Бярпа, эенезис
166
мцщарибянин ясас яламяти кими эютцрмцшдц. Сары рянэ гу-
раглыгла баьланмыш (щава исти, гураглыг кечяндя йашыл отлар
гуруйуб саралыр, торпагдан сечилмир) вя гящятлик, аълыг кими
мяналандырылмышды. Онлар сакраллашдырдыглары эюй гуршаьынын
йедди рянэини цзя чыхармагла – танрынын нишанялярини
мцяййянляшдирдиклярини зянн етмишдиляр. Чцнки Эюй гур-
шаьы Эюй Танрынын белиня доланырды.
Бязи тайфалар щятта она
айрылыгда танры кими стайиш едирди. Тябиидир ки, бу инама яса-
сян, эюй гуршаьында иштирак едян рянэлярин щамысы маэик
эцъя малик щесаб едилмяли иди. Т.Халисбяйли Низаминин аст-
роложи структурлу «Йедди эюзял» ясяриндя юзцня эениш йер
алан йедди рянэин дцзцмцнцн, ардыъыллыьынын гануна-
уйьунлуьуну мцяййянляшдирмяйя тяшяббцс етмишдир: гара,
сары, йашыл, гырмызы, фцрузя, сяндяли вя аь. «Рянэлярин сыра-
ланмасы гара рянэля башлайыб аь рянэля тамамланыр» гяная-
тиня эялян алим щямин дцзцм ардыъыллыьынын «Йеддилявин»
адлы милли хюрякдя дя юзцнц эюстярдийини вурьулайыр: «Гара
рянэдя - хурма, иннаб, гоз, ийдя, фындыг,
тут гурусу; аь
рянэдя - ширни. Инди дя йашамагда олан «Йеддилявин»ин сы-
раланмасы гара хурма иля башлайыб аь рянэли ширни иля баша
чатыр» [53, 112]. Беляликля, рянэлярин дя халг арасында мцх-
тялиф мягсядлярля эениш ишлянилмясинин кюкц мифляря баьла-
ныр вя щяр рянэин мцхтялиф инанъ системляриндя юз йозуму
мювъуддур. Ислам тясяввцрляриня эюря, Аллащ яввял эеъяни,
дцнйанын гара цзцнц – ъящяннями йаратмышдыр.
Атяшпярястликдя ися башланьыъда гаранлыг (Анщро-Манйу)
дцнйайа сащибкары функсийасында чыхыш етмяк истямишди. Щяр
ики дин системинин эюрцшляриндя гара шярля ялагялянир, она
эюря дя юлцм, фялакят, эеъянин сойуглуьу вя бядбяхтликляр
шяклиндя анлашылыр.
Доггуз. Яски инанълара эюря,
Эцлцстани-Иран баьына
дцшян мифик мядяни гящряман эюйдян енян эюзял пяри гы-
за раст эялир. О, доггуз сач щюрцйц иля тясвир олунур вя еля
парлаг, ъазибяли иди ки, цзц щюрцклярин архасындан бярг