, 190, «А-Полиграфия» баспаханаларында басылып шықты
тапсырыс № 1293/1405
«Қазақ газеттерi» ЖШС-ның
аймақтардағы өкiлдiктерi:
Толымбек әБДІРАЙЫМ 8 701 345 7938 (Астана)
Жанғабыл ҚАБАҚБАЕВ 8 771 769 6322 (Ақтөбе обл.)
Батырбек МЫРзАБЕКОВ 8 (7102) 90-19-73 (Қарағанды обл.)
Бектұр ТөЛЕУҒАЛИЕВ 8 (7292) 40-41-01 (Маңғыстау обл.)
«Қазақ газеттері» ЖШС-і сайтының веб-редакторы –
Сұлтан ТАЙҒАРИН
Меншікті тілшілер:
өтеген НәУКИЕВ (Атырау) 8 701 518 46 81
Орал ШәРІПБАЕВ (Семей) 8 705 661 14 33
Оразалы ЖАҚСАНОВ (Қостанай) 8 777 230 71 84
Жарқын өТЕШОВА (Мәскеу) Zharkyn-1@yandex.ru
Қоғамдық негіздегі кеңесшілер:
Ғарифолла әНЕС – филология ғылымының докторы
Шерубай ҚҰРМАНБАЙҰЛЫ – филология ғылымының докторы, профессор
Аягүл МИРАзОВА – педагог-ұстаз, Қазақстанның Еңбек Ері
Талас ОМАРБЕКОВ – тарих ғылымының докторы, профессор
материалдың жариялану
ақысы төленген
кезекшi редактор
Ақбота ИслӘМБЕК
Таралымы 20020
РЕДАКцИя ТЕлЕфОНДАРЫ:
394-42-46 (қаб.бөлмесi/факс),
394-41-30
E-mail: anatili_gazetі@mail.ru
МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ:
050009, алматы қаласы,
абай даңғылы, 143, 6-қабат
а