Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы

Олар:  

•  білім  беру  мазмұны  (ұлттық  стандарттар,  оқу  бағдарламалары); 

• оқыту нысандары мен әдістері;  

•  білім  алушылардың  оқудағы  жетістіктерін  диагностикалау  мен  бағалау 

жүйесі;  

•мектептен тыс, қосымша білім беру бағдарламалары;  

• мектепті басқару моделі (қоғамдық-мемлекеттік нысан, мектептердің оқу 

жоспарын реттеудегі дербестігінің жоғары деңгейі);  

•  барлық  мүдделі  тараптармен  әріптестікке  негізделген  достық  қалыптағы 

білім беру ортасының болуы;  

• ата-аналардың балаларды оқыту мен тәрбиелеу процесіндегі белсенді рөлі.  

Оның  алғашқысы  –  оқыту  методологиясы  мен  мазмұнын  түбегейлі 

жаңарту.  Яғни  мектеп  оқушыларының  функциональдық  сауаттылығын 

дамыту  жалпы  білім  беретін  орта  мектептің  Мемлекеттік  жалпыға  міндетті 

білім беру стандартын (МЖБС) жаңартудан бастау алуға тиіс. Ол үшін мұғалім 

білім  алушының  бойына  алған  білімін  практикалық  жағдайда  тиімді  және 

әлеуметтік бейімделу үдерісінде пайдалана алатындай негізгі құзыреттіліктерді 

сіңіруі  керек.  Олар:  басқарушылық  (проблеманы  шешу  қабілеті);  ақпараттық 

(өз  бетінше  ақпараттар  көздері  арқылы  үнемі  білімін  көтеріп  отыруы,  сол 

арқылы  танымдық  қабілетін  ұштау);  коммуникативтік  (үш  тілде:  қазақ,  орыс, 

ағылшын (шет) ауызша, жазбаша қарым-қатынас жасау); әлеуметтік (қоғамда, 

өзі өмір сүрген ортада іс-әрекет жасай алу қабілеті); тұлғалық ( өзін жеке тұлға 

ретінде  қалыптастыруға  қажетті  білім,  білік,  дағдыларды  игеру,  болашақ  өзі 

таңдаған  кәсібін  өзі  анықтау,  оның  қиыншылығы  мен  күрделілігіне  төзімді 

болу);  азаматтық  (қазақ  халқының  салт-дәстүрі,  тарихы,  мәдениеті,  ділі,  тілін 

терең  меңгеріп,  Қазақстанның  өсіп-өркендеуі  жолындағы  азаматтық  парызын 

түсінуі);  технологиялық  (әр  азамат  өз  мамндығына  қарай  ақпараттық 

технологияларды, сандық  технологияны,  білім беру  технологияларын  сауатты 

пайдалануы). Білім алушы осы аталған негізгі құзыреттіліктермен қатар пәндік 

құзыреттіліктерді (әр пәннің мазмұны арқылы) меңгеруі тиіс.  

 

38 

 

Қорытынды  

 

Әдістемелік  құралда  12  жылдық  мектеп  оқушыларының  қазақ  тілінен 

функционалдық  сауаттылығын  қалыптастыру  әдістемесінің  теориялық  және 

практикалық негіздері қарастырылды.

 

Жалпы  орта  білім    жүйесінің  12-жылдық  білім  беру  моделіне  көшуіне 

байланысты  жүргізіліп  жатқан  іргелі  жұмыстардың  негізігісі    -  оқушылардың 

функционалдық сауаттылығын қалыптастырып, дамытудың теориялық іргетасы 

қаланып, практикалық-әдістемелік қорының жинақталуы деп танылады. 

 

Әдістемелік құралды әзірлеу нәтижесінде анықталған қазақ тілін оқытуда 

оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  қалыптастыру  мәселесінің 

теориялық  тұғырлары    тұтас  қазақ  тілін  оқыту  әдістемесінің  әдіснамалық 

жүйесіне    өзіндік  үлесін  қоса  алады.  Сонымен  бірге    теориялық  негіздерінің 

жүйесі  «ашық  жүйе»  болмысында  әлі  де  болса  жаңа  ғылымдар  арқылы 

байытылуына мүмкіндіктер мол. 

Қазақ  тілін  оқытуда  оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  

қалыптастыру  әдістемесінің  практикалық  негіздері  әлі  де  болса  мектеп 

мұғалімдерінің тәжірибесімен болшақта толыға түсері сөзсіз. 

 

  

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

39 

 

Қолданылған әдебиеттер тізімі 

 

1.  Н.Ә.Назарбаев.  Әлеуметтік-экономикалық  жаңғырту  -  Қазақстан 

дамуының басты бағыты. -  2012 ж. «Ана тілі» газеті, № 5. – 7-8 бет. 

2.  Оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын  дамыту  жөніндегі  

2012-

2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары. ҚР Үкііметінің № 832 

қаулысы. 2012 жылғы 25 маусым, Астана, Үкімет Үйі. 

3. ҚР Білім беру жүйесін 2015 жылға дейін дамыту тұжырымдамасы. 

4.  Құрман  Н.Ж.,  Есенова  Г.  Коммуникативтік  жаттығуларды  қолдану 

әдістемесі. – Ақтөбе, 2010. 

5.  Мұқанов  М.  Жас  және  педагогикалық  психология.  Алматы,  1981.  –  

111-113 

бет. 

6. Құрман Н. Қазақ тілін оқытудың әдіснамалық негіздері. – Астана, 2008. 

7. А.Байтұрсынұлы, Тіл құрал. – Алматы: Ана тілі, 1992. 

8. Қ.Жұбанов. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – Алматы: Ғылым, 1999. 

9.  Құрман  Н.Ж.,  Тұрлыбекова  Ж.  Қазақ  тілінің  коммуникативтік 

грамматикасы. – Астана, 2013. 

10. 

Құрман Н. Жаңа технология жүйесіндегі қазақ тілі сабақтары. – Астана, 

2008. 

11

.  А.Қ.Рауандина.  Қазақ  тілін  оқытуда  оқушылардың  функционалдық 

сауаттылығын қалыптастыру әдістемесі. - Алматы, 2010. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

40 

 

Мазмұны 

 

 

Кіріспе................................................................................................................   3 

1  

12 жылдық мектеп оқушыларының қазақ тілінен функционалдық  

сауаттылығын қалыптастырудын теориялық негіздері................................. 

 

 4 

1.1  Қазақ  тілінен  оқушылардың  функционалдық  сауаттылығын 

қалыптастырудың психологиялық негіздері.................................................. 

  

 5 

  

1.2 Қазақ тілінен оқушылардың функционалдық сауаттылығын  

қалыптастырудың педагогикалық негіздері.................................................. 

  

 7 

  

1.3 Қазақ тілінен оқушылардың функционалдық сауаттылығын  

қалыптастыруда жаңа оқыту технологияларын қолдану.............................. 

 

 8 

  

1.4  Қазақ  тілінің  функционалдық-коммуникативтік  грамматикасы  – 

оқушылардың функционалдық сауаттылығын қалыптастырудың негізі...... 

  

 9 

  

1.5 Қазақ тілін сапалы оқытуды ұйымдастырудың тиімді жүйесі............  13 

  1.6 

Оқушылар білімін құзыреттілік негізінде бағалау...............................  15 

 2 12 

жылдық  мектеп  оқушыларының  қазақ  тілінен  функционалдық 

сауаттылығын қалыптастырудың әдістемелік негіздері................................ 

 

17 

Қорытынды................................................................................................. 

39 

Қолданылған әдебиеттер тізімі................................................................... 

 

40 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

41 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12 жылдық мектеп оқушыларының қазақ тілінен функционалдық сауаттылығын  

қалыптастыру әдістемесі 

 

Әдістемелік құрал 

 

 

Басуға 19.04.2013 қол қойылды. Пішімі 60×84 

1/

16

. Қағазы офсеттік. Офсеттік басылыс. 

Қаріп түрі «Times New Roman». Шартты баспа табағы 2,4. 

 

 

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі 

«Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы» РМҚК 

010000

, Астана қ., Достық көшесі 20, «Санкт-Петербург» с.-і. о., 13-қабат. 

 

 

 

42