Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011

160 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AutoCAD 
графикалық 
жүйесінің 
жұмыс 
алаңына 
келесі 
құрал-саймандар 
тақтасын шығарып аламыз:
1. Сызу 
2. 
Түзету 
(Редактировать) 
3. 
Объектілік 
байланысу (Объектная 
привязка) 
4. 
Модельдеу 
(Моделирование) 
5. 
Денелерді түзету 
(Редактирование тела) 
6. 
Кӛрініс (Вид) 
7. 
ПКЖ 
(Пайдаланушының 
координаттар жүйесі (ПСК)) 
8. 
3D бағыттау (3D 
навигация) 
9. 
Визуалды стильдер 
(Визуальные стили) 
Осы құрал-саймандар 
тақтасын ӛздеріңізге ыңғайлы 
етіп, жұмыс алаңының 
периметрі бойынша 
орналастырыңыз. 
МЕСТ 2.304-68 және МЕСТ 
2.307-68 сәйкес ӛлшемдік және 
мәтіндік стильдерді құрыңыз, 
сонымен 
қатар 
қажетті 
қабаттарды құрыңыз.
Контур 
қабатына 
сұр 
(металдың түсі) түсті берген 
жӛн.

161 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Айналу денесін құру үшін 
қажетті 
бастапқы 
объект 
Кесінді (Отрезок) 
және 
Түйіндесу (Сопряжение) 
командалары 
арқылы 
тұрғызылады. Контурдың тұйық 
болуын қадағалаңыздар.
Размерные қабатын ӛшіре 
тұрыңыз. 
Контур қабатын ағымдағы 
етіп қойыңыз. 

162 
 
 
Сызу (Рисование) құрал-
саймандар тақтасынан Облыс 
(Область) 
командасын 
таңдаңыз.
Сол уақытта командалық жолдан келесідей ақпарат шығады: 
Command: _region 
Select objects (Объекттерді таңда) сұранысы шыққаннан кейін рамкамен 
бастапқы объектіні белгілейміз.
Егер облыс сәтті құрылса, онда командалық жолда келесідей хабарлама 
шығады: 
1 loop extracted. 
1 Region created. 
Модельдеу құрал-саймандар 
тақтасынан 
Айналдыру 
(Вращать) 
командасын 
таңдаймыз. Командалық жолда 
келесідей хабарлама шығады. 
Command: _revolve 
Выберите объекты для 
вращения сұранысына құрған 
облыстың кез келген жерін 
меңзермен 
кӛрсетіп, 
Enter 
пернесін басыңыз.
Одан кейін келесідей сұраныс шығады: 
Начальная точка оси вращения или [Объект/X (ось)/Y (ось)] Specify 
start point for axis of revolution ordefine axis by [Object/X (axis)/Y (axis)]:
Объект деп жазыңыз. Яғни бұл Сіз Объект опциясын таңдағаныңызды 
білдіреді.
Одан кейінгі сұранысқа Выберите объекты: облыстың тӛменгі жағында 
орналасқан осьтік түзуді кӛрсетіңіз.
Келесі сұранысқа Угол вращения <360>(Specify angle of revolution 
<360>): жай Enter пернесін басыңыз. 

163 
 
 
Визуалды 
стильдер 
(Визуальные стили) құрал-
саймандар 
тақтасынан
Визуальный 
стиль 
«Реалистичный» 
стилін 
басыңыз. Сол кезде құрылған 
деталь шынайыға ұқсас болып 
кӛрінеді. 
3D 
бағыттау 
(3D 
навигация) 
құрал-саймандар 
тақтасынан Шектеулі орбита 
(Ограниченная орбита) 
командасын таңдаңыз.
Меңзердің 
кӛмегімен 
объектіні 
суретте 
кӛрсетілгендей етіп бұрасыз. 
Бұрғанда Шектеулі орбитаны 
басқанға кейін шыққан орбита 
кӛмегімен жүзеге асырасыз.
ПКЖ(ПСК) 
құрал-
саймандар тақтасынан Басы 
(Начало) 
пиктограммасын 
басыңыз. 
Сұраныстан 
кейін 
координаттар жүйесінің жаңа 
басын кӛрсету қажет: 
Specify new origin point 
<0,0,0>: 
ол үшін, шеңбер 
центріне 
деген 
объектілік 
байланысуды 
пайдаланып, 
ПКЖ-нің 
басын 
шеңбер 
центріне алып барамыз.

164 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Координаттар жүйесін бұру 
үшін, У осі бойынша бұру 
пиктограммасын таңдаңыз.
Осыдан кейін командалық 
жолда шыққан сұранысқа тек  
ENTER пернесін басасыз.
Модельдеу құрал-саймандар 
тақтасынан 
Цилиндр 
  
командасын басыңыз.
Командалық жолға шыққан 
сұранысқа 
цилиндрдің 
центрінің 
координаттарын 
береміз 
66,0 
және 
Enter
пернесін басамыз. 
Содан 
кейін 
жүйе 
цилиндрдің диаметрін сұрайды, 
оған 15 деп жазу керек.  Specify 
radius for base of cylinder or 
[Diameter]: 15 
Осыдан кейін жүйе цилиндр 
биіктігін сұрайды оған 100 деп 
береміз. Specify height of 
cylinder or [Center of other 
end]: 100 

165 
 
 
 
 
 
 
 
Редакторлау 
құрал-
саймандар тақтасынан Массив 
командасын шақырамыз.
Содан кейін тӛменгідей 
параметрлерді орнатамыз: 
Массив типі – шеңберлі 
массив (круговой массив); 
Центр - 
батырманы 
басып, сол арқылы шеңбердің 
центрін кӛрсетесіз. 
Маасив 
элементтерінің 
саны – 6; 
Объектіні таңдау –
тағы 
осы батырманы басамыз да сол 
арқылы салған цилиндрімізді 
кӛрсетеміз.  
Толтыру бұрышы - 360. 
 
Жоғарыдағы 
айтылғандардың 
барлығын 
жасап 
біткеннен 
кейін Массив командасының 
диалогтык терезесіндегі ОК 
батырмасын басыңыз.
Сонда экранда үш ӛлшемді 
шеңберлі массивті кӛреміз. 

166 
 
 
 
Денені редакторлау құрал-
саймандар тақтасынан Алып 
тастау 
(Вычитание)
 
пиктограммасын басыңыз.
Командалық жолда шыққан 
сұранысқа тұрғызылған айналу 
денесін кӛрсетіп Enter перенсін 
басыңыз. 
Одан 
кейінгі 
сұранысқа бірінен соң бірін 
шеңберлі 
массивтегі 
алты 
цилиндрді 
меңзер 
арқылы 
белгілеп, 
Enter 
перенсін 
басыңыз.
Редакторлау  құрал-саймандар 
тақтасынан Фаска 
пиктограммасын басамыз.
Командалық жолда шыққан 
сұранысқа Длина деп жазып, Enter 
пернесін басамыз.
Одан кейінгі сұранысқа (фасканың 
бірінші ұзындығы) 2 деп жазып Enter 
пернесін басамыз. Келесі сұраныс 
(фасканың екінші ұзындығы) 2 деп 
жазып, Enter пернесін басамыз.
Одан кейін командалық жолда 
Выберите первый отрезок или 
[Отменить/Полилиния/Длина...] 
деген сұранысына Фаска 
жасалынатын қырды меңзер арқылы 
кӛрсетеміз де ОК таңдап, екі рет
Enter пернесін басамыз.
Командалық жолда Выберите ребро 
или [контур] сұранысына Фаска 
жасалынатын қырды кӛрсетеміз де 
Enter пернесін басамыз. Сонда Фаска 
жасалынып шығады. Осы 
операцияны басқа да қырларға жасап 
шығу қажет. Жалпы 4 қыр.

167 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ПКЖ құрал-саймандар 
тақтасынан БКЖ (Бүкіләлемдік 
Координаттар Жүйесі (МСК))  
пиктограммасын басамыз. 
Бұл координаттар жүйесін 
бастапқы қалыпқа келтіру үшін 
қажет. 
 
3D бағыттау құрал-саймандар 
тақтасынан Үздіксіз орбита 
(Непрерывная 
орбита) 
пиктограммасын басыңыз. 
Бұл режим арқылы тұрғызылған 
объектіні 
мультимедиалық 
режимде 
кӛруге 
мүмкіндік 
береді. 
Яғни 
объект 
пайдаланушы 
орнатқан
жылдамдық 
бойынша, 
пайдаланушы орнатқан белгілі 
бір 
жазықтық 
арқылы 
айналатын болады.

168 
 
 
 
 
 
 
7 - зертханалық жұмыс.
Кеңістіктегі қатты денені созу әдісімен алу және 3 ӛлшемді объектінің ¼ 
бӛлігін тілу. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«Фланец» 
деталінің 
берілген негізгі кӛріністеріне 
сүйене отырып 3D модель 
тұрғызып және 3 ӛлшемді 
объектінің ¼ бӛлігін тілу 
қажет.

169 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
AutoCAD 
графикалық 
жүйесінің 
жұмыс 
алаңына 
келесі 
құрал-саймандар 
тақтасын шығарып аламыз:
1. Сызу(Рисование)
2. Түзету (Редактировать) 
3. Объектілік 
байланысу(Объектная 
привязка) 
4. Модельдеу (Моделирование) 
5. Денелерді 
түзету 
(Редактирование тела) 
6. Кӛрініс (Вид) 
7. ПКЖ(Пайдаланушының 
координаттар жүйесі (ПСК)) 
8. 3D бағыттау (3D навигация) 
9. Визуалды 
стильдер 
(Визуальные стили) 
Осы 
құрал-саймандар 
тақтасын ӛздеріңізге ыңғайлы 
етіп, 
жұмыс 
алаңының 
периметрі 
бойынша 
орналастырыңыз. 
МЕСТ 2.304-68 және МЕСТ 2.307-68 сәйкес ӛлшемдік және мәтіндік 
стильдерді құрыңыз, сонымен қатар қажетті қабаттарды құрыңыз.
Контур қабатына сұр (металдың түсі) түсті берген жӛн 
Содан кейін Осевые қабатын ағымдағы етіп орнатамыз. 

170 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
.
Сызу (Рисование) құрал-саймандар тақтасынан Кесінді (Отрезок) 
пиктограммасын басамыз. Комнадалық жолда шыққан сұранысқа экранның 
кез келген жерінен бір нүктені кӛрсетеміз.  Орто режимін орнатып қоямыз. 
Меңзерді жоғарыға бағыттап біраз қашықтықтағы нүктені кӛрсетіңіз. Одан 
кейін меңзерді оң жаққа бағыттап кесінді ұзындығын 80 деп енгізіп,  Enter 
пернесін басамыз.
Содан кейін меңзерді тӛменге бағыттап біраз қашықтықтағы нүктені 
кӛрсетеміз де  Enter пернесін басамыз.
Объектінің ортасына байланысты
пайдалану арқылы 80 мм болатын 
кесіндінің ортасын апарып тӛртінші кесіндіні салыңыз.
Кесінділерді суреттегідей созу қажет. 
Контур 
қабатын 
ағымдағы етіп орындаңыз.

171 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қиылысу 
бойынша 
объектілік байланысуды
басып, диаметрі 50 мм тең 
шеңбер және радиустары 13 
мм тең екі шеңбер салыңыз.
Жанама 
бойынша 
объектілік 
байланысу 
арқылы 
4 
кесінді 
салыңыз.

жүктеу/скачать 8,5 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: