Лекция 1 Тақырыбы : Химиялық кинетика пәні, химиялық реакция жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар

 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия 
ұлттық университеті 
Пәннің оқу – әдістемелік кешені 
Басылым: 
бесінші 
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым 
Электролит ерітіндісінің электр өткізгіштік қасиетін зерттеудің алғашқы 
моделін (үлгісін) 1805 ж. Гротгус ұсынған. Зат молекуласы электр тогының әсерінен 
оң жөне теріс зарядталған бөлшектерге ыдырайды, бөлшектер эстафеттік 
механизммен электр тогын тасымалдайды. 
Кейінірек бұл процестерді М. Фарадей түсіндіріп, мынадай пікірлер айтты: а) 
электр тогы әсерінен молекулалар оң жөне теріс зарядты бөлшектерге ыдырайды; б) 
түзілген бөлшектер электростатикалық күштің әсерінен электродтарға карай 
қозғалып электр тогын тудырады. 
Бірақ бұл екі теория да кемеліне жетпеген, математикалық негізі жоқ теориялар. 
Заттың диссоциациясы электр тоғынсыз да жүретіні белгілі болды. Сондықтан 
электролиттердің сандык теориясы 1887 ж. швед ғалымы, 25 жасар Сванте Аррениус 
ұсынған электролиттік диссоциация теориясы болды, теорияда электролит 
ерітінділерінің электр өткізгіштігі туралы жаңа көзқарастар айтылды. Аррениус 
теориясынының негізгі қағидалары мынадай: 
1. 
бейорганикалық және органикалық қышқылдар, негіздер және тұздар 
ерітіндіде зарядталған бөлшектер - иондарға ыдырайды; 
2. иондар идеал газ молекулалары сияқты бір-бірімен әрекеттеспейді; 
3. электролиттер күшті және әлсіз электролит болып екіге бөлінеді. Сол 
себепті электролиттік диссоциация дәрежесі
деген ұғым енгізілді: 
Электролиттің (МА) бір молекуласы ионға ыдырайды дейік, сонда ерітіндінің 
көлем бірлігінде түзілген иондардың саны
, ионға ыдырамай қалған 
молекулалардың саны,
болады, с - электролит ерітіндісінің 
концентрациясы. Сонда ерітіндідегі бөлшектердің жалпы саны 
 
, мұндағы і - Вант-Гоффтың изотондық коэффициенті ол 
диссоциацияның нәтижесінде бөлшектер саны неше есе өсетінін көрсетеді. 
Егер 
=1 болса күшті электролит, =0 болса электролит емес, ал 0< «1 
болса әлсіз электролит болады. 
4. Әлсіз электролиттердің диссоциациясы қайтымды процесс болатындықтан, 
бұл процестің тепе - теңдік константасын диссоциация константасы деп атайды (К
дис
). 
Егер МА электролитінің диссоциациясын келесі түрде беретін болсақ: 
, онда массалар әрекеттесу заңын қолданып диссоциациялану 
константасын былай жазуға болады: 
(1) 
Бұл (1) - теңдеу Оствальдтың сұйылту заңы ретінде белгілі, мұндағы 
сұйылту. 
Осы теңдеуден, егер 
-ны тұрақты деп алатын болсақ, онда диссоциациялану 
дәрежесін (
) табуымызға болады, немесе керісінше, -ны біле отырып, 
диссоциациялану константасын анықтауымызға болады. 

жүктеу/скачать 1,89 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: