Сакулина Н. П. Комарова Т. С. Балалар ба шасында'РЫ

Т1 жок, ол тек е зш щ еткен деп тэж1рибесш 
пайдалана бымей- 
тшдерге, 
колын керегш ше еркш кимы лдата алмайтындарра 
рана керек.
Корытындысында тэрбиепп кияр формасыньщ атауын — со- 
пак деген сезд1 тары б1р рет кайталайды.
С урет сабарында балаларра урьлген ауа шарыныц дом алак жэне узынша 
формасын бейнелеу тапсырылады.
Сабактьщ бас кезшде осы шарларды корсете отырып, тэрбиепп олардын 
тур1 де, формасы да эр турл1 екенше кещ лдерш аударады да, колдарымен 
ауада алдымен домалак, сонан сон узынша 
(сопак) шарды 
керсетулерш 
усынады, мундай форманы калай атайтынын сурайды. Балалар: «Кияр сияк- 
ты», «Таякша сиякты»,— деп ж ауап бередк
Тэрбиеип: «Сопак. Е ю жары ж ум ы рлау жэне сэл узын, мундай форманы 
сопак дейд1»,— деп естерше тус^редй Тэрбиеий осы форманы калай деп атай­
тынын Аняньщ кайталап шыруын сурайды. Содан сон ауа «колбасасыныц» 
суретш калай салуды керсету ушш Катяны тактага шакырады.
С аб ак б1ткеннен кешн балалар сурет карайды. Тэрбиепп ауа шарлары- 
нын формасыньщ калай аталатынын сурайды. Балалар дуры с атайды.
А уа дом алак шарыныц сопак «колбасадан» айырмасы неде деген сурак- 
ка, балалар: «Сопактыц ек1 жагы жумыр, ал ез1 узын»,— деп ж ауап береди
Тэрбиепп енд1 балалардын формасы 
дом алак заттарды
атауын талап 
етед1. Балалар «Алма, шие, алша, карбыз, жуз1м, кара ер1к, мандарин, ли­
мон»,— дейд1. Кей балалардыц эл1 де жетк1Л1кт1 дэл маглуматы 
болмауы 
мумюн, ейткеш тек дом алак затты рана емес, сонымен катар формасы дома- 
лакка жуы к, сопак заттарды да атап жатыр.
Тэрбиепп формасы сопак заттарды атауларын сураган кезде, балалар 
бастапкы да ундемейд!, содан кешн: 
«Кияр, колбаса, 
балык»,— деп 
атай 
бастайды.
Б алаларды н тэж1рибелер1 эл1 де ете мардымсыз екен1не 
ж ау ап тар ы куэ, ейткен1 формасы сопак заттарды олар аз б1ле- 
Д1, 
айналасындагы нзрселерден айыра б1луд1 зл1 уйренбеген. 
Бул багыттары келес1 ж ум ы ста олардын бейнелейтш заттары- 
ньщ саны 
арттырылады, 
о л — балаларра 
форманы дэл1рек 
аныктаура, заттарды нактылы белг1лер1не карай саралаура ке- 
мектесед1.
Д о м а л а к заттармен к атар сопак заттардьщ да бар екеншен 
балалар марлумат алганнан кешн, оларды б1р-б1р1*нен нендей 
белг1с1нен ажы ратуды жэне калай бейнелеуд1 аныктаган сон, 
заттардьщ формасын сурет, жабыстыру, ал кешшрек, сопак 
заттарды дом алак заттармен салыстырмай-ак, аппликация ар­
кылы беру унпн 1р1ктеп алура болады.
Келес1 саб ак та «Ш убар тауык» ертег1с1н1н образына кец1л- 
дер1н аудара отырып, балаларга 
жумыртканыц — жай жэне 
алтын ж у м ы р т к а н ы ц — суретш салдыртура болады. Сонда б а ­
лалар алдымен жай жумыртканыц суретш кеп салсын, ал ке- 
йш ец тэу1р1н, формасы (сопак) едэу1р дэл, ен э д е м ю н сары 
бояумен боясын, сол алтын ж ум ы ртка болады.
Осылайша балалар ез ж умы стары багасыныц нэтижес1н 
шыраруды, бейнеленген заттьщ сэтт1 шыккан формасын кере 
б1луге уйренед!.
77

Сопак формалы 
заттарды н 
суретш салу 
(«Карапайым 
ж умы рткалар 
б1р алтын ж ум ы ртка»).
Д о м а л а к , ж э н е сопак, ф о р м а н ы б е р у г е а р н а л г а н ф о р м а ж а- 
с а у ш ы к и м ы л с а б а к т а н с а б а к к а б1ртш деп кемелденед1, сеш м- 
д1 де е р ю н ж у р п з 1 л е д 1 , д э л д е н е т у с е д ь Б у л б а л а л а р г а осы ндай 
ф о р м а л а р д а эр турл1 з а т т ы (о л а р д ы н б е л ш е к т е р ш де) б е й н е л е у ­
ге мумк1нд1к б е р е д ь
З а т т а р д ы н едэу1р 
ки ы н ф о р м а сы н бейнелеуд1 у й р е т у м е н
к а т а р , ж у м ы с т ы ц эр турл1 т у р л е р ш д е п б ей н ел еу м ш деттер1 
ш е н п м ш е р к ш т а б у г а и к е м д е й т ш т е х н и к а л ы к д а г д ы л а р ы мен 
б 1Л1Мдер1 к ем елд ен ед й
К а р ы н д а ш пен к ы л к а л а м д ы д у р ы с п а й д а л а н а б ы у г е у й р е т у
о д ан эр 1 ж у р г 131ле б е р е д 1, а с п а п т а р д ы
т у р л 1ше 
у с т а у д а г д ы ­
л а р ы к а л ы п т а с т ы р ы л а д ы : ж а л п а к с ы з ы к т ь щ сурет1 к ы л к а л а м -
ныц к ы л ы н бар пэрм енм ен к а г а з г а ж а т к ы з а б о я ум е н сы зу 
а р к ы л ы ж а с а л а д ы ; н ук т е л е р мен у с а к д е т а л ь д а р д ы ц с у р е т ш
к а л а м н ь щ са б ы н ж о г а р ы у с т а п , к а г а з г а тек кы лы н ы и ушын 
г а н а т и п з ш с а л у г а болад ы .
К о л д а г ы к а р ы н д а ш т ы н к а л п ы д а е з г е р ш о т ы р ад ы : Т1к сы- 
зы к т ь щ с у р е т ш с а л г а н д а , к а р ы н д а ш у с т а г а н к ол сы зы к ты ка- 
б ы р г а л а й ( ж а н ы м е н ) , ал к е л д е н е н сы з ы к т ь щ с у р е т ш с а л г а н ­
д а с ы з ы к т ь щ а сты н а л а ж ы л ж у г а тш с, е й т к е ш сы зьщ ты н он 
бойына к е зб е н б а к ы л а п о т ы р уд ы к а м т а м а с ы з е т у керек.
78

Осы сызыктарды бояумен салранда, колдьщ козгал у т эс Ш
баскаш а болады, ейткеш кы лкалам ны ц кылы ж ум сак , сон­
дыктан оныц басын жорары кетере устап, сурет устш ен к ы ­
лын ырына карай ж ур п з б е с е , сызык кисык жэне ж ул м а-ж ул- 
ма болады.
М ундай дардылар т ж сызыктыц жэне эр турл1 тж сызьщты 
формалардыц суретш салып уйренуге ж атады . Оларды б ею ту 
(баянды ету) ересек балалар тобында да ж алраса бередь
Естиярлар тобындарыларра декарати втж сурет сабарын ен- 
Г 1 зу
ернектщ б1рдей элементтерш кайталаранда козралысты 
ритммен ж у р п з у г е икемдейдь М ундай дардыларды б ею ту ж у ­
мысы бояу процесшде болсын, сэн дж сурет салуда болсын, 
сондай-ак элементтерд1 кайта бейнелеуде болсын ересек б а ­
лалар тобында да, бала бакш асыныц мектепке даярлайтын 
топтарында да ж урп з1ле бередь
Сэби лердщ екшип тобындары 
алран дардыларын бею те 
отырып жэне ашык жер калды рмай бояу, сызырынан 

жүктеу/скачать 9,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: