Т. Н. Ер ме ко ва Ж. К. Отар бе ко ва Г. Б. Тоқтыбаева

9 1
 Б Л ТАРИ И Т Л ҒА ЛАР ЛЕ И А
дү ниежү зін де гі ха лық тар дың көп ші лі гін де кез де се ді. Бұл әдет тү ркі 
ха лық та ры ның та ри хын да кең та ра ған.
Қа зақ ті лін де та бу сөзде р та би ғат тың дү лей кү ші мен, адам ды опат 
қы ла тын ау ру ат та ры мен қас кү нем жырт қыш аң­жән дік тер мен ті ке лей 
бай ла ныс ты шық қан. Мә се лен, «жай түс ті» де сек, «адам ға қыр сы ғы 
тиюі мүм кін» де ген на ным бойын ша, оны «жа сыл» деп атай тын бол­
ған. «Ше шек» ау руы ның атын ата сақ, «жұ ға ды», «жа бы са ды» де ген 
се нім ге бай ла ныс ты ау ру дың атын ту ра ата май, «әу лие», «қо ра сан», 
«мей ман», «қо нақ» деп ата ған. Қас қыр ды «қас қыр» деп ата сақ, «ес тіп 
қойып, ма лы мыз ға ша ба ды» деп қор қып, оны «ит құс», «қа ра құ лақ», 
«се рек құ лақ», «ұлы ма» деп атай тын еді. Жы лан ды «түй ме», «қам­
шы», «ұзын құрт» деп ата ған. Ұры ал ған, жо ғал ған мал ды «ұр лан ды» 
де се, «мүл дем та был май ке туі мүм кін» де ген се нім мен «қол ды бол ды» 
деп ай та тын бол ған. «Мал сауы лып біт ті» деу дің ор ны на «мал ба ­
йыды», «күн бат ты» деу дің ор ны на «күн ай ны ды», жи нал ған адам дар 
«ке тейік, қай тай ық» деу дің ор ны на «кө бейейік» деп ай ту ды әдет ке 
ай нал дыр ған. Со ның нә ти жесін де осы ұғым дар ға қа тыс ты бір не ше 
си но ним дер пай да бол ған.
2 .
Дең гей лік тап сыр ма лар ды орын даң дар.
1-дең гей. Өз де рің ес ті ген та бу сөз дер ді ес те рі ңе тү сі ріп жа зың дар.
2-дең гей. Өмір де қолданылатын та бу сөз дер ден сөй лем дер құ рас ты-
рың дар.

жүктеу/скачать 4,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: