АҚШ-ның банк
жүйесінің пайда болуы
АҚШ-ғы ФРЖ, оның
маңызы
Қазіргі АҚШ банк
жүйесі
Алайда, 1818-19 жылдары АҚШ экономикасы құлдырауға ұшырады, бұл
екінші Банктің жағдайына да әсер етті. 1819 жылы қайтадан банкті жапқысы
келген Президент пен Банк басшылығын қолдаған Конгресс арасында
қақтығыс басталды. Нәтижесінде АҚШ-ның екінші банкі де төменгі
деңгейдегі банкке айналды. Содан кейін президент банктен мемлекеттік
қаражатты алып тастады.
*1837-1862 жж. Америка Құрама Штаттары Орталық банксіз болды. Банк
жүйесінің бірыңғай реттеушісі болған жоқ. Штаттағы банктер ақша шығаруды
және мемлекеттік шығындарды қаржыландыруды жүзеге асырды.
*1863 жылы "Ұлттық Банктер туралы Заң"пайда болды. Долларды басып
шығару мүмкіндігі бірнеше банктерде қалды, бірақ бұл қазынашылықтың
рұқсатымен жасалынды. Сонымен қатар банктен қомақты капитал және
белгілі бір соманы қазынашылық резервке аудару талап етті. Штаттардың
жекелеген валюталары бірте-бірте айналымнан шығып кетті, әртүрлі банктер
бірдей долларларды шығара бастады. Банктер саны өсті, 1860 жылы олар 3
мыңнан, ал 1913 жылы 20 мыңнан асты. Алайда жүйе тұрақты болған жоқ.
1873, 1893 және 1907 жылдары шоттардан ақшаны жаппай алуға қатысты
дағдарыстар мен дүрбелең болды.
*1913 жылдан бастап АҚШ-тың Орталық Банкінің қызметін Федералды
резервтік жүйе (ФРЖ) атқарады. Бұл атқарушы және заң шығарушы биліктің
нұсқауларына тәуелді емес, бірақ қабылданған заңдарға бағынатын және АҚШ
мүддесі үшін әрекет ететін жеке ұйым. ФРЖ мүшелері көптеген американдық
банктер болды, бұл жүйені орталықтандырды. 1915 жылы ФРЖ барлық
депозиттердің 48%., ал 1972 жылы 78% - құрады.
*Американдық банк жүйесінің дамуындағы келесі кезең 30-шы
жылдардағы дағдарыс-Ұлы Депрессия болды. Көптеген банктер банкротқа
ұшырады, жабылды немесе басқа банктер сатып алды. Бұл процесс
депрессиядан кейін де жалғасты, сондықтан 1931 жылы Америкада 31 мыңнан
астам американдық Банк, ал 1972 жылы 14 мыңнан аз банк болды. АҚШ-та
монополияға қарсы заңнама дамыды, банктер өнеркәсіптік және сауда
кәсіпорындарына иелік ету құқығынан айырылды, банк құрылымдарын
біріктіру қиындай түсті. 1935 жылғы заң бойынша 1 млн салымы бар банктер
ғана ФРЖ-ға қосылуы керек еді. Бұл банктен белгілі бір резервтер мен
операцияларды жүргізудің қатаң ережелерін талап етті.
*Банк жүйесі 1980 жылы "Федералды резервтік жүйе туралы" және
"депозиттік мекемелерді реттеу және монетарлық бақылау туралы"заңдар
қабылданған кезде ғана қалыптасты. Қазіргі уақытта АҚШ-ның банк жүйесі
үш деңгейлі мекемелерден тұрады: Бірінші деңгей бұл ФРЖ, оған мыналар
кіреді: аймақтардағы 12 федералды банк; ФРЖ жанындағы консультативтік
және реттеуші органдар.
Екінші деңгейге әртүрлі мамандандырылған коммерциялық банктер;
банктер болып табылмайтын қаржы компаниялары мен кредиттік мекемелер;
өзара жинақ банктері және жинақ-несие банктері қауымдастықтар кіреді.
Ал,үшінші деңгейге: өзара несие қоғамдары мен несиелік серіктестіктер
кіріктіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: |