Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі дарынды балаларға арналған абай атындағЫ №10 лицей мектебі тақырыбы: «ҚЫШҚылдар» 8 сынып
жүктеу/скачать 237,49 Kb. Pdf көрінісі
|
| 1
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ДАРЫНДЫ БАЛАЛАРҒА АРНАЛҒАН АБАЙ АТЫНДАҒЫ №10 ЛИЦЕЙ- МЕКТЕБІ
ТАҚЫРЫБЫ: «ҚЫШҚЫЛДАР» 8 СЫНЫП ҚҰРАСТЫРҒАНДАР: АСАНОВА А.А. СЫЗДЫКОВА С.С ПАВЛОДАР ҚАЛАСЫ 2012 Ж 2
МАЗМҰНЫ: 1.
Кіріспе Ашылу тарихы ..........................................................................................3 2.
Құрамы, құрылысы ..................................................................................6 Физикалық, химиялық қасиеттері ......................................................6-7 Алынуы, қолданылуы ..............................................................................8 3.
Қосымша мәліметтер Қышқыл жаңбырлар ................................................................................9 4.
5.
Пайдаланылған әдебиеттер .............................................................12 3
Ашылу тарихы
XVII ғасырда неміс химигі И.П. Глаубер (1604 – 1670) тұз қышқылды мен азот қышқылын өздерінің тұздарынан алып, қышқылды көп мөлшерде өндіруге жол ашты. Ағылшын химигі Р.Бойль (1627 – 1691) Глауберден сатып ал ған тұз қышқылының ерітіндісін кездейсоқ көкшіл күлгін гүлге төгіп алып, оның бірден ашық қызыл түске боялғанын байқаған. Осыдан барып
ерітіндіде қышқылдың бар
екендігін к өрсететін индикаторларды (лакмус, фенолфталейн, метилоранж, т.б.) ашты. Ол индикаторларды зерттей келе фосфор қышқылын анықтайды. Алғаш қатты күйінде алынған бор қышқылын француз ғалымы М.Гомберг (1866 – 1947) ашты.
Кейіннен мұндай қатты күйде алынған қышқылдын саны көбейе түсті. Мыс., шарап қышқылын швед химигі К.В. Шееле (1742 – 1786) шарап тасымалдайтын бөшкенің ішкі қабырғасындағы «шарап тасы» деп аталатын қақтан тазартып алды. Ол кейіннен жемістер мен өсімдіктерден лимон қышқылын, алма қышқылын, т.б. қышқылды қатты күйдегі кристалл түрінде бөліп алды. Көмір қышқылын ағылшын химигі Дж. Б. Пристли (1894 – 1984) көмір қышқыл газын суға еріту арқылы алды. XVIII ғасырдың соңына қарай оннан астам қышқыл бөлініп алынды. Ол кездері қышқылға суда еритін қышқыл дәмі бар лакмус индикаторының түсін қызылға бояйтын заттар жат қызылды. қышқылдың химиялық құрамы кейіннен оттек және сутек газдары ашылғаннан соң барып айқындала бастады. Француз химигі А.Л. Лавуазье құрамы оттекпен байланысқан қышқылды зерттеген. Алайда құрамында оттексіз қышқыл да болатыны т әжірибе
жүзінде анықталды. Сондықтан, қышқыл оттекті және оттексіз деп екі үлкен топқа бөлінеді. Қышқылдың табиғатын зерттеу 1838 жылы неміс химигі Ю.Либих (1803 – 1873) ұсынған қышқылдың сутекті теориясынан басталды. Ол қышқыл деп құрамында металға орнын беретін сутек бар қосылыстарды, ал швед физик-химигі С.А. Аррениус (1859 – 1927) қышқыл деп суда өзінен сутек катионын бөлетін заттарды атады. Д.И. Менделеев суда еритін заттардың онымен химиялық әрекеттесіп, гидраттанған бөлшектер түзетінін дәлелдеді. Бұл екі көзқарастың басын біріктірген орыс химигі И.А. Каблуков (1857 – 1942) қышқылдық қасиетке ие болатын сутек катионы емес, оның сумен әрекеттескенде түзілетін оксоний ионы (Н3О+) екенін анықтады. Мысалы, тұз қышқылы дегеніміз газ күйіндегі хлорсутектің суда әрі еріп, әрі гидраттанған екі ионы: НСl + Н 2
3 ClО+
– . Қышқылдың судағы ерітіндісінде түзілетін оксоний иондарының мөлшері басым болса (диссоциациялану дәрежесі жоғары болса), ол күшті қышқыл қатарына жатады. Сұйық ерітінділерінде қышқылдың диссоциациялану 4
дәрежесі 3%-ға дейін – әлсіз, ал 3 – 30%-ға дейінгісі – орташа, 30%-дан асса – күшті қышқыл деп аталады. Қышқыл металдар орнын баса алатын сутек атомының санына қарай
1915 жылы АҚШ ғалымы Франклин судан басқа еріткіштерде түзілетін қышқылдың болатынын ашты. Ол судың орнына сұйық күйдегі аммиакты алып аквохимияға сәйкестендіріп аммонохимияның негізін қалады. Қышқылдың қызметін суда оксоний ионы (Н3О+), аммонохимияда аммоний ионы (NH 4 +) атқарады. Суда еріткенде т ұзға жататын мүсәтір NH 4 CІ (аммоний хлориді) сұйық аммиакта ерітілсе, онда ол қышқылдық қасиет көрсетеді. 1923 жылы дат химигі И.Н. Бренстед (1879 – 1947) өзінің протондық
+ ) бөлуге қабілеті бар сутекті қосылыстардың барлығын да жатқызуды ұсынды. Ол алғаш рет сутекті қосылыстардың кез келген
еріткішпен әрекеттесетіндігін дәлелдеп, қышқылдық жүйе түзуінің сапалық та, сандық та сипаттамасын жасап берді. Осы жылы АҚШ ғалымы Г.Н. Льюис (1875 – 1946) жариялаған электрондық теориясында қышқыл деп өзіне электрон жұбын қосып алуға қабілетті бөлшектерді атады. Қышқылдың сутек катионы (Н + ) акцептор қызметін атқарды. Кешенді қосылыстардың түзілуін сипаттайтын акцептор қышқылына басқа да металл катиондары жатады (мысалы, Cu 2+ , Fe
3+ , Zn
2+ , Hg 2+ , т.б.). 1939 жылы қышқылдың жалпылама теориясын қазақстандық ғалым, академик М.И. Усанович ұсынды. Оның пікірінше қышқыл өздерінен катион (протон) бөліп шығара алатын немесе анион (электрон) қосып ала алатын бөлшектер болып табылады. Бұл жоғарыда аталған теориялардағы (сутекті, протондық, электрондық, т.б.) анықтамалардың бәрін де қамтитын әмбебап теория болып табылады. Қышқылдық қасиетті атомдар да, молекулалар да, иондар да көрсете алады. Құрамында сутек атомы бар молекулалар (НСІ, Н 2 SO
, т.б.), өзіне электрон қосып алуға бейім тотықтырғыштар (СІ 2 , О
2 , КМnO
4 , HNO
3 , т.б.), әсіресе, анионға қосыла алатын барлық катиондар (Na + , Mg 2+ , Al
3+ , Cu
2+ , Fe
3+ , Sn
4+ , т.б.) түгелдей қышқыл қызметін атқарады. Зерттеулер нәтижесінде қышқылдың өзіндік ерекшеліктерін айқындауға қол жеткізілді. Мысалы, қоқырлы қышқылдың (фосфор элементін алу кезінде түзілетін фосфорлы қоқыр) таза термиялы
қ фосфор қышқылынан айырмашылығы – құрамында тотықпай қалған фосфордың әр түрлі формалары (Р 4 , H
2 PO 2 , H 2 PO 3 , H
3 PO 3 ), сілтілік, сілтілік-жер, ауыр металдар катиондары, фторидтер, органикалық заттар, тағыда басқа заттардың болуында. Қоқырлы
қышқыл фосфор
т ұздарын, сонымен қатар, натрий
триполифосфатын алу кезінде қолданылады. қышқыл жылына мыңдаған, 5
миллиондаған тоннамен шы ғарылып, шаруа шылықтың көптеген салаларында, техника мен ғылымда кеңінен қолданылады. Қазақстанда фосфор, күкірт қышқылдары көп мөлшерде өндіріледі. Күкірт қышқылы Жезқазған, Балқаш, Өскемен, тағыда басқа қалалардағы өндірістік цехтарда түсті металдардың құрамындағы күкірттен алынады. Бор қышқылы Батыс Қазақстандағы Индер боратынан өндіріледі. Сірке қышқылы көп жылдар бойы Теміртау маңынан алынып келді. Күкірт қышқылын кейде химия өнеркәсібінің «наны» деп атайды, себебі, ол автомашина мен ұшақтардың аккумуляторларынан бастап, химия өнеркәсібінде фосфор қышқылын, фосфат тыңайтқыштарын алуға, түсті металлургияда металдарды өңдеуге, оларды қышқылда ерітуге жұмсалады. Күкірт қышқылы химиялық материалдардың ішіндегі ең көп қолданылатын зат, оның қатысуы нәтижесінде көптеген басқа қышқыл мен олардың тұздары бөлініп алынады. Органик. химияның қосылыстарын синтездеуде, талдау жасар алдында да, көміртекке айналдырып өртеуде де күкірт қышқылы қажет.
Ал барлы
қ тұздар-селитралар азот қышқылының қатысуымен алынады. Одан тыңайтқыштардың өзегі болып табылатын аммоний, калий, кальций селитралары алынады. Көптеген бояғыш заттардың негізі болып есептелетін анилинді алуға азот қышқылы мен күкірт қышқылы жұмсалады. Арзан қопарғыш – динамиттің басты құраушысы азот қышқылының глицеринмен әрекеттескендегі туындысы. Одан күшті тринитротолуол қопарғышы да азот қышқылының қатынасуымен өндіріледі. Фосфор
қышқылы да көп мөлшерде өндірілетін аса бағалы өнім. Оның бірі фосфор тыңайтқыштарын алуға жұмсалатын тазалығы төмендеу – термиялық фосфор қышқылы. Ал одан қымбат әрі тазалығы жоғары экстракц. фосфор қышқылы алынып тағам өнеркәсібінде лимонад, мармелад, сироптарға дәм кіргізу үшін қоспа ретінде пайдаланылады. Бұлардың екі түрі де Тараз қаласындағы фосфор өңдейтін заттарда алынады. Тұз қышқылы өнеркәсіпте металдан ( болат, шойын, т.б.) жасалатын бұйымдардың бетіндегі қақты, татты ерітіп тазалау үшін қолданылады. Содан соң олардың бетіне никель, хром, мырыш, мыс, алтын жалатып коррозияға ұшырамайтындай етуге болады. Тұз қышқылының көмегімен көптеген химиялық процестерді жүргізуге болады. 6
(орысша: кислота) — химиялық қосынды, көк лакмус қағазына қызыл рең беретін ерітінді, дәмі қышқыл. Қышқылдар құрамына қарай оттекті, оттексіз болып, олардағы сутек атомдарының сандарына қарай бір және көп негізді деп бөлінеді. Азот, тұз, күкірт қышқылдары сұйық заттар, ал фосфор және бор қышқылы (Н 3 BО 3 ) - қатты заттар болса, кремний қышқылы суда ерімейтін іркілдек зат. Көмір және күкіртті қышқылдары тұрақсыз, оңай айырылатын заттар. H 2 CO 3 →CO 2 ↑+H
2 O;
H 2 SO 3 →H 2 O|+SO 2 ↑ Қышқылдардың құрылымдық формуласын жазғанда әуелі сутектің таңбасын шетіне жазамыз, өйткені ол бір валентті элемент. Оттексіз қышқылдарда сутек қышқыл түзуші элементпен тікелей байланысады: Н —CI Н—S—Н, т.б. Аталуы Кейбір қышқылдардың тарихи қалыптасқан атаулары бар: HCl - тұз қышқылы, HF - балқытқыш қышқыл; Н 2 РO 4 - сутектің ортофосфаты, ал Н 2
3 - сутектің карбонаты деп аталады. Ал халықаралық номенклатура бойынша Н 2 РO 4 тетраоксотригидрофосфат деп молекула құрамындағы атомдардың сандары грек сандарымен көрсетіліп аталады. Қышқылдарға сәйкес
келетін оксидтерді қышқылдардың ангидридтері (сусыз қышқыл) деп атайды
Агрегаттық күйі
газ сұйық қатты
НСl Н2S
НҒ Н2SО4
НNО3 Н3РО4
Қышқылдардың химиялық қасиеттері Қышқылдардың металдармен әрекеттесуі металдың белсенділігіне қарай жүреді; белсенді металдардың көпшілігі қышқылдардан сутегін ығыстырады : H 2 SO 4 +Ca=CaSO 4 +H 2 ↑ H 2 SO 4 +Zn=ZnSO 4 +H 2 ↑ белсенді металл + қышқыл = тұз + сутегі Қышқылдардың негіздік оксидтермен әрекеттесуі нәтижесінде тұз бен су түзіледі : H 2 SО 4 +CaО=CaSО 4 +H 2 О 2HCl+ZnО=ZnCl 2 +H
О қышқыл + негіздік оксид = тұз + су Қышқылдар еритін де, ерімейтін де негіздермен әрекеттеседі: HCl+NaOH=NaCl+H 2 O
7
2HCl+Cu(OH) 2 ↓=CuCl
2 +2Н
2 O
+ негіз = тұз + су Қышқылдар тұздармен алмасу реакциясына түседі H 2 SО 4 +BaCl 2 =BaSО
4 ↓+2HCl
HCl+AgNО 3 =AgCl↓+HNО 3
2НСl+СаСO 3 =СаСl
2 +Н 2 O+СO 2 ↑ қышқыл + тұз = жаңа тұз + жаңа қышқыл Кейбір қышқылдар қыздырғанда айырылады H 2 SiO 3 →SiO 2 +H 2 0 8
Оттексіз қышқылдарды жай заттардың тікелей әрекеттесуі (синтез әдісі) бойынша алады: H 2 +Cl 2 =2HCl H 2 +S=H 2 S Түзілген газдарды суда еріткенде қышқылдар алынады. Кейбір оттекті қышқылдарды сәйкес оксидтерін сумен әрекеттестіріп алады: SО 2 +H 2 О=H 2 SО 3 SО 3 +H 2 О=H 2 SО 4 Егер фосфорды жағып алып, түзілген ак буға су қосып шайқасақ, ерітінді лакмусты қызғылт түске бояйды, себебі мына реакциялар жүреді: 4P+5O
2 =2P
2 O 5 P 2 O 5 +3H 2 O=2H
3 PO 4 қышқылдық оксид + су = қышқыл Кейбір ұшқыш, тұрақсыз және ерімейтін қышқылдарды олардың тұздарына концентрлі қышқылмен әсер етіп алуға болады. Ас тұзының кристалдарына концентрлі күкірт қышқылын қосқанда хлорлы сутектің ақ тұманы газ күйінде бөлінеді, оны суда ерітіп тұз қышқылын аламыз.
NaCl+H 2 SO 4 =2HCl↑+Na 2 SO
Осы реакцияны кеңсе желіміне концентрлі тұз қышқылымен әсер етіп көрсетеміз. Na 2 SiО 3 + 2HCl = H 2 SiO
3 ↓ + 2NaCl Қолданылуы HNO
3 - азотты тыңайткыштар алу үшін H 2
4 - өте кең қолданыс табады, сондықтан оны химия өндірісінің «наны» деп атайды. Н 3 РО 4 - фосфор тыңайтқыштарын алу үшін HCl - тұздарын алу үшін, медицинада
9
Қышқылды жаңбыр – атмосфералық жауын-шашын түрлері (оған қар да жатады). Жаңбыр құрамында қышқылдың (pH<5,6) болатындығы ауа құрамында өндіріс қалдықтары (мыс., SO2, NO2, HCl, т.б.) м өлшерінің көптігіне байланысты. Осындай жауын-шашын түскен топырақ пен су айдындарының қышқылдығы артып, соның нәтижесінде қоршаған ортаның экожүйесі деградацияға ұшырайды. Атап айтқанда, су айдындарындағы балықтар мен су жануарлары жаппай қырылып, топырақ құнарсызданып, жеміс-жидек пен көкөніс
және орман
ағаштары өспей,
солып қалады..Атмосфера құрамына еңген өндіріс қалдықтары күкірт диоксиді және азот оксидтері онда ғы ылғалмен әрекеттесіп күкірт және азот қышқылдарын түзеді.Соның әсерінен жерге жауатын жа ңбыр мен қар қышқылданады.Әдетте рН 5,6 кем болса жауын- шашын «қышқыл жаңбыр» деп аталады.Күкірт және азот оксидтері металургия өндірісінде және көмір, мұнай мен әр түрлі газдар жиналған кезде түзіліп атмосфера құрамына енеді, күкірт оксиді жылу электр станциясынан бөлінсе ,азот оксиді автомобиль көлігінде жанармай жанаған кезде түзіледі.Ғалымдардың зерттеуіне сүйенсек бір тонна отын жанғанда , жылу электр станциясында орта есеппен 150кг, ал автомобиль моторында 1кг бензин жанғанда , 270 г ластағыш заттар бөлінеді. Көмірді және мұнайды жаққан кезде т үзілетін күкірт диоксиді газы атмосферада күкірт триоксидіне дейін тотығады.Түзілген оксид ауадағы су буымен әрекеттесіп , күкірт қышқылын түзеді. 2SO2 +О2 → 2SO3 SO3 +Н2О→ Н2 SO4 Күкірт қышқылы ауа құрамында аэрозоль және майда тамшы түрінде болады. Азот оксиді де ауадағы ылғалмен әрекеттесіп,азот қышқылына айналады. 2 NO + O2 →2 NO2 4 NO2 + 2 Н2О+О2 → 4 Н NO3 Қышқыл жаңбырлар топырақ құрамына еніп,өсімдіктердің өсіп-жетілуіне қорек
болатын қажетті заттармен бірге улы ауыр және жеңіл металдардың еруіне мүм-кіндік туғызады. Өз кезегінде улы заттар келеңсіз жағдайларға алып келеді. Мысалы, аздап қышқылданған судағы алюминий мөлшерінің 0,2 мг/л балықтар үшін өте қауіпті, сонымен қатар ағаштардың өсуін тежейді.Қышқыл жаңбыр әсерінен ормандардың құрғақшылыққа және ауруға
төзімділігі нашарлайды.Ал орман – табиғат санитары.Барлық тірі ағзаның тыныс алуына қажетті оттегінің мөлшеріне де әсер ететіні белгілі. Жаңбыр тамшыларында еріген күкірт қышқылы атмосферада тұман түзіп, адамдардың аллергия және басқа аурулармен науқастануына әкеледі. Қышқыл жаңбырларды болдырмаудың негізгі тәсілі техникалық қондырғыларды қолдану арқылы күкірт және азот оксидтерін атмосфераға жібермеу. 10
1. Күкірт қышқылының еретіндісімен әрекеттеспейді А) Магний B) МырышC) Мыс D) Кальций E) Барий.
A)3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8 3. Тұз қышқылымен әрекеттеседі A) мырыш оксиді B)көміртек (II) оксиді C)көміртек (IV) оксиді D кремний оксиді E)азот (II) оксиді 4. Алюминий оксиді және тұз қышқылы әрекеттесу теңдеуіндегі қышқылдың алдындағы коэффициент A) 1 B) 2 C) 3 D) 5 E) 6 5. Күлгін лакмус сілтілік ортада A) қызғылт B) Қызыл сары C) таңқұрай түсті D) көк E) қызыл
A) NaOH B) KOH C)Cu(OH) 2 D) Ba(OH) 2 E) LiOH
7. Негіз бен қышқылдың арасындағы реакцияның аталуы A) айырылу B) қосылу C) орынбасу D) бейтараптану E) тотығу 8. Бейтараптану реакциясына жатпайды A) NaOH + HCl B)Cu(OH) 2 + HCl
C) CuCl 2 + NaOH D) KOH + H 2 SO 4 E) HNO
3 + KOH
9. Кальций гидроксидемен әрекеттесетін заттар A) BaO B) Mg C) CO 2 D) NaOH E) HCl 10. Бастапқы заттар мен реакция өнімдерінің арасындағы сәйкестікті табыңыздар A) Zn + 2HCl→ 1.ZnCl 2 + H 2 O B)ZnO+2HCl→ 2.ZnCl 2 +2H 2 O C)Zn(OH) 2 +2HCl→ 3.ZnCl 2 + H
2
1. Тұз қышқылымен әрекеттеспейді A) КүмісB) Магний C) Алюминий D) Кальций E) Темір
A)3 B)4 C)5 D)6 E) 7 3. Күкірт қышқылының ерітіндісімен әрекеттеспейді A) Темір (II) оксиді B) Кальций оксиді C) Натрий оксиді D)К өміртек (II) E) Магнии оксиді 4. Алюминий оксиді және күкірт қышқылының ерітіндісі әрекеттесу теңдеуіндегі қышқылдың алдындағы коэффициент A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 5. Фенолфталеиннң сілтілік ортадағы түсі A) Түссіз B) Сары C) Көк D) Қызыл сары E) Таңқұрай түсті 6. Метилоранждың түсін сары түске өзгертпейтін A) Натрий гидроксиді B)Калий гидроксиді C)Темір (II) гидроксиді D) Кальций гидроксиді E) Барий гидроксиді 7. Бейтараптану реакциясына жатады A) Zn + HCl B) BaO + CO 2
2 SO 4 D) NaOH + HCl E) Mg + CuCl 2
түзілетін заттар A) негіз және қышқыл B) ерімейтін негіз және тұз C) тұз және су D) тұз және қышқыл E) қышқыл және сутек 9. Натрий гидроксидімен әрекеттесетін заттар A) SO
3 B) Ca C) KOH D) H 2 SO
E) CaO 10. Бастапқы заттар мен реакция өнімдерінің арасындағы сәйкестікті табыңыздар A) CaO+2HCl→ 1. CaCl 2 + H 2 O B)Ca(OH) 2 2HCl→ 2. CaCl 2 + 2H
2 O C) Ca+ 2HCl→ 3. CaCl 2 + H 2
11
1. Күкірттің күкірт және күкіртті қышқылдарындағы тотығу дәрежесі А) +6, +3 Б) +6, +4 В) +4, +2 2. Сутек атомдарының саны бойынша күкірт қышқыл______________________.
4. Сәйкестікті табыңыздар: күкірт қышқылы диссоциацияланғанда түзіледі А)I саты 1. Гидросульфат – ионы және сутек катионы Б)II саты 2. Гидросульфит-ион және сутек гидроксиды
3. Сульфат-ионы және сутек катионы
4. Сульфид-ионы және сутек катионы
5. Сульфит-ионы және сутек катионы 5. Күкірт қышқылы А) суда жақсы ериді Б) иіссіз В) су буларын сіңіреді Г) метилоранждың түсін сары түске өзгертеді
А) SO
2 +H
2 O Б) SO 3 + H
2 O В) K
2 SO 3 + H 2 SO 4
Бастапқы заттар Өнімдер А) H 2
4 + Zn
1. ZnSO 3 + H 2 O Б) H 2 SO 3 + ZnO 2. ZnSO
4 + H
2 O В) H 2 SO 4 + Ba(OH) 2
3. BaSO 3 + H 2 O Г) H 2 SO 3 + BaO 4. BaSO
4 + H
2 O Д) H 2 SO 4 + Mg 5. ZnSO
3 + HNO
3
Е) H 2 SO 3 + Zn(NO 3 ) 2
6. MgSO 4 + H
2 S + H
2 O
Сәйкестікті табыңыздар. Күкірт қышқылымен әрекеттескенде түзіледі Бастапқы зат Өнімдер А) Ag
1. тұз + H 2 S↑ + H 2 O Б) Ca 2. тұз + SO 2 ↑ + H 2 O В) Zn 3. тұз + S + H 2 O 9. Күкірт қышқылы мен сульфаттарының сапалық реакцияда түзетін заттың формуласы А) BaSO
4 Б) ZnSO
4 В) SO
3
Зат
Қолданылуы А) H
2 SO 4 1. Зарарсыздандыру Б) FeSO 4
2 O 2. өсімдіктердің зиянкестері мен ауруларына қарсы күресуде қолдану В) Ca(HSO 3 )
3. су тартқыш Г) CuSO 4
2 O 4. целлюлоза өндірісінде 1. Күкірттің күкірт және күкіртті қышқылдарындағы валенттілігі А) VI, III Б) VI, IV В) IV, II 2. Сутек атомдарының саны бойынша күкіртті қышқыл ______________________. 3. Күкірт қышқылы -__________электролит. 4. Сәйкестікті табыңыздар: күкіртті қышқыл диссоциацияланғанда түзіледі А)I саты 1. Гидросульфат – ионы және сутек катионы Б)II саты 2. Гидросульфит- ионы және сутек гидроксиды
3. Гидросульфит- ионы және сутек катионы
4. Сульфид-ионы және сутек катионы
5. Сульфит-ионы және сутек катионы 5. Күкірт қышқылы А) суда нашар ериді Б) лакмустың түсін қызыл түске өзгертеді В) ұшпайтын сұйықтық Г) сары түсті
А) SO
2 +H
2 O Б) SO 3 + H
2 O В) Na
2 SO 3 + H 2 SO 4
Бастапқы заттар Өнімдер
А) H 2 SO 3 + Mg
1. MgSO 3 + H 2
Б) H 2 SO 4 + MgO 2. ZnSO
4 + S + H
2 O В) H 2 SO 3 + NaOH 3. MgSO
4 + H
2 O Г) H 2 SO 4 + Na 2 O 4. S + H 2 O Д) H 2 SO 3 + H
2 S 5. Na 2 SO 3 + H 2 O Е) H 2 SO 4 + Zn
6. Na 2 SO 4 + H
2 O
қышқылымен әрекеттескенде түзіледі Бастапқы зат Өнімдер А) Zn
1. тұз + H 2 S↑ + H 2 O Б) Cu 2. тұз + SO 2 ↑ + H 2 O В) Na 3. тұз + S + H 2 O 9. SO 4 2 -ионына сапалық реактив - А) Na
+ Б) Ba
2+ В) Zn
2+
Зат Қолданылуы А) H 2 SO 4
1. целлюлоза өндірісінде Б) NaHSO
3
2. аккумулятордағы электролит В) Na
2 SO 4 ·10H 2 O 3. сода, шыны өндірісінде Г) CaSO 4
2 O 4. медицинада, 12
Пайдаланылған Әдебиеттер
1. Қазақ Энциклопедиясы 2.
Усманова М.Б., Сақариянова Қ.Н. –Алматы: Атамұра, 2009. - 216 бет. ISBN9965-34-887 3.
өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі. 4.
5.
http://imc.rkc-74.ru/catalog/rubr/8f5d7210-86a6-11da-a72b- 0800200c9a66/20742/?&class=58&onpage=20&page=6 6.
http://dachaphoto.ru/1/2/razrabotka-prezentatsii-po-himii-mineralnie- udobreniya.html 7.
жүктеу/скачать 237,49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|