12 жылдық негізгі орта мектептің базалық білім мазмұнын анықтау әдістері

21

ІІ. «Қазақ тілі» пәнінің базалық мазмұны.

Қазақ тілінің тұрмыстағы, қоршаған ортадағы, адамдар арасындағы қатынас

құралы қызметін игеруге берілетін тақырыптар сыныптар бойынша күрделеніп,

дамытылып, келесі танымдық тақырыптар арқылы беріледі:

Менің елім – Қазақстан. Қазақстан Республикасы – тәуелсіз  ел.  Астана.

Қазақстан қалалары. Қазақстан  тарихы. Қазақстан Республикасының  ұлттық

рәміздері. Қазақ тілі – мемлекеттік  тіл. Қазақ  әліпбиі.  Мемлекеттік  мерекелер.

Туған жердің табиғаты. Қазақстан қорықтары. Жыл мезгілдері. Денсаулық – зор

байлық.  Ғылым  мен  мәдениет.  Белгілі ғалымдар. Қазақтың атақты  күйшілері,

сазгерлері. Қазақстанның белгілі спортшылары. Батырлар. Ғарышкелер.

Мектеп. Мектеп өмірі.  Оқу  пәндері. Қазақ тілі  сабағы.  Кітапхана.  Асхана.

Мектептегі үйірмелер. Ақпарат  көзі – Интернет. Менің  @-поштам.  Менің күн

тәртібім. Менің сүйікті заттарым. Сүйікті кітабым.

Мәдени  мұра. Киіз үй.  Елімнің салт-дәстүрлері. Ұлттық мерекелер. Өнер.

(Бейнелеу,  музыка,  сәулет,  кино,  балет  т.б.) Қолөнер. Ұлттық киім.  Музыка

аспаптары. Ұлттық тағамдар. Ұлттық ойындар.

Менің отбасым. Отбасы  мүшелері.  Отбасы  сыйластығы.  Отбасылық

дәстүрлер.  Баланың бас ұстазы – ата-ана.  Ата-анаға  көмек.  Отбасы  тәрбиесі.

Қазақ отбасы.  Менің мекенжайым.  Достарым. Дастархан  басындағы әдеп.

Туған күн. Менің сүйікті кейіпкерім. Менің әуес ісім. Сыйлықтар.

Тілдік білімдер. Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік  тілі.

Қазақ халқына тән сөйлеу әдебі. Тілдік қарым-қатынас сапасын жетілдіру.

Фонетика.  Дыбыс  және  оның түрлері. Үндестік  заңы.  Ықпал  және  оның

түрлері.  Орфоэпиялық негізгі  ережелер.  Лексика  және  фразеология.  Сөз  және

оның мағыналары.  Синоним,  антоним,  омоним.  Терминдер.  Фразеологизмдер.

Сөздік түрлері. Сөз құрамы. Сөзжасам. Түбір және қосымша. Сөзжасам түрлері.

Морфема:  мағыналық түрлері, жалғану  тәртібі,  фонетикалық нұсқалары.  Сөз

құрамының классификациясы.  Грамматикалық мағына  және  грамматикалық

категория. Морфология. Сөз  таптарының түрленуі. Сөз  таптарының мағыналық

және грамматикалық классификациясы. Синтаксис. Сөздердің байланысу түрлері.

Сөз  тіркесі.  Сөйлем  және  оның түрлері.  Сөйлем  мүшелері. Төл  сөз.  Төлеу  сөз.

Автор сөзі. Диалог. Монолог. Мәтін. Сөздік қор. Сөз мәдениеті. Графика және

орфография. Орхон-Енисей,  араб  (төте  жазу),  латын  алфавиті. Қазіргі қазақ

алфавиті. Пунктуация.

Мектептің негізгі  орта  деңгейін  бітірген  оқушының белсенді  сөздік қор

мөлшері – 1400 сөз.

ІІІ. Оқушылардың дайындық деңгейлеріне қойылатын талаптар

Сөйлеу әрекеті бойынша:

Монолог түрлерін меңгереді:

– түрлі жағдаяттарда өз ойын еркін жеткізеді;

– оқыған мәтіннің мазмұнын байланыстырып әңгімелейді;

– белгілі бір тақырыпқа немесе сурет бойынша мәтін құрастырады және т.б.

Диалог түрлерін меңгереді:

22

– берілген сұраққа жауап береді және сұрақ қояды;

– рөлдерге бөліп оқуға қатысады;

– оқыған үлгі диалогті түрлендіріп, еркін айта алады;

– берілген тақырып бойынша диалог құра алады;

– жағдаятқа байланысты сөйлесім құрастыра алады және т.б.

Оқылым әрекеті бойынша:

–

қазақ тіліндегі бірегей дыбыстарды дұрыс оқиды;

–

сөйлем  мазмұнына  және  емле  белгілеріне  сүйеніп, дауыс әуенін дұрыс

қояды;

–

сөйлемнің

араларындағы 

дауыс

үзілістері 

мен 

логикалық 

үн

байланыстарын аңғарады;

–

сөз, сөз тіркесі, сөйлем, абзац, мәтін сияқты бірліктерді айырады;

–

сөйлем түрлерін дұрыс оқиды;

–

мәтінді мәнерлі және жүргізіп оқи алады;

–

өлең мәтіндерін мәнерлеп оқи алады және т.б.

Тыңдалым әрекеті бойынша:

–

қойылған сұрақты және қайтарған жауапты түсінеді;

–

естіген диалог пен монологті түсіне алады;

–

айтылған сөзді, әңгімені, мәтінді түсініп тыңдайды, еске сақтайды, оны

айта алады;

–

естіген ақпараттан негізгі және қосалқы мәліметтерді аңғарады;

–

мәтіндегі негізгі ойларды қорытындылайды;

–

мәтіннен сөз, сөз тіркестерін, фразаларды айыра алады;

–

қазақ тіліндегі бірегей дыбыстарды аңғарады;

–

кино, театр қойылымдарын түсініп, тыңдайды және т.б.

Жазылым әрекеті бойынша:

–

қазақ тіліндегі бірегей әріптердің таңбасы мен емлесін таниды;

–

өзіне таныс естіген, оқыған мәліметтерді жазады;

–

диалогті құрып жазады;

–

суреттеме,  хабарлама,  публицистикалық

мәтін,  шағын  баяндама,

реферат жаза алады;

–

диктант, мазмұндама, шағын шығарма жазады;

–

жазуда емле ережелерін орынды пайдаланады;

–

жеке хаттар (күнделіктер, құттықтау) жазады және т.б.

Тілдік білім

Фонетика бойынша:

– қазақ тіліндегі төл дыбыстардың ерекшеліктерін біледі;

– сөздерге қосымша жалғаудағы дыбыстардың ерекшеліктерін айырады;

– қазақ тілінің орфоэпиялық заңдылықтарын біледі;

– қазақ әліпбиінің жүйесін таниды.

Лексика және фразеология бойынша::

– лексикалық минимумда көрсетілген сөздерді меңгереді;

– берілген сөздерге синоним, антоним таңдайды;

– еркін сөз тіркестері мен өзіне таныс фразеологиялық тіркестерді таниды;

23

– ғылыми стиль  терминдерін  біледі,  оларды  басқа  пән  (физика, химия,

математика т.б.) сабақтарында пайдаланады.

Сөз құрамы. Сөзжасам бойынша:

– сөз құрамын біледі;

– сөзжасамның негізгі түрлерін айырады;

– таныс  емес  сөздерді  сөз  тудырушы,  сөз  түрлендіруші  жұрнақтар  арқылы

ажыратады.

Грамматика бойынша:

–

сөз 

таптарының

мағыналық,

морфологиялық,

синтаксистік

ерекшеліктерін біледі;

–

жалғау түрлерін таниды, оларды орынды пайдаланады;

–

сөз тіркесінде сөздердің өзара байланысын айырады;

–

сөйлемдегі тұрлаулы және тұрлаусыз мүшелерді табады;

–

шартты, қарсылықты,  мезгіл,  себеп,  амал,  мақсат  бағыныңқылы

сөйлемдерді мағынасы бойынша ажыратады;

–

етістіктің болымсыз түрін және «жоқ», «емес» сөздерін пайдаланады;

–

төл  сөз,  төлеу  сөз,  автор  сөзі,  бөгде  сөздегі үтір,  сызықша,  көп  нүкте

қою тәртібін біледі;

–

салалас,  сабақтас құрмалас  сөйлемдегі  жай  сөйлемдер  байланысын

анықтайды;

–

мәтіннің құрамдық бөлшектерін (кіріспе, ортасы, соңы) айырады;

–

негізгі емле және пунктуация ережелерін жазбаша жұмыстарда орынды

пайдаланады.

«Қазақ әдебиеті» пәні

(өзге тілдерде оқытатан мектептерге арналған)

І. «Қазақ әдебиеті» пәнінің мақсаты мен міндеттері.

Пәнді  оқытудың мақсаты – қазақ халқының көркем әдебиетін  оқыту,  оқу

жолымен

қазақ

тілін  меңгерген,  көпмәдениетті,

өзге

ұлттар

әдебиетін

құрметтейтін,  бойында

қазақстандық

патриотизм,  рухани  адамгершілік

сезімдері қалыптасқан тұлға дамуына ықпал ету.

Пәнді оқытудың міндеттері:

қазақ әдебиеті шығармалары  негізінде  мемлекеттік  тілді  меңгеру

мүмкіндігін арттыру;

қазақ әдебиеті үлгілерімен танысып, әдеби  тіл үлгісін  пайдалана

отырып, пән бойынша өз ойларын қазақ тілінде өзгеге және топта қорғай білу;

қазақ ауыз әдебиетінің, ІХ-ХV  және  XVI-XVIII ғасырлар әдебиетінің

пән қызметі  аясына  сай үлгілермен  педагогикалық-тілдік  бейімделген  нұсқада

оқып тану;

ІХ  және  ХХ ғасырлар әдебиетінің классикалық озық үлгілерімен

таныстыру;

24

көркем шығармалар негізінде коммуникативтік-модульдік тақырыптар

аясында қазақ тілінде  сөйлеу әрекеттерін  (тыңдалым,  оқылым,  сөйлесім,

жазылым) еркін орындау;

қазақстандық патриотизм,  рухани-адамгершілік,  көркем-эстетикалық

сапалары құндылықтарын дамыту;

қазақ халқының тілі, әдебиеті,  тарихы,  мәдениеті, өнері  туралы

біртұтас түсініктерін қалыптастыру.

ІІ. «Қазақ әдебиеті» пәнінің базалық мазмұны.

Халық

ауыз

әдебиеті:

батырлар  жыры,  лиро-эпостық

жырларынан

үзінділер,  шешендік  сөздер,  мақал-мәтелдер,  жұмбақтар,  жаңылтпаштар,

ертегілер, аңыз-әңгімелер, мысалдар.

Ежелгі  дәуір әдебиеті: «Күлтегін»  жыры, Қорқыт, әл-Фараби,  «Құтты

білік».

Жыраулар  поэзиясы: Асан қайғы, Қазтуған  жырау,  Шалкиіз  жырау,

Доспамбет жырау, Ақтамберді жырау, Үмбетей жырау, Жиембет жырау, Бұқар

жырау, Шал ақын, т.б.

ХІХ ғасыр әдебиеті: Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, Ш.Құдайбердиев, т.б.

ХХ

ғасыр

әдебиеті:

С.Торайғыров, 

А.Байтұрсынов, 

М.Дулатов,

Ж.Аймауытов, М.Жұмабаев, С.Сейфуллин, Б.Майлин, І.Жансүгіров, М.Әуезов,

С.Мұқанов, Ғ.Мүсірепов, Ж.Жабаев, т.б., М.Шаханов, Ә.Кекілбаев, Ш.Мұртаза,

Қ.Мырза әлі, Т.Молдағалиев, М.Мақатаев, т.б.

Тәуелсіздік  жылдарындағы қазақ  әдебиеті, олардың көрнекті өкілдерінің

шығармалары.

Әдебиет  теориясынан  негізгі  мағлұматтар. Портрет,  тақырып,  идея,

сюжет,  композиция, теңеу,  эпитет,  метафора,  метонимия,  ирония,  гипербола,

литота, ырғақ, ұйқас, аллитерация, ассонанс, параллелизм.

ІІІ. Оқушылардың дайындық деңгейлеріне қойылатын талаптар

Әдеби білімі:

– шығарманың жазылған кезеңі және оның авторын білу;

– халық ауыз әдебиеті,  ежелгі  дәуір әдебиеті  және қазіргі әдебиет  туралы

түсінігінің болуы;

– көркем әдебиеттің жанры,  оның ерекшеліктері  туралы  түсінігінің болуы

және т.б.

Оқушылардың әдеби-шығармашылық біліктілігі:

– көркем мәтінді оқу, түсіну, оны айта алу;

– кейіпкерлерді оның іс-әрекеті, мінез-құлқы, сөзі негізінде мінездей алу;

– оқығанын айта алу;

– нақты, қысқа түрде өз пікірін жеткізе алу;

– негізгі мәселелерді сұрыптау, түйіндеме және жоспар құра алу;

– оқырмандық қызығушылығының аясын кеңейту және т.б.

25

«Ағылшын тілі» пәні

І. «Ағылшын тілі» пәнін оқытудың мақсаты мен міндеттері.

Оқытудың

мақсаты

оқушылардың

коммуникативтік

құзыреттілігін

дамытумен,  шетел тілін  тілін  оқып  жатқан  елдің мәдениеті  мен  тұрмысын

зерттеу-танысу құралы  ретінде қолдана  білумен,  ағылшын  тілі  ана  тілі  болып

келетін  адамдармен  еркін қарым-қатынас жасау  білігімен,  көпмәдениетті  және

көптілді тұлға тәрбиелеумен анықталады.

Оқытудың міндеттері:

–

оқушылардың шетел  тілін өздігінен  және үздіксіз  меңгеруін,  одан әрі

өздігінен білім алуға қабілеті мен даярлығын қалыптастыру;

–

жаңа тілдік білімін, біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру;

–

тілдің

құралдарын

(фонетикалық,

лексикалық,

грамматикалық,

орфографиялық) және  оларды қарым-қатынас жасауда қолдану әдістерін

меңгеру;

–

оқушылардың әрекеттің төрт  түрінде  (тыңдап  түсіну,  сөйлеу,  оқу  және

жазу) білім, білік, дағдыларын дамыту;

–

оқушылардың тілдік қорын жаңа лексикамен байыту;

–

оқушыларды оқу жағдайы арқылы әлеуметтік бейімдеу;

–

азаматтық және патриоттық қасиетін қалыптастыру.

ІІ. «Ағылшын тілі» пәнінің базалық мазмұны

Әлеуметтік-тұрмыстық сала. Менің Отаным.  Менің  құқығым  және

міндеттерім.  Отбасындағы  аға  және  кіші  буын  арасындағы қарым-қатынас.

Мектептегі құрбылармен қарым-қатынас. Адамның сырқы келбеті мен сипаты.

Бос  уақыт  және қызығушылықтар  (спорт,  музыкамен әуестену,  саяхат,

кинотеатр,  концерт,  көрме,  мұражай,  би  алаңы,  дәмханаға  бару). Мен  және

менің әлемім. Мен және менің достарым. Менің отбасым. Менің үйім, пәтерім.

Сатып  алынған  заттар.  Салауатты өмір  салты.  Дұрыс  тамақтану.  Зиянды

әдеттер  және  оның салдары. Қазақстанның және  ағылшын  тілді  елдердің

мәдениеті,  тұрмысы  мен өмірі. Қазіргі заман әлеміндегі  медицина  рөлі.

Аурулар,  олардың себептері және  емдеу  тәсілдері. Дәстүрлі  медицина  және

халық емдері.  Техникалық  үдеудің  қазіргі  заман қоғамына әсері.  Адамзат

қызметіндегі ғылыми жетістіктер.

Оқу-еңбек саласы. Орта мектепте білім алу және мектеп өмірі. Мектебіңнің

қандай болғанын қалайсың? XXI ғасырдағы өмір. Мектеп өмірі. Жақсы көретін

пәндер. Мәдени іс шаралар. Қазақстандағы және ағылшын тілді елдердегі білім

жүйесі.  Халықаралық

мектептер  арасындағы

қарым-қатынас.  Мамандық

таңдаудағы  шетел  тілінің маңызы.  Халықаралық тест  түрлері. Қазіргі заман

мектебінің үлгісі. Осы күнгі  университет моделі. Мамандық таңдаудағы шетел

тілінің маңызы. Қазақстанда және шетелдегі білім тарихынан.

Әлеуметтік-мәдени сала (Қазақстанда және тілін оқып жатқан елдерде).

Салауатты өмір  сүру.  Көпшілік  айналысатын  (ұлттық) спорт  түрлері  және ұлт

денсаулығы.  Атақты  адамдар,  олардың  ғылым  мен әлем  мәдениетіне қосқан

26

үлесі. Табиғат және қоршаған орта мәселелері. Қазақстан – біздің ортақ үйіміз.

Қоршаған  орта  және  менің

денсаулығым.  Табиғат.  Экология.  Спорт.

Денсаулық. Медицина.  Саяхат.  Көлік.  АҚШ-на  саяхат  жасау.  Менің елім.

Ұлттық мейрамдар  мен  салт-дәстүрлер. Қазақстанның  Ұлы  адамдары.  Бос

уақыт. Қызығушылықтар. Қазақстан экономикасының негізгі  даму  жолдары.

Қазақстан туризмінің жаңа  бағыттары.  Туристік  агенттік  ашайық.  Заң сақтау -

өте маңызды! Қазақстан  және  тілін  оқып  жатқан  мемлекеттер  азаматтарының

құқықтары және  міндеттері; Қазақстан  және  тілді  оқытатын  мемлекеттердің

заңдары. Менің елімнің  әлем  мәдениетіне қосқан үлесі. Қазақстан  және  тілді

оқытатын ел арасындағы мәдени тілдесу. Қазақстан және тілді оқытатын елдің

әйгілі қайраткерлері. Қазақстан әлем қоғамдастығында. Қазақстанның саяси,

экономикалық және  іскерлік  байланыстары. Қазақстан  тарихының асулы

кезеңдері. Бізді қоршаған әлем. Қазақстан және тілі оқытылатын ел арасындағы

мәдени  байланыс.  Белгілі  мәдени  және  тарихи қайраткерлердің портреттері.

Менің Тәуелсіз Қазақстаным. Қазақстан  Республикасының даму  жетістіктері

мен болашағы. Атаулы мерекелер. Қазақстанның және тілін оқып жатқан елдің

көрікті  орындары.  Саяхат. Қазақстанның және  тілі  оқытылатын  елдің  өсімдік

пен  жануарлар әлемі.  Экология.  Экотуризм.  Бұқаралық ақпарат құралдары

(баспасөз, теледидар, радио, Интернет). Ақпарат көздерінің шынайылығы.

ІІІ. Оқушылардың дайындығына қойылатын талаптар.

Оқушылар:

–

меңгерілген  лексикалық

бірліктерді  (сөздерді,  сөз  тіркестерін),

сөзжасамның негізгі амалдарын (аффиксация, сөзжасам, конверсия);

–

шетел  тіліндегі  жай  және  күрделі  сөйлемдердің  құрылымдарының

ерекшеліктерін; сөйлемнің коммуникативтік түрлерінің негізгі екпін ырғағын;

–

оқылған 

грамматикалық 

құбылыстарды 

(етістіктің

шақтарын,

модальдық етістіктер  мен  олардың баламаларын,  артикльдерді,  зат  есімдерді,

үстеу  мен  сын  есімдердің шырайларын,  есімдіктерді,  сан  есімдерді,  шылау

сөздерді);

–

тілін  оқып  жатқан елдерге  тән  сөйлеу  этикетінің негізгі  нормаларын

(ілеспе сөз клише, жиі қолданыста болатын бағалау сипатындағы сөздерді);

–

оқыту  бағдарламасында  берілген  тақырыпқа  байланысты  және қатынас

жағдайына  сәйкес  жаңа  лексикалық

бірліктің,

соның

ішінде  бағалау

лексикасының мағынасын;  тілін оқып  жатқан  елдің мәдени  ерекшеліктерін

білдіретін тілдік этикеттің реплика-клишелерін білуі тиіс;

–

кең көлемде оқытылған грамматикалық құбылыстардың мағынасын;

– оқушылардың 

әлеуметтік 

тәжірибесін 

байытатын 

аутенттік

дереккөздерден алынған елтану ақпараты: оқытылған тілдің елі/елдері, олардың

ғылымы

мен  мәдениеті,  тарихи  және

қазіргі  заман  жағдайы,

қоғам

қайраткерлері,

әлемдік

қауымдастық

пен

әлемдік  мәдениеттегі  орны,

Қазақстанмен қарым-қатынасы,  оқытылған  тіл  елі/елдерінің және өз  елінің

салт-дәстүріндегі ұқсастықтар мен  айырмашылықтар  туралы  мәліметті  білуі

тиіс;

27

– оқытудың осы  кезеңінің тақырыбына  байланысты  және қарым-қатынас

жағдаятына, соның ішінде тілін оқып-үйренетін ел мәдениетінің ерекшеліктерін

көрсететін  бағалау  лексикасына,  сөйлеу әтикетінің реплика-клишесіне  сәйкес

жаңа лексикалық бірлік (130 ЛБ) мағынасын;

–

сөйлемдер құрудың ережелерін  білу  негізінде, ана  тілімен ұқсастығы

бойынша  мәнін  контекст  бойынша  аңғаруға  болатын  оқылмаған  лексикалары

бар немесе мәтіннің негізгі мазмұнын түсінуге кедергі жасамайтын таныс емес

сөздерді қалдырып  кету  арқылы қарапайым  аутенттік  мәтіндердің негізгі

мазмұнын түсінуге;

–

сөздікті,  грамматикалық анықтамалықты,  түсіндірмелерді  пайдаланып,

мәтін  мазмұнындағы  маңызды  және қосымша  фактілерді  ажыратуға  (зерттеп

оқуға);

–

мәтіндегі қажетті  ақпаратты  табуға,  оқыған  мәтінге өз  пікірін  айтуға

мүмкіндіктер беріледі.

Оқушылар:

–

сөз әдебі нормаларын сақтай отырып, әңгімені бастап, жүргізіп/қолдап,

қажет болған жағдайда қайталап сұрақ қойып, анықтап және тілдесуді қалыпты

жағдаяттарда аяқтай білу;

–

өткен тақырыптарға және меңгерілген лексикалық және грамматикалық

материалдарға  сүйене  отырып, өзінің пікірін, өтінішін  білдіру;  сұхбаттасқа

сұрақтар қойып,  оның сұрақтарына  жауап  беру, әңгімелесушінің  ұсынысымен

келісу немесе келіспеу;

–

өзінің жеке  басы,  отбасы,  жора-жолдастары,  тілек-мүдделері  және

келешек  жоспарлары  туралы әңгімелеу,  туған  елі  және  тілін  оқып  жатқан  ел

туралы қысқаша баяндап бере білу;

–

қысқаша хабарлама жасау, оқиғаларды не құбылыстарды баяндау (өткен

тақырыптар  аясында),  оқылған  мәтіннің не  тыңдалған әңгіменің негізгі

мазмұнын,  негізгі  айтылатын  ойды  бере  білу,  оқыған  немесе  тыңдаған  мәтін-

әңгімеге байланысты өз пікірін білдіру, кейіпкерлерге сипаттама бере білу.

–

көлемі  шағын қарапайым  аутенттік  прагматикалық мәтіндердің негізгі

мазмұнын  түсіну  (ауа-райы  болжамы,  теледидар,  радио  бағдарламалары,

аэропорт  немесе  сапаржайлардағы  хабарландырулар)  және қажет  болатын

маңызды ақпаратты ажырата білу;

–

сөйлемнің  әр  түрлі  коммуникативтік  түрлеріне  (хабарлама, әңгіме)

жататын

қарапайым түпнұсқалық мәтіндердің негізгі  мазмұнын  түсіну,

мәтіннің тақырыбын, ондағы негізгі фактілерді айқындай білу;

–

шетел  тіліндегі  мәтінмен  еркін  жұмыс  жасау;  оның

мазмұнын

тақырыбына қарап болжай білу;

–

мәтінді  мағыналық жағынан өңдеу әдіс-тәсілдерін  (тілдік  тапқырлық,

талдау,  іріктеп  аудару) қолдана  отырып, әр  түрлі  жанрда  жазылған қарапайым

аутенттік  мәтіндерді  толық түсіне  білу,  алынған  ақпаратты  бағалау,  мәтінде

көтерілген мәселеге байланысты өз пікірін білдіру;

28

–

үлгіге  сүйене  отырып, жеке  немесе құттықтау  хаттар  жазу  (хат

жолдаған адамның өмір-тіршілігі туралы сұрастыру, өзі туралы мағлұмат беру,

алғыс, өтініш білдіру);

–

оқушылар  меңгерген  білім  мен  біліктерді  күнделікті өмір  тіршілігінде

қолдана білуі керек;

–

әлеуметтік бейімделу; ағылшын тілі ана тілі болып келетін адамдармен

ауызша  және  жазбаша  тілдесім үрдісінде өзара  түсіністікке қол  жеткізу,

шамасына қарай тұлға аралық және мәдениетаралық байланыс орнату;

–

көптілді және көпмәдениетті әлемді түсініп қабылдай білу, әлемдегі ана

тілі  және  шетел  тілінің алатын орны  мен  атқаратын  рөлін  ой  елегінен өткізе

білу;

–

шетел өкілдерін қазақ халқының мәдениетінен хабардар ету;

–

оқушы өзін  туған  елінің  ұлтжанды  азаматы  және әлемнің  қай  елінде

болса да өзін азамат ретінде сезіне білуі керек;

–

жай  сөйлемнің барлық типтерін  пайдалана  отырып,  сұрақтарға  дәлелді

жауап бере алу;

–

қысқаша  хабарламаны  түсіне  және  ақпараттың дұрыс/дұрыс  еместігін

анықтай алу;

–

қысқаша  мәтіндерді  іштей  оқып,  негізгі  мазмұнын  түсіне;  түсінгенін

сурет,  сызбанұсқа түрінде  көрсетіп,  сұрақтарға  жауап  беріп,  коммуникативтік

міндетіне байланысты оқудың негізгі түрлерін пайдалана алу;

–

оқудың әртүрлі стратегияларын;

–

а)  зерттеп  оқуды  (тілдік  жұмбақ, екі  тілді  сөздікті  пайдалану,  алған

ақпараттарын  сөйлеу әрекетінің басқа  түрлерінде  пайдалану); ә) іздену-көз

жүгіртіп оқуды (қажет ақпаратты алу); б) танысып оқуды (суреттері, тақырыбы,

негізгі  сөздері  бойынша  мәтін  мазмұнын  болжау,  негізгі  фактілерді  іріктеу)

пайдалана алулары керек.

–

стандартты  жағдайда әңгімені  тіл  этикетін  сақтау, қолдау  және аяқтау

және қажет кезінде қайта сұрау, дәлелдеу;

– серіктесіне сұрақ қойып, оның сұрақтарына өз пікірін қосып жауап беру,

көмек сұрау, сұхбаттасушының сұрағына өткен тақырып көлемінде жауап беру,

көну / көнбеу;

– өзі  туралы,  жанұясы  туралы,  дос-жараны  туралы, өзінің жоспары,

қызығушылықтары  туралы  айту; өз  ауылы, қаласы,  елі  және  тілін  оқитын

мемлекет туралы қысқаша баяндау;

– қысқа  хабарлама  жасау, құбылыстарды,  оқиғаларды  (өткен  тақырып

шеңберінде)  суреттеу,  негізгі  мазмұнын  айту;  оқылымның басты  ойын  табу, өз

көзқарасын білдіру, бейнелерді сипаттау;

– сөйлеуді дамытуда синонимдік құралдар қолдануын;

– қысқа  күрделі  емес  түпнұсқалық прагматикалық мәтіндерін  түсіну (ауа

райы 

болжамы, 

теле/радио 

бағдарламасы,

әуежайдағы 

/ 

вокзалдағы

хабарламаларын) өзіне керек ақпаратты алу;

– күрделі  емес  аутенттік әртүрлі  коммуникативтік  тілдік  типке  жататын

мәтіндерді  түсіну  (хабар,әңгіме);  мәтінің тақырыбын  анықтау,  мәтіндегі  басты

29

ойды табу, өз пікірін білдіруді білуі/түсінуі тиіс.

жүктеу/скачать 0,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: