Адам физиологиясы


пі---------------------------



Pdf көрінісі
бет283/373
Дата06.02.2023
өлшемі28,52 Mb.
#65665
түріОқулық
1   ...   279   280   281   282   283   284   285   286   ...   373
Байланысты:
Адам физиологиясы

пі---------------------------
шшт
-----
0
1
2
'
4
ммн
68-сурет Шартты және шартсыз тітікендірулср арасындагы 
уакытша катынастын жслісі (Л.Г. Воронин, 1979).
А - нактылы шартты рефлекс; Б кідіретш шартты рефлекс; В ілеснелі шартты рефлекс;
1 - сілекей тамшыларын белу-; 
II 
- шартты тітіркендіргіштін эссрі; 111 ныгайтушы 
шартсыз тітіркендіргшггін әссрі; IV уакыт.
Нактылы рефлскстср шартты жэне шартсыз ттпрксндіргіштсрдің дэлме- 
дәл үштастыру жагдайларында калыптасады. Егер шартсыз нықталу шартты 
тітіркендіру эсерже 1-3 с мерзімде қосылса, бұл дэлденген шартты рефлекс 
болады. ал ныкталу 5-30 с арасьтнда кешіктіріліп берілсе, бүл жылжытылган 
немесе кідіретін шартты рефлекс.
Кшретш рефлекстщ кұрамында жігерлі 
(эрекетті) жэне енжар 
(әрекетсіз) екі кезі болады. Мүнда әуелі жүйке жасушатарында шартты 
ттркендіруден тежелу үрдісі басталады. Содан кейтн онын жекеленген эсері
442


соңғы шартсыз тітіркендірумсн дэл кслген ксзде барып шартты бсйнеліс 
жасайды.
Нақтылы рефлскстің карапайым жэне күрделі гүрлері кездеседі. Оның 
бірмезгілді, бірізді жэне тізбекті түрлері де болады.
Ілсспслі рефлекстер нықтаушы тітіркендіргіш шартты сигналдың әсері 
аякталганда қосылса пайда болады. Сондықтан шартты тітіркендіргіш ретінде 
нақты сигналдыц озі емсс, оның белгілі бір іздсрі жүйксге эсер стсді. 
Мысалы, сілкей болінетін рефлекс шартты сигналдың әсері аяқталган соң, 2-4 
минуттан кейін ғана құрылады.
Сөйтіп, ілесислі шартты рефлекстер мидың қозу жэне тежелу 
үрдістсрінің карым-қатынасының арқасында туады. Бұл рефлекстің тагы бір 
түрі белгілі бір уакыт мерзіміне күрылатын-уакыттық шартты рефлекс.
Уақыттық шартты рефлекстер эртүрлі уақыт аралыктарыида (бірнеше 
секунд, сагат, тэулік арасында) қалыптасады. оны багдарлайтын организмдегі 
коптегсн ырғақты өтегін құбылыстар (тынысалу, жүректің соғуы, қимыл, 
асқорытудағы сөл бөліну үрдістері т.б.). тірі организмде мүндай биологиялық 
ырғақтардың бірнеше толық жиынтығы болады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   279   280   281   282   283   284   285   286   ...   373




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет