Показатель  преломления  (коэффициент

204 

 

покрытие  алмазоподобное  /  diamond-like-

carbon 

coating 

 

— 

см. 

плѐнка 

алмазоподобная. 

—  алмаз  тәрізді  жабын  /  diamond-like-

carbon  coating    —  қараңыз:  алмаз  тәрізді 

қабыршық.  

покрытие  антиадгезионное /  antiadhesive 

coating 

— 

покрытие, 

снижающее 

склонность  контактирующих  поверхностей 

к  адгезионному  взаимодействию  или 

схватыванию. 

 антиадгезиялы  жабын  /    antiadhesive 

coating — түйісіп тұрған беттердің адгезиялы 

ӛзара 

әрекеттесуге 

немесе 

қармалуға 

икемділігін тӛмендетуші жабын.  

 

покрытие  газопламенное  /  flame  sprayed 

coating 

— 

покрытие, 

полученное 

газопламенным напылением. 

газ  жалынды  жабын  /  flame  sprayed  coating 

— газ жалынымен тозаңдату арқылы алынған 

жабын. 

покрытие  газотермическое  /  thermal 

sprayed  coating  —  покрытие,  полученное 

газотермическим напылением. 

газды  термиялық  жабын  /  thermal  sprayed 

coating  — газды термиялы тозаңдату арқылы 

алынған жабын. 

 

покрытие 

газотермическое 

антифрикционное 

/ 

thermal 

sprayed 

antifriction 

coating 

— 

износостойкое 

газотермическое  покрытие,  понижающее 

коэффициент трения. 

 газды  термиялық  антифрикциялы  жабын 

/ thermal sprayed antifriction coating — үйкеліс 

коэффициентін  тӛмендетуші  тозуға  тӛзімді 

газды термиялық жабын. 

покрытие  газотермическое  защитное/ 

thermal 

sprayed 

protective 

coating 

— 

газотермическое  покрытие,  защищающее 

поверхность от внешних воздействий. 

 қорғаушы  газды  термиялық  жабын  / 

thermal  sprayed  protective  coating  —  бетті 

сыртқы 

әсерлерден 

қорғаушы 

газды 

термиялық жабын. 

 

покрытие 

газотермическое 

износостойкое  /    thermal  rear  resistant 

coating 

—  защитное  газотермическое 

покрытие,  повышающее  сопротивление 

поверхности 

различным 

видам 

изнашивания.  

тозуға  төзімді  газды  термиялық  жабын  /  

thermal rear resistant coating — беттің тозудың 

әртүрлі  түрлеріне  қарсы  тұру  қабілетін 

арттырушы  қорғанысты  газды  термиялық 

жабын. 

покрытие  градиентное    –  многослойное 

покрытие, 

в 

котором 

каждый 

промежуточный  слой  содержит  несколько 

компонентов  с  градиентом  концентрации, 

направленным  от  основы  к  еѐ  внешнему 

слою. 

 градиентті  жабын  –  әрбір  аралық  қабаты 

негізінен 

сыртқы 

қабатқа 

бағытталған 

концентрация 

градиенті 

бар 

бірнеше 

компоненттерден  тұратын  кӛп  қабатты 

жабын. 

 

покрытие  детонационное  /  detonation 

coating 

—  газотермическое  покрытие, 

полученное детонационным напылением. 

 детонациялы жабын / detonation  coating  — 

детонациялы  тозаңдатумен  алынған  газды 

термиялық жабын. 

 

покрытие  дифференциальное  /  differential 

coating  —  различные  покрытия  на  разных 

участках поверхности изделий. 

 дифференциялды 

жабын  /  differential 

coating — бұйым бетінің түрлі бӛліктеріндегі 

әр түрлі жабындар. 

покрытие диффузионное / diffusion coating 

—  покрытие,  при  осаждении  которого 

использовалась 

диффузия 

атомов 

наносимого  покрытия  в  подложку  с  целью 

усиления  адгезии  по  отношению  к 

покрытию.    Процесс  диффузии  обычно 

стимулируется 

путѐм 

нагревания. 

Вариантом 

технологии 

нанесения 

— диффузиялы жабын / diffusion coating — 

жабынға 

қатысты 

адгезияны 

күшейту 

мақсатында  тӛсенішке  жағылатын  жабын 

атомдарының 

диффузиясы 

қолданып 

тұндыру  арқылы  алынған  жабын.  Диффузия 

процесі 

негізінен 

қыздыру 

арқылы 

күшейтіледі.  Диффузиялы  жабынды  алу 

технологиясының бір түрі ретінде құрамында 

205 

 

диффузионного  покрытия  может  быть 

погружение  в  газообразную  или  жидкую 

среду,  содержащую  другой  металл  или 

сплав, 

создающее 

таким 

образом 

диффузионное покрытие.  

диффузиялық  жабын  түзуші  басқа  металл 

мен  қорытпаға  ие  газ  тәрізді    немесе  сұйық 

ортаға батыруды айтуға болады. 

покрытия дуплексные  – система покрытий 

в  виде  двух  следующих  друг  за  другом 

слоѐв,  полученных  различными    методами 

осаждения  с  целью  использования  их  (т.е. 

слоѐв) синергетических свойств. 

дуплексті  жабындар  –  бұл  қабаттардың 

синергетикалық 

қасиеттерін 

қолдану 

мақсатында  тұндырудың  әртүрлі  әдісімен 

алынған  бірінен  кейін  бірі  орналасқан 

қабаттар түріндегі жабындар жүйесі.  

покрытие  жаростойкое  /    coating  — 

коррозионностойкое 

покрытие, 

повышающее  сопротивление  поверхности 

разрушению при высоких температурах.  

ыстыққа төзімді жабын /  coating — беттің 

жоғары 

температураларда 

бұзылуына 

тӛзімділігін  арттыратын,  коррозияға  тӛзімді 

жабын.  

 

покрытие    иммерсионное  /  immersion 

coating — покрытие, нанесенное из раствора 

химическим  или  электрохимическим  путем 

без использования внешнего тока. 

 иммерсиялы  жабын  /  immersion  coating  — 

ерітіндіні 

сыртқы 

токты 

қолданусыз, 

электрохимиялық  немесе  химиялық  жолмен 

жағу арқылы алынған жабын. 

покрытие  кластерное  /  cluster  coating  — 

модифицирующий  металлический  слой  на 

поверхности  твѐрдого  тела  с  вкраплениями 

мелких (диаметром менее 100 нм) алмазных 

зерен.  Такое  покрытие  наносится на  деталь 

электрохимическим 

способом, 

а 

мелкодисперсный 

алмазный 

порошок 

находится  в  электролите  во  взвешенном 

состоянии. 

Применение 

подобной 

технологии  позволяет  использовать  для 

изготовления деталей не традиционные для 

них  высоколегированные  стали  и  твердые 

сплавы, 

а 

куда 

более 

дешевые 

низколегированные 

углеродистые. 

Наносимое 

гальваническим 

способом 

покрытие  может  состоять  из  самых  разных 

металлов  –  хрома,  никеля,  золота  и  т.  д., 

слой его не превышает 500 мкм.  

 кластерлі жабын / cluster coating — (100нм 

кіші диаметрлі) ұсақ алмаз дақтары бар қатты 

дене  бетіндегі  модификациялаушы  металл 

қабат. 

Мұндай 

жабын 

бӛлшекке 

электрохимиялық жолмен жағылады, ал ұсақ 

дисперсті 

алмаз 

ұнтағы 

электролитте 

қалқыған 

жағдайда 

болады. 

Мұндай 

технологияны 

қолдану 

бұйымдарды 

даярлауда  дәстүрлі  аса  жоғары  легирленген 

болат  пен  қатты  қорытпаларды  емес,  одан 

әлдеқайда  арзан  тӛмен  легирлі  кӛміртекті 

легирленген  болат  пен  қатты  қорытпаларды 

қолдануға  мүмкіндік  береді.  Гальваникалық 

әдіспен 

жағылған 

жабын 

әр 

түрлі 

металдардан–  хром,  никель,  алтын  және  т.б. 

тұруы  мүмкін,  ал  оның  қабаты  500  мкм-ден 

аспайды. 

покрытие композитное / composite coating 

—  покрытие  на  металле  или  неметалле, 

которое 

содержит 

два 

или 

более 

компонента,  один  из  которых  отдельно 

вносится  в  форму.  Пример  —  цементитное 

композитное  покрытие  на  карбидных 

режущих инструментах. 

композитті  жабын  /  composite  coating  — 

біреуі  жекелей  формаға  ендірілетін,  екі 

немесе  одан  да  кӛп  компоненттен  тұратын 

металдағы  немесе  бейметалл  бетіндегі 

жабын. 

Мысалы, 

карбидті 

кесуші 

құралдардағы 

цементитті 

компонентті 

жабын. 

покрытие  корковое  /    profile  coating  — 

покрытие,  сформированное  на  специальной 

основе  для  приобретения  им  еѐ  формы  и 

удалѐнное  с  основы  для  использования  в 

самостоятельных целях. 

 қабықты  жабын  /  profile  coating  —  оның 

формасына  ие  болу  үшін  арнайы  негізде 

түзілген, кейіннен жеке мақсаттарда қолдану 

үшін негізден ажыратып алынған жабын. 

покрытие коррозионностойкое /  corrosion 

protective  coating  —  защитное  покрытие, 

повышающее  сопротивление  поверхности 

 коррозияға  төзімді  жабын  /    corrosion 

protective  coating  —  беттің  коррозиялы 

бұзылуға  қарсы  тӛзімділігін  арттыратын 

206 

 

коррозионному разрушению. 

қорғаныс жабыны. 

покрытие  многослойное  /    multilayer 

coating — покрытие, состоящее из двух или 

более  последовательно  полученных  слоѐв, 

отличающихся по составу. 

көп қабатты жабын /  multilayer coating — 

құрамдары бойынша ерекшеленетін тізбектес 

алынған  екі  немесе  одан  да  кӛп  қабаттан 

тұратын жабын. 

покрытие  паром  химическое  /  chemical 

vapor 

deposition 

(CVD) 

— 

процесс 

нанесения  покрытия  подобно  газовой 

карбюризации  и  нитроцементации  путем 

подачи  газообразного  реагента  в  камеру 

обработки, 

где 

он 

контактирует 

с 

поверхностью  заготовки,  выделяя  материал 

для  абсорбции  или  аккумулирования  на 

рабочей  поверхности.  Оставшийся  газ 

удаляется  из  камеры  обработки  вместе  с 

избыточным газом атмосферы. 

булы  химиялы  жабын  /  chemical  vapor 

deposition (CVD)  — үлгінің бетімен  жанасып 

жұмыстық 

бетінде 

адсорбция 

немесе 

аккумуляторлау 

процестерінің 

материалдарын  бӛлетін,  ӛңдеу  камерасына 

газ  тәріздес  реагентті  беру  жолымен, 

нитроцементация  мен  газды  карбюризацияға 

ұқсас жабынуларды жағу процесі. Қалған газ 

ӛңдеу  камерасынан    атмосфераның  артық 

газымен бірге шығарылып тасталады. 

покрытие плазменно-дуговое / arc discharge 

plasma 

coating 

— 

газотермическое 

покрытие,  полученное  плазменно-дуговым 

напылением. 

 плазмалы  доғалы  жабын  /  arc  discharge 

plasma 

coating 

— 

плазмалы 

доғалы 

тозаңдандыру 

жолымен 

алынған 

газотермиялық жабын. 

покрытие  плазменное  /    plasma  coating  — 

газотермическое  покрытие,  полученное 

плазменным напылением. 

плазмалық  жабын  /    plasma  coating  — 

плазмалық  тозаңдандыру  арқылы  алынған 

газотермиялық жабын. 

покрытие 

теплозащитное 

— 

терморегулирующее  покрытие,  снижающее 

воздействие 

тепловых 

потоков 

на 

поверхность. 

 жылуды  қорғаушы  жабын  –  бетке  жылу 

ағындарының  әсерін  тӛмендетуге  арналған 

термореттеуші жабын. 

 покрытие 

теплоотражающее 

— 

покрытие, 

регулирующее 

коэффициент 

отражения 

поверхностью 

светового 

излучения. 

жылуды  шағылыстырушы  жабын  –  беттің 

жарық  сәулесін  шағылдыру  коэффициентін 

реттеуші жабын. 

покрытие 

терморегулирующее 

— 

газотермическое 

покрытие, 

обеспечивающее 

регулирование 

поглощения  и  излучения  поверхностью 

тепловых потоков. 

термо  реттеуші  жабын  –  беттің  жылу 

ағындарын  жұтуы  мен  шығаруын  реттеп 

отыратын газды термиялы жабын. 

покрытие  термостойкое  /    heat  resistant 

coating 

— 

покрытие, 

обладающее 

необходимой 

работоспособностью 

в 

условиях  многократных  резких  изменений 

температуры. 

термотөзімді жабын /  heat resistant coating 

—  температураның  кӛп  ретті  күрт  ӛзгеруіне 

тӛзімді жабын. 

покрытие  уплотнительное  —  покрытие, 

обеспечивающее 

необходимую 

стабильность  зазоров  в  изделии  или 

конструкции в процессе их эксплуатации. 

 нығыздаушы  жабын  –  заттың  немесе 

конструкцияның  оларды  қолдану  процесінде 

саңылаулардың 

қажетті 

тұрақтылығын 

қамтамасыз етуші жабын. 

покрытие фрикционное / friction coating — 

покрытие, 

повышающее 

коэффициент 

трения. 

 фрикциялық  жабын  /  friction  coating  — 

үйкеліс коэффициентін арттырушы жабын. 

 покрытие  электродуговое  /  electric  arc 

sprayed 

coating 

— 

газотермическое 

покрытие,  полученное    электродуговым 

электр  доғалы  жабын  /  electric  arc  sprayed 

coating  —  электр  доғалы  тозаңдандырумен 

алынған газды термиялы жабын. 

207 

 

напылением. 

покрытие  эрозионностойкое  /    — 

покрытие, 

снижающее 

воздействие 

высокоскоростных  потоков  частиц  на 

поверхность. 

-эрозияға  төзімді  жабын  –  бетке  жоғары 

жылдамдықтағы бӛлшек ағындарының әсерін 

тӛмендетуші жабын. 

покрытия  легированные  /alloy  plating  — 

модифицирующие  покрытия,  полученные 

путѐм  одновременного осаждения двух или 

более металлических элементов. 

См. также нанесение покрытия вакуумное 

 легирленген  жабын  /alloy  plating  —  екі 

немесе  одан  да  кӛп  металл  элементтерін 

бірден 

тұндыру 

арқылы 

алынған 

модификациялаушы жабын.  

Сонымен қ.қараймыз: вакуумдық жабу жағу 

Поле (физическое) 

Field 

Совокупность 

значений 

каких-либо 

физических  параметров  объекта  или  его 

меры  в  определнный  моменть  времени, 

распеределнных 

в 

рассматриваемом 

пространстве. 

Ӛріс  (физическое) 

Field 

Белгілі  бір  уақыт  моментінде  қарастырылып 

отырған  кеңістікте  таралған    нысанның 

немесе  оның  ӛлшемінің  кандай  да  бір 

физикалық 

параметрлер 

мәндерінің 

жиынтығы. 

поле  нейтронное  /  neutron  field  – 

совокупность  занчений  параметров  потока 

или 

концентрации 

нейтронов 

в 

определнный 

момент 

времени, 

распределенных 

в 

рассматриваемом 

пространстве. 

Термин 

не 

является 

общепризнанным. 

 нейтронды  өріс  /  neutron  field  –  белгілі  бір 

уақыт  моментінде  қарастырылып  отырған 

кеңістікте 

таралған 

нейтрондар 

концентрациясы 

немесе 

ағымның 

параметрлері  мәндерінің  жиынтығы.  Термин 

жалпымен танылған болып табылмайды. 

поле  радиационное  /  radiation  field  – 

совокупность 

значений 

параметров 

ионизирующих  излучений  в  определнный 

момент 

времени, 

распределнных 

в 

рассматриваемом  пространстве.  Термин  не 

является общепризнанным. 

 радиациялық  өріс  /  radiation  field  –  белгілі 

бір 

уақытта 

қарастырылып 

отырған 

кеңістікте 

иондаушы 

сәулеленулер 

параметрлері  мәндерінің  жиынтығы.  Термин 

жалпыға танымал емес.  

поле  силовое  /  force  field  –  совокупность 

значений  векторов  силы,  действующих  на 

материальное тело в данный момент времен 

во 

всех 

точках 

рассматриваемого 

пространства,  причем  величина  векторов  и 

направление  их  действия  зависят  только  от 

координат этих точек. 

күш  өрісі  /  force  field  –  уақыттың  сол 

моментінде 

қарастырылып 

отырған 

кеңістіткің  барлық  нүктелерінде  материалды 

дененің 

әсер 

етуші 

күш 

векторлары 

мәндерінің 

жиынтығы. 

Векторлардың 

шамалары 

мен 

олардың 

әрекеттерінің 

бағыттары осы нүктелердің координаттарына 

ғана тәуелді болады.  

поле  температурное  /  temperature  field  – 

совокупность 

значений 

температуры 

данный  момент  времени  для  всех  точек 

изучаемого  пространства.  Термин  не 

является общепризнанным. 

температуралық  өріс  /  temperature  field  – 

уақыттың  берілген  моментінде  зерттелуші 

кеңістіктің 

барлық 

нүктелері 

үшін 

температура мәндерінің жиынтығы. 

поле ускоряющее / accelerating electric field 

–  электрическое  поле  в  источниках  ионов, 

электронов,  кластеров  и  т.д.  (постоянное, 

высокочастотное,  вихревое),  используемое 

для 

увеличения 

энергии 

(ускорения) 

движущихся заряженных частиц. 

См. также поле электромагнитное 

үдетуші өріс / accelerating electric field  

қозғалатын 

зарядталған 

бӛлшектердің 

энергиясын 

ұлғайту 

(үдету) 

үшін 

қолданылатын 

 

иондар 

кӛздеріндегі, 

электрондардағы, 

құйынды 

және 

т.б 

(тұрақты,  жоғарыжиілікті,  құйынды)  электр 

ӛрісі.  

208 

 

поле  электрическое  /  electric  field  – 

векторное  поле,  определяющее  силовое 

воздействие  на  заряженные  частицы,  не 

зависящее от их скоростей. Является одним 

из 

компонентов 

единого 

поля 

электромагнитного. 

 электрлі  өріс  /  electric  field  –  зарядталған 

бӛлшектердің  жылдамдықтарына  тәуелді 

емес,  оларға  күшті  әсер  етуді  анықтайтын 

векторлы ӛріс.  

поле  электромагнитное  /  electromagnetic 

field 

– 

физическое 

поле, 

взаимодействующее 

с 

электрически 

заряженными  частицами  вещества,  а  также 

с  частицами,  имеющими  собственные 

дипольные и мультипольные электрические 

и магнитные моменты. 

электромагнитті өріс / electromagnetic field 

– 

заттың 

электрлі 

зарядталған 

бӛлшектерімен,  сондай-ақ  жеке  дипольды 

және  мультипольды  электрлі  және  магнитті 

моменттерге  ие  бӛлшектермен  әсерлесетін 

физикалық ӛріс. 

жүктеу/скачать 4,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: