Сакулина Н. П. Комарова Т. С. Балалар ба шасында'РЫ

Фризге арналган декоративт! гулдер.
кейб1реу1мен таныстырып, оларды бейнелеудег1 ерекш елжтерш , 
т у с т ж бер
1
луш , эш екейлерш щ орналасуын керсету керек. Орыс- 
тьщ сэн дж коленерш щ б1рден-б1р карапайым т у р ш щ б1рг дым- 
ковтык (немесе облыстын. атымен Кировтык) балшык ойыншык- 
тар 
болып саналады. 
Б ал аларды
кептен 
бер1-ак 
балалар 
бакш алары нда э стетикалы к тэрбие беруге жэне сурет салу мен 
ж аб ы сты р уга арналган 
балаларды ц сэндж
творчествосыныц 
есш -ныгаюы уш ш пайдаланылып жур.
Б а л а л а р б у л о й ы н ш ы к т а р д ы ц б а с к а л а р д а н к а н д а й ерекш е- 
Л1ктер1 б ар ы н б ш п , оны есте с а к т а у р а , сонан кеш н о л а р р а е л ж - 
теп, б у л э ш е к е й л е р д щ в а р и а н т т а р ы н , э ш е к е й л е у э л е м е н т т е р ш
к а й т а л а й , б1ресе о р н а л а с у ы н , б1ресе б о я у н ак ы ш ы н е з ге р т ш , 
о л а р р а к а н д а й д а
б о л м а с ы н
б!р э у е щ и е щ и р ш о т ы р у л а р ы
керек.
Б алаларм ен с а б а к ж ур п з ге н д е олардыц эркайсысыныц кер- 
генш кайталап, эр1 сэндж енердщ кандай да болмасын б!р ту- 
р ш щ н е п з п езш е тэн б ел п л ер ш сак та т а отырып, ездерш щ ойла­
рын немесе б1р нэрсеш ездершш е езгертуге уйрете ж у р п з у г е б о ­
лады.
Балал арды халы к енер1мен таныстыруды б1рте-б1рте жэне
130

б 1 р 
1зд1Л1кпен, 
б1рде б 1 р турш , б1рде екший турщ ерекшелей кер- 
сете отырып, эр1 карай дамытура болады.
Ересектер тобында араштарра ойылран городецкий эшекейле- 
р ш ш
улг1С1 
непзш де е т к
131
лген саб ак тар д ьщ циклш мысалга 
келт1реЙ1к.
Бул эшекейлердщ алуан турл1 такырыптарынан балаларра 
керсету унин тек гулдер, бурнпктер жэне ж ап ы рактар эшекешн 
рана алу керек. Бул эшекейлердщ 1нпндеп ен курдел1С1 — г у л ­
дер. Сондыктан да алраш бастаранда ж о л а к та р д а бурнпктер мен 
ж ап ы рактарды н кезектесш келгенш тандап алады. Бурнпктер 
мен ж ап ы рактарды н алуан турл1 варианттарын алура болады, 
б1рак кы лкалам мен сурет салранда, белпл1 Шр 
б\р
13
Д
1
Л
1
КТ
1
с а к ­
тау керек: ен алдымен денгелек дактарды, сонан кешн, д ак тар 
кепкен сон, сол тустен гер1 к у н п р т п р е к туспен (кызгылтка кун- 
п р т кызыл, кег1лд1рге к у ц п р т кек) онын устш е дога тэр1здес 
шимаймен юшкене денгелект1 бейнелеу керек. Дораны ак б о я у ­
мен немесе сол т у с т е п денгелекше сиякты к у н п р тт е у бояумен 
салу керек. Бгр бурш1кте эр 
тур Л 1 
бояулар, мысалы, кеплд1р 
жэне кунг1рт кызыл немесе сары, пайдаланылмайды. Ж а п ы р а к ­
тар бурнпктердщ арасына ек1-ек1ден жайрасады. Оларды ж асы л 
туспен, ал ж ап ы рактардагы тамы рларды ж Ш ш к е к ар а сызык- 
тармен салады.
Балал арды н басым кепш1Л1Г1 тустерд1н бул ерекш елжтерш
тез кабы лдап алады. Балалар бурнпктер мен ж ап ы рактарды н 
салыну эд1стер1н уйренген сон, олардын м ум к ш д ш н ш е орналасу 
варианттарымен, боялуымен танысады. Олар тустерд1н орнала- 
судагы нег1зг1 шарттарын сактай отырып, салынуына, орнала- 
суына детальдармен толыктырылуына езгер1стер енг1зед1. Келес1 
саб ак та р д а жолактарра ж алпы эшекейлер салынады.
Сонан сон балаларра гулдщ , онын бу р и п п н щ (олардын су- 
рет1мен балалар бурыннан таны с), ендеу1 жэне орналасуы кур- 
дел1рек ж ап ы рактарды н бейнеленулер1 бар эшекейлерд1 керсе- 
тед1. Олардын назарын ен улкен гу лд щ ортада турып, ал онын 
солы мен онына ж ап ы рактар мен туйнектер1 орналасатынына 
аударып отырады. Г у л д щ ез1 к1шкентай денгелек дактан баста- 
лып, белг1л1 б 1 р жуйемен салынады. Сосын догалар, ортасына 
(буй1рлер1не) денгелектер, жан-жарына гул ж ап ы ракш ал ары
т. б. салынады. Б ал алар гул салуды н б1рнеше варианттарын, 
оны эсемдейт1н эр турл1 жолдарын кер1п шырады. Содан кешн, 
керсет1лген б1р 
13
Д
1
Л
1
КТ
1
сактай отырып, олар ортасында 1р1 гул1 
бар эшекейд
1
, оньщ бел1ктер1Н1н б1р1нен сон б1рщ салады. Гулд1 
эсемдейт1н бел1ктерд1 орналастыру кез1нде олар ез унамын, ез 
тапкырлырын керсете б1ледь Гул туйнегш салран кездег1 б о я у ­
лар турлер1, 
я р н и
гулд1н бэр 
1 
кызыл, кек немесе н е п з п тус1 Кы­
зыл сары, сия тустес тустермен, ал у са к детальдары ак немесе 
карамен салынады.
Келес1 с аб ак тар д а балалар эшекейдщ курдел1рек жолымен, 
гулд1н, жапырактыц жэне бурш1ктерд1н эр турл! турш кеб!рек
5
*
131

тал даум ен танысады. С ей тш , олар е з д т н е н 1здене отырып, 
орындаудыц ж ан а б1р варианттары жайлы бай материал та- 
бады.
У л п ретшде балаларра халы к ернек терш щ тур-тур1 керсе- 
Т1лгеннен 
кешн, 
3 — 4
сабак, еткен сон, оларра терт бурышты 
т ак та й га (нан кесетш так тайдьщ сыртына) эшекей с ал у усы- 
нылады.
О ку дь щ алтыншы саратында бал алар городецкийлж эшекей 
рухында коллективтж композициянын б ел ж тер ш орындайды.
С аб ак ты н барлы к циклы 
(
ж и ы н т ы р ы
) 
оку жылыныц жарты- 
сын, 
я р н и
январьдан майга д е ш н п аралыкты камтиды. I Майра 
к арсы топ белмелерш эсемдеу жумысын ж у р п з у — соцры саб ак 
болып табылады .
Б
1
здщ ел
1
М
13
Д
1
Ц эр облысында балалармен с а б а к барысында 
пайдаланура болатын, халы к ен ерш щ 1с ж уз ш д е колданылатын 
с у ш к п турлер1 к©п-ак. Балаларра ете-мете жакыны — халы к 
ойыншыры. Б ул — б ал аларды ц ж аб ы сты р у мен сурет салуында 
©з к е р ш к ш таб уы мумкш. Б ал ш ы к ка (ы ды старда); арашка, тоз 
жэне баскаларра мэнер сал ган да да курдел1 емес такырыптарды 
т а б у г а болады. Токымаш ылык, кесте, ою, ш ы тер сияктыларда 
гулдер уйлес1М1 баскаш а, непз1 ак, тусте емес, т ур л
1
туст1 болып, 
курдел1рек болып келедь
А й н ал адагы ©М1рде кездесет1н кшмдер, турмы стагы колданы ­
латын заттар, уйлер, машиналар кандай да болмасын б!р б1зге 
уйренш1кт1 туске боялган. Б а л ал ар бояу кезшде эр турл1лжт1 
унатып, олар эс1ресе айкын тустерге кеб1рек бой урады. Кеме, 
самолёт, автомобиль, уйлер бала суретш де айкын да эр турл! 
боялганы дурыс, оларды тек кана дэстурл1 туске бояуды б а л а ­
л ар га тыкпалап, ыктиярсыз кещ ирмеу керек.
Т а б и г а т п е н т а н ы с у б а р ы с ы н д а б а л а л а р кейб1р к у б ы л ы с т а р -
ра тэн ту ст е р д 1 б а й к а у м е н к а т а р , осы т у с т е р д 1 ц к у б ы л ы м п а з д ы - 
рын: а у а р а й ы н а б а й л а н ы с т ы с у д ы ц тус1 мен аспанны ц, ж ы л мез- 
Г1лдер1не сай ш е п т е р мен ж а п ы р а к т а р д ы ц , Т1ПТ1 кунн1ц к у н д 13 
ж э н е к еш ке к а р а й ©з т у р ш ©згертет1н1н к е р е д к Б е с ж а с т а н бы- 
л ай к а р а й б а л а л а р ©з ш ы г а р м а л а р ы н д а т е к з а т т а р мен к уб ы - 
л ы с т а р касиет1Н1Ц т у р а к т ы л ы г ы н тус1Н1п эр1 бейнелеп к ой м ай д ы , 
соны м ен к а т а р о л а р д ы ц кейб1р к у б ы л г ы ш т ы г ы н д а б а й к а й д ы . 
Б у л С631М13 бэр1нен бур ы н т у с к е , 
к е л е м г е ж эн е
б е л ж т е р д щ
о р н а л а с у ы н а к а т ы с т ы . П е д а г о г э р к а ш а н д а б а л а л а р б а й к а г ы ш - 
ты гы н м а д а к т а п , о л а р д ы ц н азар ы н а у а райы, ж ы л м е згы д е р ] 
ж э н е т. б. ж а г д а й л а р г а б а й л а н ы с т ы аспанны ц, суд ы ц, е а м д ж -
т е р д щ тустер1Н1Ц ©згеру с е б е п т е р ш е а у д а р а д ы .
С у р е т с а л у , ж а б ы с т ы р у мен ап п л и к ац и я с а б а к т а р ы н ы ц м а з ­
м ун ы б а л а л а р д ы ц эр турл1 к у б ы л ы с т а р мен ©М1рдщ эр турл1 
ж а к т а р ы н к е р с е т е а л а т ы н д а й ж э н е соны мен б1рге б 1ртектес з а т ­
т а р д ы — уйлерд1, а г а ш т а р д ы , тшт1 ж а н у а р л а р мен а д а м д а р д ы
( д е к а б р ь мен я н в а р ь д ы ц ж о с п а р ы н к а р а ц ы з д а р ) бейнелеуд1 кай- 
т а л а у г а сай 1р1ктел1Н1п алы н ад ы . С о ны м ен, куз а й л а р ы н д а г ы са-
132

жүктеу/скачать 9,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: