Оқулық баспа Философия тарихы Болмыс ілімі (Онтология) Эпистемология
жүктеу/скачать 6,25 Mb. Pdf көрінісі
|
Философия ( n altynbekov )
| Нуржігіт Алтынбеков
502 нэтижесінде Гегель дүниедегі пайда болып, өмір сұріп, жоққа кетіп жатқан заттар мен құбылыстардың шексіз кептүрлілігін мойындап. олардың бір-бірімен теңдігін сападан көреді, өйткені олар қандай әртүрлі болса да, бәрінің де өзіне тән сапасы бар. Нәтижесінде, Гегель сезімдік аңлау арқылы берілетін нақтылы сападан жалпы абстрактілік сапа ұғымына өрлеп, дүниенің шексіз көптүрлілігін, соның ішіндегі әрбір құбылыс басқаға тең, сонымен қатар тең еместігін, біреулердің көптігін мойындайды. Көптің әрбіреуі өзгемен тең, әрбіреу - бір, сонымен қатар көптің бірі. Ал мүның өзі Гегельді сан категориясына алып келеді. Сапа жөніндегі қазіргі түсініктерге келер болсақ, ол заттың қасиеттерінің жиынтығы арқылы анықталады. Қасиет деп заттың өзгемен қатынасқа түскен кездегі сапасының кейбір жақтарының керінісін айтамыз. Екінші затпен байланысқа түскен кезде онын басқа қасиеттері көрініс табуы мүмкін. Олай болса, заттың сапасын оның кейбір қасиеттерімеы теңеуге болмайды, сапа заттың ішкі жэне сыртқы анықтығын керсететін біртұтас мәнді қасиеггерінің жиынтығы болмақ. Заттың сапасымен қатар, сандық жақтары бар. Ол кеңістік пен уақыттың шеңберінде созылған, салмағы, формасы, т.с.с. жақтарымен танылады. Тарихи белгілі бір қажеттіліктерді етейтін эртүрлі заттар бір-бірімен салыстырылып, олардың теңдік жақтарымен қа-тар айырмашылықтары анықталған кезде, сан үғымы пайда болады. Сондықтан заттың сандық жақтарын байқау қарапайым аңлаудан өтіп, ақыл-ойды пайдалануды талап етеді. Шындықтағы сандық өзгерістерді сараптаудың негізінде математика ілімі дүниеге келеді. Сапамен салыстырсақ, заттың сандық жақтары әртүрлі болуы ,(үмкін, белгілі бір межеге дейін сандық өзгерістер оның сапасын жоймайды. Сондықтан заттың сандық жақтары оған парықсыз деп айтуымызға болады. Заттың сандық жақтарына алғашқы көңіл бөлген пифагорлықтар болды. Олар оны заттың терең мән-мағынасы деп есептеді. Ал оның қайнар көзі Құдайда жатыр, олай болса, ол - кұпия, - деп түсінді. Демокритке келер болсақ, ол санның негізінде әрі қарай бөлінбейтін атомдар |