* Книга предоставлена исключительно в образовательных целях

71
кі тап тан бас ал ғыз бай тын», – деп жа за ды. Осы кел ті ріл ген мы сал дардан Әуез 
ата сы ның хат та ны ған нан кей ін оқу шы ла ры на тек қа на Абай шы ғар ма ла рын 
жат тат қа нын бай қау ға бо ла ды.
Абай дың бү кіл қа ра сөз і мен өлең де рін ға на емес, А.С.Пуш кин, И.А.Кры лов, 
М.Ю.Лер мон тов тан ау дар ған тәр жі ме ле рі не дей ін бес жа сы нан жат тап өс кен 
М.Әуе зов тің абай та ну шы бо луы на бір ден-бір ық пал жа са ған адам – Әуез ата сы 
еке нін де дау жоқ. Ауы лы ара лас, қойы қо ра лас құ дан да лы адам дар бол ған дық тан, 
Ді нә сіл әже сі Абай ауылына сы ба ға апар ған кез де Мұх тар да іле сіп ба ра ды екен. 
Бір де әже сі не «Үй ге қай тай ық» деп қың қыл дай бас та ған да Абай дың «Қой, 
қа ра ғым, жы ла ма» де ген дау ысы мен бай сал ды көз қа ра сы жа зу шы ның мәң гі-
ба қи есін де қа лып қоя ды. Бұл туралы Зей нол ла Қаб до лов «Ме нің Әуе зо вім» де ген 
ро ман-эс се сін де былай деп жазды: «Мұхтар Абай дың қа быр ға ға ілін ген су ре тін 
кө ріп, қат ты ашу ла нып: «Мы нау – Абай емес, Абай дың кө зі емес» де ген екен.
Әуез ата сы нан кей ін ба ла Мұх тар дың өмі рі не әсер ет кен екін ші 
ада м – Қа сым бек. Ол – Әуез дің Са қыш де ген әй елі нен ту ған бес ұл дың бі рі. 
Жа ңа ша оқу ды қа лай бас та ға нын бі лу үшін жа зу шы ның өз сө зі не жү гі нейік: 
«Оқу ды 5–6 жас қа кел ген соң өзім нің үл кен әкем нен (Әуез ата сын ай тып 
отыр) оқи бас та дым. Сол кісінің алдынан хат танығаннан кейін, әкеммен бір 
туысқан ағам Қасымбек қасына алып, Камали (Камалидин) деген хазіреттің 
медресесінде Семейде бір жыл (1908 ж.) мұсылманша оқытты да, артынан 
орысшаға берді. Орыс оқуы на әу елі өзі дай ын да ды. Со дан кей ін бір қыс ішін де 
ау ыл най школ дан Әбіш Қа се нов де ген Се мей се ми на рия сын бі ті ріп шық қан 
қа зақ учи те лі нен оқып, ке ле сі жыл күз Се мей дің «5 класс ный го ро дс кой учи-
ли ще сі не» түс тім. Со дан әрі мек теп те гі оқу тәр тіп пен кет ті».
«Ярыш»­футбол­командасы­(М.Әуезов­төменнен­3-қатарда,­оң­жақтан­екінші)
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

72
М.Әуе зов бес клас тық учи ли ще ге 1912–1913 оқу жы лында тү сіп, 33 оқу-
шы ның іші нен ке ле сі сы нып қа үз дік ба ға мен (гра мо та мен) кө ші ріл ген екі оқу-
шы ның бі рі бо ла ды. Соң ғы курс та оқып жүр ген де 14 жас та ғы бо ла шақ жа зу шы 
«Есім де қал ған бір күн» тап сыр ма сы на орай « Дау ыл» (Ура ган) ат ты ең ал ғаш-
қы шы ғар ма сын жа за ды.
Осы учи ли ще нің ди рек то ры И.Я.Ма ла хов «… оқып жүр ген үш-төрт қа зақ 
жә не орыс ба ла ла ры ның ара сын да ор та бой лы, то лық ша кел ген, кең маң дай лы 
қа зақ ба ла сы ерек ше көз ге тү се тін. Әсі ре се, оның кө зі әсер лі еді. Үл кен, ой лы 
кө зі мен бү кіл дү ние нің бә рі не ын ты ға қа рай тын… Бұл ба ла Мұх тар еді. Та ма-
ша қа бі лет ті лігі өз ой ын дұ рыс жет кі зе бі луі, көр ге нін, ес ті ге нін жә не оқы ға-
нын әс те ұмыт пай тын ды ғы, зе рек ті гі оны жол дас та ры ның ара сын да да ра лап 
тұ ра тын. Мен бір де-бір мұ ға лім нен Мұх тар қай са бақ тан болсын на шар жау ап 
бер ді де ген ді ес ті ген емес пін», – деп жа за ды.
Учи ли ще де жүр ген де бо ла шақ жа зу шы Семей қаласында құрылған 
«Ярыш» футбол командасының құрамында ойнайды, сондай-ақ жү гі ру, шаң ғы 
те бу си яқ ты үй ір ме лер ге қа ты са ды. Спорт та қы ры бы бой ын ша қа быр ға га зе тін 
шы ға рып, ха лық му зы ка ас пап та ры ның ор ке ст рін ұй ым дас ты ра ды.
Атал мыш учи ли ще ден кей ін 1915–1919 жыл да ры Се мей де гі мұ ға лім дер 
се ми на рия сын да оқи ды. Осы оқу ор нын да ғы ұс та зы В.И.По пов: «Ол әр қа шан 
да бай сал ды сы пай ылы ғы мен, мұ ға лім де рі мен жол дас та ры на де ген қа рым-қа-
ты нас та ғы ұс там ды лы ғы мен, маң ғаз ды ғы мен (иә, иә, иә, рас ай та мын, маң ғаз-
ды ғы мен) тіп ті өз кла сы ның ішін де бө лек тұ ра тын еді де, курс тас дос та ры ның 
ара сын да өте абы рой лы бо ла тын. Орыс ті лін өте жақ сы игер ген ол эру ди ция-
сы мен біз ді таң қал ды ру шы еді», – деп сүй сі не жаз ған еді.

жүктеу/скачать 3,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: