Климатология

Ауа және
атмосфера
МЕТЕОРОЛОГИЯ ЖӘНЕ
КЛИМАТОЛОГИЯ

Ауа деген не?
Ауа құрамы
Ауадағы су буы
Атмосфера қабаты туралы жалпы түсінік
Атмосфералық қысым
Атмосфера құрылымы:негізгі қабаттары
және олардың ерекшеліктері
Қорытынды
ЖОСПАР

АУА – жер атмосферасын құрайтын, негізінен
азотпен оттектен тұратын газдар қоспасы. Ауа су
мен жер қыртысының құрамында да болады. Ауа
мен судың әсерінен жер бетінде аса маңызды
геологиялық процестер жүріп жатады. Ауаның
негізгі құрам бөлігі оттек – тыныс алу үшін өте қажет.
Оттек пен жануарлар мен өсімдіктер тыныс алады,
ал өсімдіктер көмір-қышқыл газын
ассимиляциялағанда оттекті атмосфераға кері
қайтарады. Азот белоктар құрамына кіреді. 18
ғасырдың ақырына дейін Ауа элемент деп саналған.
Оның құрамының күрделі екенін 1775-1777 жылдар А.
Лавуазье анықтады. Осы кездегі дәл анықталған.
АУА ДЕГЕН НЕ?

АУАНЫҢ ҚҰРЫМЫ
Ауа — жер атмосферасын құрайтын табиғи
газдар қоспасы: азот (78,10%), оттек (20,93%),
инертті газдар (0,94%), көмірқышқыл газ
(0,03%). Тығыздығы 1,2928 г/л, суда ерігіштігі
29,18 см3/л. Ауа – адамның, жануар мен
өсімдіктер әлемінің тіршілік ететін ортасы.
Ауаның құрамында басқа инертті газдардың,
сутектің, азот оксидтерінің, көміртек
оксидтерінің, аммиактың, метанның, күкіртті
газдың және тағы да басқалары мөлшері бар.
Жердің ендігіне байланысты ауадағы су
буының орташа мөлшері 0,2-ден 2,6%-ға
дейін барады. Ауа массасының 4/5-іне жуығы
тропосферада шоғырланады; атмосфераның
жоғары қабаттарында гелий мен сутек басым
болады.

Газдар: 
■ Азот 78.08
■ Оттегі 20,94
■ Аргон 0,93 
■ Көмірқышқыл газ 0,03
■ Неон 50
■ Гелий 0,1 
■ Криптон 20
■ Сутегі
АУАНЫҢ ҚҰРЫМЫ

Ауадағы су буы
Атмосфераға су буы, су және топырақ бетінен булану және
өсімдіктердің транспирация процесі арқылы үздіксіз келіп
отырады. Булану кезінде ауа су буын шексіз сақтай алмайды,
оның шегі ауа температурасына тәуелді. Мысалы, +10ºС
температурадағы 1 м³ ауа 9 грамм су сақтай алады. Одан артық
мөлшердегі су буын сақтай алмайтын ауаны қаныққан ауа деп
аталады. Ауаның қаныққан жағдайы температураның
төмендеуімен бірге қалыптасады. Мұндай жағдайға жеткенде
артық су буы конденсацияланады, яғни сұйық немесе қатты
түріне айналады.

Атмосфера (гр. ατμός — «бу» және гр.
σφαῖρα — «шар») - жердің ауа қабығы.
Атмосфера – ауа, химиялық қоспалар мен
су буынан тұратын күрделі жүйе. Ол
биосферадағы физико-химиялық және
биологиялық процестердің жүріуінің
шарты және метеорологиялық режимнің
маңызды факторы. Атмосферада
қоспалар болмаса, онда жер бетіндегі
орташа жылдық температура +15º С емес,
-18ºС болар еді. Атмосфераның орташа
қалыңдығы - 150 км.
Атмосфера

Атмосфералық қысым