Досмурзин ержан

М оденыеттану
П оп-Ә уеннің орындауш ыларымен — тыңдауш ы- 
лары ны ң тығыз байланыстылығы, залмен-сахналық, 
өзінділік бірліктісі, тәнліктілі көріністеріне иеліктенеді. 
Бүл әуен XX ғасырдың 60-жылдарында шығып, барлық 
әлемге кең таратылып, қарама-қайш ылықты, біркел- 
кісіз қүбылысқа айналады.
Бүлардың репертуарлары, кең және салмақтылы 
сүрақтарды, мәселелерді қозғайды. Сонымен қатар, 
бүлардың ішінде дыбыс қаттылығының — даңғырлы- 
ғының шектен шығаруға, әуеншілердің шығармашы- 
лықтысын, орындау барысындағы үмтылуларын ж оққа 
шығаруға баратындарыда бар. Поп-Әуеніндегі, 60-ы — 
70-і жылдардағы, қызықтылы-шығармашылықты орын- 
даушылықты қүбылыстарды келтіреміз. Солардың бірі, 
бүл ағы лш ы н — во к ал д ы қ -асп ап ты л ы қ ансам блі, 
“БИТЛЗ ” және Э.У. Уэберддің рок-опера “ И йсус- 
Христос — супер-ж үлды зы ” , ж әне т.б. Б үқаралы қ 
мәдениетке Рок-әуенді — Рок мәдениетін біз, әділеттік- 
пен БИТЛЗ тобымен байланыстырамыз. БИТЛЗ XX ға- 
сырдың, екі үрпағының мәдениетінде, маңыздылықты 
орын алады. Бүгінгі күнде де Рок-Әуені бүқаралық 
мәдениетінің феномені* ретінде есептеледі. Бүның себебі 
неде? Рок-Әуеннің келуі, екінші Дүниежүзілік соғыстан 
кейінгі, бүкіл адамзаттың өміріндегі, үлкен өзгерістермен 
келістіріледі. Техникалық қүралдардың кең дамуы, әр 
үйде магнитофондармен, ән ойнатулардың болуына 
әкеледі. Осындай “техникалық революциясы” өткен 
жылдардағы орындаушылардың сондайлықты кең әйгілі- 
белгілі болуына себептейді. Рок-әуеншілерінің айтулары, 
жазулары, эстрададан бірден күйтабақтарға жазылып, 
түрмыстық мәдениетінің маңыздылықты, қүрамдылықты 
бөлігі бола бастайды . Е кінш і себебі, бүл Д ем ог- 
рафиялық* жарылысы. Бүл жарылыс, 13 пен 19 жастағы,
10

Модениеттану
өздерінің жалпы әдеттерімен, көз-қарастарымен, рухани 
сү р а у л а р ы м е н б а й л а н ы с т ы ү р п а қ т ы ң , кел у ім ен
байланысты. Бүларға әдейілікті, ж асалы п -ш ы ққан
мәдениеттің қызмет жасауы қажеттілікті болды. Рок 
аталуының өзі Билл Хейлидің 1954 жылы “Рок Эраунд 
Клок” атты Әуеніне апарылады. Осы жылы Элвис 
Преслидің — бірінші коммерциялық күйтабағы шығады. 
Ал 1956 жылы Рок әуендері, Солтүстік А нглияның 
қалаларын жаппай алып, Ливерпуль қаласындағы аса 
танымалы төрт жасөспірімдердің шығуына әкеледі. 
Бүлар болашақ “ Битлз” тобы. Битлздің нақтылықты 
көтерілуі 1960 жылы Гамбургтегі салтанатты гастролінен 
басталады. Осылайша біртіндеп, бүл қүбылыс, атап 
айтқанда “ Рок” әлемі қалыптасады. Рок әуенінің негізін 
өлең алады. Өлеңнің көпғасырлықты дәстүрлікті дамуы, 
қазіргі заманның билерінің күрделікті ырғағымен бірі- 
геді ж ән е бү л ар ға т о қ а с п а п т а р ы н ы ң кең ды бы с 
ырғақтарының мүмкіншіліктері қосылады. Рок әуені 
жастардың алдынала әскерилік бүқаралық мәдениетіне, 
романтикалық қарсылығы ретінде пайда болды. Бүл әуен 
ә р қ а ш а н д а т ік е л е й т ү л ғ а ға а р н а л ғ а н . Ә у ен н ің
тақы ры птары қар ап ай ы м д ы л ы қты , қазір гі зам ан - 
дылықты, лирикалықты. Бүнысымен бүл әуен, дәс- 
түрлікті діни өлең айтуларға қарағанда, адамдары сон- 
дайлы қты мықты біріктіреді. Тіпті стадиондардың, 
концерттік алаңдары ны ң алы пты қ көлем дері, бүл 
әуеннің әсерлігін төмендете алмады, көрермендерді- 
тыңдаушыларды, нағыз шабыттанулық қалыптарына 
әкеледі. Шынында бүл жерде, өзіңнің табынарлықты 
кумиріңді көремін деген ынтаны және бүғанға дейінгі 
тындалған өлеңнің мәтінін қайталау факторларын еске 
алған жөн. Рок топтарының қалыптасуында, жүйеліктілі 
әуенділік білімі, міндеттілікті ережесі ретінде болған
11

Мәдениеттану
жоқ. Бірақ емін-еркінділікті тілдесу арқылы, әуен- 
шілерде жалпы әлемсезінуі туындылады. Бүның өзі, 
өлендерді концерттілік нүсқасында, бірге көрсетілімдеп 
орындағанда, қайта-қайта қайталанады. Классикалық 
және Кантри* әуенінің орындаушыларына қарағанда, 
бүларды ң концерттерді ш ерулеген кездерінде, бір 
бейнені келтіріп-шығаруына қарағанда, Рок әуеншілері 
керісінш е ең басы нан бастап, дәрісханамен үш қа- 
рылықты жақындасуды, оның келбетін өзіне қарай алуға 
және анықталған ырғақты, әуендерді, бірлестікті әрекетін 
жасау бары сы ндағы м ақсатты көздейді. Бүларды ң 
орындауларында, кез келген имандылық және ақы - 
лақты қ қалыптарға, айқындықты қарсылығы, дауыс 
ырғағында үстемділікті болды. Бүның өзі, ең алдысымен 
әуеннің мінезінде бейнеленеді. Бүл мінезі, әуеннің дауыс 
ырғағының жиі ауысқанында, үрып-соғатын аспап- 
тардың тым көп пайдалануында, ырғақтың әуеннің үстін 
көпшілікті алуында айқындалады. Бүнысымен қатар, 
орындаушылардың киген киімдері, естен танарлықты. 
Бүлар ескі мундирлердің жыртысын, әйелдердің іш 
киімдерін, бүл киулерге велосипедтің ш ынжырын, 
бритвалық лезвияларын, темірлік жапсыруларын бекітіп 
киюді қалады. Орындаушылардың, оларға иілушілерінің 
шаштары жарық түске боялды, бет-жүздеріне жарықты, 
әр түсті далап ж ағы лы п-ж асалды . Бүндай бейне, 

жүктеу/скачать 8,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: