N. Z. Iskakov
CHANGE OF PARADIGM OF HIGHER EDUCATION AS A RESPONSE TO THE CHALLENGES OF XXI CENTURY
JSC «Center for Medical Technology and Information Systems» Almaty Management University, Almaty
The author made the conclusion that today in society there is an urgent need for such an educational institution (college,
academy or university), which will become a collector and compiler of information resources and will create new forms of education.
Higher education institutions of the future has already arrived should ensure their students receive the professional competence
through time between skills; gaining experience through simulations; offer personal development through the organization of com-
munication and generation of new knowledge through the development of information. The creation of the University of the Future
today needs to learn every student and every teacher. If communication is the technology of the information society, innovation
is the principle of the new entity. Innovative University can and should create it on the basis of successful and respected classical
school, able to enter in the future on the basis of a careful and creative development of a better experience.
Key words: higher education, medicine, university, personal development
УДК 61(07):616-053.2
С. М. Кабиева, Л. Б. Аукенова, Е. А. Корнеева, В. В. Курилова
РОЛЬ ИНТЕГРАЦИИ ДИСЦИПЛИН ПЕДИАТРИЧЕСКОГО ПРОФИЛЯ В ФОРМИРОВАНИИ
КЛИНИЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ
Карагандинский государственный медицинский университет
После принятия Казахстаном Болонской конвенции в системе медицинского образования началось обучение
по новой системе – 5+2 (пять лет бакалавриата плюс два года интернатуры). Внедряется это новшество постепенно,
в течение нескольких лет врачей направляют на переподготовку, а в вузах закрылись педиатрические факультеты.
Вместо привычных педиатров и терапевтов, врачи общей практики оказывают помощь населению - от
младенцев до стариков.
Но врач общей практики никогда не сможет заменить педиатра, так как педиатрия – очень сложное
направление. Детский организм не является уменьшенной копией взрослого человека, а растет и развивается
в соответствии с определенными закономерностями.
Ведущий детский хирург, лауреат Государственной
премии, заслуженный деятель науки, академик
НАН РК Камал Саруарович Ормантаев уверен, что нужно восстановить педиатрические факультеты и учить
студентов на детских врачей с первого курса.
Раньше педиатров готовили, начиная с третьего курса. Год уходил на изучение дисциплины
«Пропедевтика детских болезней», когда студенты знакомились с анатомией и физиологией детского
организма, особенностями методики обследования детей различного возраста, а на 4-5 курсах изучались
болезни детей. Сейчас к подготовке педиатров приступают лишь на 6-7 году обучения, студент получает лишь
знания по вопросам патологии в педиатрии, без изучения вопросов пропедевтики. Даже после 7 лет обучения
он может быть только врачом общей практики, а педиатром он станет только в том случае, когда закончит 2-3
годичную резидентуру. К тому же трудоёмкая работа педиатра оплачивается не слишком высоко, а общество
требует от него, чтобы он нес всю полноту ответственности за здоровье и жизнь детей.
Поэтому желающих
выбрать данную специальность становится все меньше.
В этой связи в условиях модернизации образования
важной задачей преподавателей является создание для студентов условий раннего осознанного выбора
будущей профессиональной деятельности, возможности определить индивидуальную траекторию обучения.
В соответствии с принципами Болонского процесса значимая роль в формировании профессиональной
компетентности отводится накопительной системе кредитных единиц посредством изучения дисциплин
по выбору. Не секрет, что студенты стараются выбрать «легкие» кредиты и заработать хорошие оценки.
190
Специальный выпуск журнала «Медицина и экология», 2015
МЕДИЦИНСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ — НОВЫЕ ГОРИЗОНТЫ
Поэтому, предлагая элективные дисциплины, преподаватели должны приложить все свои усилия, чтобы
заинтересовать студентов, дать направление при выборе им своей собственной образовательной программы.
Одним из приоритетных видов деятельности КГМУ является принцип интеграции базовых и клинических
дисциплин. Решение проблемы интеграции дисциплин педиатрического профиля в формировании
клинической компетентности
мы видим в формировании у студентов мотивации овладения педиатрической
специальностью.
Начиная с прошлого учебного года, сотрудниками нашей кафедры для студентов специальности
«Общая медицина» предложены 2 новые элективные дисциплины педиатрического профиля: на 2 курсе –
«Курс здорового ребенка» и на 3 курсе «Введение в детские болезни», каждая из них в объеме 2 кредитов.
Процесс оптимизации обучения основывается на сочетании принципов традиционной советской
системы образования и инновационных подходов обучения.
Это предполагает совершенствование методики преподавания посредством чтения проблемных
лекций, проведения СРСП в виде решения ситуационных задач и тестовых заданий по оценке физического и
нервно-психического развития ребенка, расчету объема питания, правильности ведения прикормов, особен-
ностям методики обследования детей различного возраста. Это предполагает серьезную подготовку студен-
тов к занятиям.
Если при проведении анкетного опроса на первом занятии по дисциплинам «Курс здорового ребенка»
и «Введение в детские болезни» на вопросы: «Почему Вы выбрали данный электив?» и «Каковы Ваши ожида-
ния?» студенты отвечали «просто было интересно узнать, о чем дисциплина», «у сестры маленький ребенок,
хотела помочь ей», «изучить болезни детей» и т.д., то к концу цикла мнение студентов изменилось. Абсолют-
ное большинство студентов отмечают, что при изучении этого электива узнали много полезной информации.
Они отмечают, что эти дисциплины не «легкие» и требуют много времени на подготовку к занятию, но, тем
не менее, советуют другим студентам выбирать их.
Самым впечатляющим моментом для студентов младших курсов
является практическое общение с
реальными пациентами в детских лечебных учреждениях.
Каждая пара студентов работает с одним малышом,
оценивая физическое и нервно-психическое развитие ребенка и определяя его соответствие возрастным
нормам, расписывает меню для конкретного ребенка и беседует с мамами по вопросам рационального
вскармливания (под руководством преподавателя). Ранний контакт с детьми формирует у студентов
необходимые для врача-педиатра качества: любовь к детям, ответственность, доброжелательность,
коммуникабельность, а выбор профессии становится
осознанным.
На 3 курсе специальности «Общая медицина» студенты изучают «Пропедевтику внутренних болезней»
в объеме 5 кредитов и в конце каждого раздела предполагается освоение знаний об анатомо-физиологических
особенностях детского организма и методики обследования детей. Однако, терапевты признают сложность
преподавания педиатрических аспектов в виду отсутствия врачей-педиатров на кафедре и недостатка времени.
В этой связи внедрение дисциплины «Введение в детские болезни», основанной на принципах пропедевтики
детских болезней, было необходимым, так как позволяет решить актуальную проблему улучшения качества
знаний студентов по вопросам педиатрии.
Таким образом, внедрение дисциплин педиатрического профиля на младших курсах позволяют
получать базовые знания по педиатрии и создают матрицу для последующего освоения клинических навыков.
Литература
1. Баранов А.А., Альбицкий В.Ю. «Сохранять ли первичную педиатрическую помощь детям?» // Педиатрия.
-2005- № 5. – С. 4 – 7.
2. Нагорная Н.В., Лимаренко М.П., Баешко Г.И., Соколов В.Н. «Об опыте оптимизации обучения педиатров в
интернатуре» //Здоровье ребенка, 2008.-3(12).
3. Саттаров А. «Еще раз о проблемах подготовки педиатров в Казахстане». //Central Asia Monitor от 10.07.2015 г.
4. Свич С. «В добрый путь, педиатр!» //Индустриальная Караганда от 17.06.2014 г.
5. Эрман Л.В., Баранов А.А., Симаходский А.С., Шабалов Н. П. «Проблемные вопросы качественной подготовки
врачей педиатров» //ВОПРОСЫ СОВРЕМЕННОЙ ПЕДИАТРИИ, 2009.-№3.- Т.8.-С.5-6.
S. M. Kabiyeva, L. B. Aukenova, Ye. A. Korneyeva, V. V. Kurilova
ROLE OF INTEGRATION OF DISCIPLINES OF PEDIATRIC PROFILE IN THE FORMING OF CLINICAL COMPETENCE
Karaganda State Medical University
In accordance with the principles of the Bologna process, a significant role in the formation of professional competence
assigned to the accumulation system of credits through the study of elective courses. It is no secret that the students try to choose
«easy» loans and earn good grades. Therefore, offering elective subjects, teachers should make every effort to motivate students,
to give them direction in choosing their own educational program. The authors concluded that introduction of pediatric disciplines
into the undergraduate training course let to receive the basic knowledge of pediatrics and create a template for the subsequent
development of clinical skills.
Key words: pediatric profile, Bologna process, professional competence, credit educational system
Специальный выпуск журнала «Медицина и экология», 2015
191
МЕДИЦИНСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ — НОВЫЕ ГОРИЗОНТЫ
377.01(043.3)
Д. М. Казбаева
БІЛІМ БЕРУ ҮРДІСІНДЕГІ ИННОВАЦИЯ
Арқалық медициналық колледжі, Арқалық қаласы
Білім беру саласында жаңаша көзқарас, жаңа қарым-қатынас орнығып, жаңа базистік оқу жоспарына,
жаңа буын оқулықтары мен оқу - әдістемелік кешендеріне көшу, жаңаша ойлау қалыптасуда. Жаңа техно-
логияның негізі саналатын – ізгілендіру үрдістерді колледжде оқу үрдісін жетілдірудің және сабақ жоспарын
құрудың басты ұстанымы болып табылады.
Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың «Біз жеткіншек ұрпақтарымызды босбелбеу тіршілікке емес, басқалар-
мен бірдей бағын сынайтын, нартәуекел мен іскерлікке тәрбиелегеніміз лазым» - деген сөзін басшылыққа ала
отырып, Арқалық медицина колледжінің ұжымы өз жұмысын жаңаша ұйымдастыра бастады.
Мұндағы негізгі мақсат: білім жүйесін дамыту, ұлттық шаруашылықты басқара алатын жастарымызды
тәрбиелеу, білім беруді нарық талаптарына сай өркендету. Осы айтылған мәселелерді түбегейлі жүзеге
асырудағы аса маңызды, қоғамның белсенді өкілі, жетекші тұлға – оқытушы.
Сондықтан оқытушы, ең алдымен, дәстүрлі тиімсіз оқыту технологияларынан арылып, оқытудың үздік
жаңа технологияларын меңгеруге міндетті. [2.4]
Білім беру үрдісі — оқыту процесі және оның нәтижесі ретінде оқушыларда белгілі бір білім, білік,
дағдылар мен табиғат және қоғамдық өмірге мәмілесін қалыптастырудың өзара тығыз байланыста дамуын
білдіреді.
Қазіргі уақытта, мемлекетімізде білім берудің жаңа жүйесі дайындалып, әлемдік білім беру кеңістігінде
енуге батыл қадамдар жасалынуда. Білім берудің мазмұны жаңарып, оларды технологиялық-педагогикалық
тұрғыдан жетілдіру қажеттігі туындауда «Мұғалім әрдайым ізденісте болса ғана шәкірт жанына нұр құя ала-
ды» деп Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай мұғалімнің ізденісі жан-жақтылығы, құзіреттілігі арқылы айқындала-
ды. Білім беру саласында озық технологиялардың енуі мұғалімнің ойлану стилін, оқыту әдістемесін өзгертеді.
Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басты міндеті – ұлттық
және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыпта-
стыруға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім
беруді ақпараттандыру» деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді [4.5-7] .
Қазіргі кезеңде Тәуелсіз еліміздің ертеңі –жастардың білімінің тереңдігімен өлшенеді. Білімді, жан-жақты
қабілетті ұрпақ-ұлтымыздың баға жетпес қазынасы. Бүгінгі таңда педагогика ғылымының өзекті мәселелерінің
бірі-жеке тұлғаны жетілдіруде, жан-жақты дамытуда, білім беруде ғылымның соңғы жетістіктерін қолданып,
шығармашылық жұмыстарды жасауға қабілетті, дүниетанымдық көзқарасы кең, рухани бай азамат дайындау.
Қоғамда болып жатқан жаңа әлеуметтік –экономикалық ұсыныстар толық білім жүйесіне қатысты. Осы
орайда ҚР-ның жоғары оқу орындарындағы білікті мамандар даярлаудағы кәсіби дайындық деңгейі мен қазіргі
заманға лайықталынған жағдайда өздігімен ойлай және жұмыс істей алу үлкен маңызға ие. [1]
Білім беру саласы қызметкерлерінің алдына қойылып отырған міндеттердің бірі – оқытудың әдіс тәсіл-
дерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық технологияларды меңгеру. Қазіргі таңда
оқытушылар инновациялық және интерактивтік әдістемелерін сабақ барысында пайдалана отырып сабақтың
сапалы әрі қызықты өтуіне ықпалын тигізуде “Инновация” ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған әртүр-
лі анықтамалар берген. Мысалы, Э.Раджерс инновацияны былайша түсіндіреді: “Инновация- нақтылы бір
адамға жаңа болып табылатын идея”. [6.4] Майлс “Инновация – арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндет-
теріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз», – дейді. Инновациялық құбылыстар білім беру саласында өткен
ғасырдың сексенінші жылдарында кеңінен тарала бастады. Әдетте инновация бірнеше өзекті мәселелердің
түйіскен жерінде пайда болады да, берік түрде жаңа мақсатты шешуге бағытталады, педагогикалық құбылы-
сты үздіксіз жаңғыртуға жетелейді. ”Масырова Р.,Линчевская Т., – “Жаңару” дегенімізді былай деп түсіндіреді:
“Жаңару – белгілі бір адам үшін әділ түрде жаңа ма, әлде ескі ме оған байланысты емес, ашылған уақытынан
бірінші қолданған уақытымен анықталатын жаңа идея. Қазақстанда ең алғаш «Инновация» ұғымына қазақ
тілінде анықтама берген ғалым Немеребай Нұрахметов. Ол “Инновация, инновациялық үрдіс деп отырғаны-
мыз – білім беру мекемелерінің жаңалықтарды жасау, меңгеру, қолдану және таратуға байланысты бір бөлек
қызметі” деген анықтаманы ұсынады. Н.Нұрахметов “Инновация” білімнің мазмұнында, әдістемеде, техноло-
гияда, оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрініс табады деп қарастырып, өзінің
жіктемесінде инновацияны, қайта жаңарту кеңістігін бірнеше түрге бөледі: жеке түрі (жеке – дара, бір-бірімен
байланыспаған); модульдік түрі (жеке – дара кешені, бір-бірімен байланысқан); жүйелі түрі (мектепті толық
қамтитын) [2.4]
Инновациялық процестің негізі – жаңалықтарды қалыптастырып жүзеге асырудың тұтастық қызметі.
[5] Инновация білім деңгейінің көтерілуіне жағдай туғызады. Білім сапасын арттырудағы жаңа инноваци-
ялық технологияларды оқып, үйреніп, сараптай келе, мынадай тұжырым жасауға болады:- білім алушылардың
білім, білік сапасын арттырудағы жаңа инновациялық технология түрлері сан алуан, оларды таңдау жэне одан
192
Специальный выпуск журнала «Медицина и экология», 2015
МЕДИЦИНСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ — НОВЫЕ ГОРИЗОНТЫ
шығатын нәтиже оқытушының кәсіби біліктілігіне тікелей байланысты;- жаңа инновациялык технологияларды
енгізу жүйелі әрі мақсатты түрде жүргізілгенде ғана жетістікке жетуге болады. Қазіргі жас ұрпақтың саналы
да сапалы білім алуының бірден-бір шарты - оқу орындарындағы білім беру процесіне жаңа инновациялық
технологияларды енгізу екендігі сөзсіз түсінікті. Сондықтан ғылыми-техникалық прогрестен қалыспай, жаңа
педагогикалық инновацияларды дер кезінде қабылдап, өңдеп, нәтижелі пайдалана білу – әрбір ұстаздың не-
гізгі міндеті болып табылады. [3] Біздің ойымызша, оқу орындарында инновациялық басқару жүйесін енгізіп,
оны жүзеге асыру міндет. Қорыта келгенде, жаңа инновациялық педагогикалық технологияның негізгі, басты
міндеттері мынадай - әрбір білім алушының білім алу, даму, басқа да іс-әрекеттерін мақсатты түрде ұйымда-
стыра білу; білім мен білігіне сай келетін бағдар таңдап алатындай дәрежеде тәрбиелеу; өз бетінше жұмыс
істеу дағдыларын қалыптастыру, дамыту; аналитикалық ойлау қабілетін дамыту. [3]
Білім мен тәрбие әрқашан күн тәртібіндегі басты өзекті мәселе болып келгендігі баршамызға белгілі.
Бүгінгі бала-ертеңгі ел болашағы. Ондай болса, білім деңгейі мен шығармашылық қабілеті жоғары шәкірттерді
тәрбиелеу ұстаздардың басты міндеттері екендігін ұмытпауымыз қажет.
Мұғалім- тек сабақ беруші ғана емес, сонымен қатар жаңашыл, шыншыл, іздемпаз, үнемі өз білімін
жетілдіріп, саналы білім берудің жолдарын іздестіріп отыратын тұлға. Еліміздің дүбірлі өзгерістер қоғамдық
өмірдің барлық салаларында, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан игі шаралар білім беру саласын
дағдарыстан шығаратын даңғыл жол ашты. Білім беру саласында жаңаша көзқарас, жаңа қарым қатынас ор-
нап, жаңа оқу кешендеріне көшу жаңаша ойлау қалыптасты. Осыған орай барлық буындағы оқу орындарында
оқыту үрдісін жаңаша технологияландыру шешімі қойылып отыр. [1.7]
Өмірде ардақты да құрметті мамандықтар баршылық. Солардың бірі- дәрігерлер. Ақ халатты абзал
жандардың көмегі мен қамқорлықтарының арқасында қаншама адам сырқатынан айығып, денсаулықтың
қадірін түсініп жатады.
Науқас адамның жай-күйі мейірбикелердің жанкешті еңбектеріне тікелей байланысты. Сондықтан да
бүгінде еңбек нарығына қабілетті медицина мамандарын дайындау мен денсаулық сақтау саласының сапасын
жақсарту білім беру ордаларынан басталады.
Заман талабына сай халық игілігі мен халықтың денсаулығын жақсартуға нақты өз үлесін қоса алатын
орта білімді медицина мамандарын даярлауда клиникалық пәндер оқытушылары көп ықпалын тигізеді. Бү-
гінгі білім беру үрдісінде білім алушыларымызға оқытудың озық технологияларын меңгертпейінше, нарықтық
экономикада бәсекелістікке сай ой- өрісі жаңашыл, дүниетанымы жоғары манмандарды дайындау да колледж
оқытушыларының да еңбегі зор.
Білім сапасын арттыру әр мұғалімнің шығармашылық пен жұмыс жасауына тікелей байланысты. Оқушы-
ларға терең де тиянақты білім беру мұғалімнің басты мақсаты. Бұл мақсатты жүзеге асыру, яғни сабақты
қызықты тартымды өткізу мұғалімнің біліміділігіне, қабілеттілігіне, тапқырлығына және оқытудың жаңа тех-
нология тәсілдерін тиімді қолдана білуіне байланысты. Оқытушының оқушының қызығушылығын ең басты
мақсаты, ол танымдық қызығушылықты қалыптастыратын жұмысты шебер ұйымдастыра білуі. Оқушының
білімін көтерудің ең басты шарты оны пәнге деген қызығушылығын және таңдаған мамандығына деген сүй-
іспеншілігін арттыру.
Қазіргі мұғалім әрбір сабаққа, тақырыпқа және әр топтың өзіндік ерекшеліктеріне байланысты оқы-
тудың әр түрлі әдістері мен формаларын таңдай білуі қажет. Сонымен қатар оқушыларды өзіндік жұмысқа
үйрету, олардың ізденісін ұйымдастыру және кейбір материалдарды кең көлемде беріп, тәрбиелік мақсатқа
жету үшін де оқыту формаларын таңдай білу керек. [7]
Бұрынғы әдетке айналған оқу үрдісінде мұғалім басты рөл атқаратын, ал қазіргі оқу үрдісінде оқушы
белсенділік көрсетуге тиіс. Қазіргі кезде оқытудың басты мақсаты өз бетінше дами алатын жеке шығар-
машылық тұлғаларды қалыптастыра алатын білімді, саналы ұрпақ тәрбиелеу. Қазіргі кезде оқушылар пән
оқытушыларының білімі қандай деңгейде екендігін тез байқап отырады. Сол себепті мұғалім, ұстаз деген
атаққа ие болуы үшін өте көп еңбектенуі керек.
Мұғалімнің шығармашылық белсенділігі ең алдымен өзінің өткізген сабағынан, іс- әрекетінен көрініс та-
бады. Сондықтан оқытушы әрқашан ұдайы ізденіп, білім үрдісінің тиімді жолдарын қарастырып, сабақ жоспар-
ларына шығармашылық тұрғыдан қарап, жаңа технологияларды өз сабақтарында тиімді пайдалана білуі.
Оқытудың дәстүрлі әдіс-тәсілдері пәндік білімнің жеткілікті түрде игерудің қамтамасыз етуге жол ашса,
инновациялық әдіс-тәсіл алдыңғы орынға оқыту үрдісінде әр оқушының жеке ойлауын қояды.
Қорыта келгенде, кез келген маман жаңа инновациялық технологияларды қолдануға теориялық және
тәжірибелік даярлықты қалыптастырып білім беру, оқыту, тәрбиелеу бағыттарын инновациялық технологи-
ямен жетілдіре отырып, жоғарыда аталған әрбір көрсеткіштерге қол жеткізгенде ғана өз ісінің білікті маманы
болатынына сенім білдіреміз.
Пайдаланылған әдибеттер :
1 . Журнал «Қазақстан кәсіпкері» №7 (50) 2007ж (22бет)
2. Жүнісбек Ә. Жаңа технология негізі – сапалы білім. – //Қазақстан мектебі, №4, 2008
3. Көшімбетова С. Инновациялық технологияны білім сапасын көтеруде пайдалану мүмкіндіктері. – А.: Білім,
2008.Поисковые слова:жаңа технологиялар түрлері
Специальный выпуск журнала «Медицина и экология», 2015
193
МЕДИЦИНСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ — НОВЫЕ ГОРИЗОНТЫ
4. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. 2007 ж. [5-7]
5. Қабдықайыров Қ. Инновациялық технологияларды диагностикалау. – А., 2004
6. Раджерс Э. Инновация туралы түсінік. – //Қазақстан мектебі, №4, 2006.
7. Нағымжанова Қ. Инновациялық технологияның құрылымы. – А.:Өркен, 2007
УДК 614.2:314(574.1)
У. И. Кенесариев, Л. П. Асыкбаева, А. Б. Мырзалы
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ РЕЗУЛЬТАТОВ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ ЭКОЛОГИЧЕСКИ
НЕБЛАГОПОЛУЧНЫХ РЕГИОНОВ ПРИ ПРЕПОДАВАНИИ ДИСЦИПЛИНЫ
«ЗДОРОВЬЕ И ОКРУЖАЮЩАЯ СРЕДА»
Казахский национальный медицинский университет им. С. Д. Асфендиярова, г. Алматы
В статье показан опыт внедрения результатов научно-исследовательской работы кафедры, проводи-
мой кафедрой общей гигиены и экологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова. На кафедре преподается дисципли-
на «Здоровье и окружающая среда». Используются результаты исследований в экологически неблагоприят-
ных регионах.
Одной из важнейших составных частей в социально-экономических программах развития Республики
Казахстан являются проблемы охраны окружающей среды, природопользования и здоровья населения [1, 3].
Среди долгосрочных приоритетов стратегии «Казахстан-2030» является «Здоровье и благополучие граждан
РК», в котором указывается, что плохая экологическая обстановка в республике стала причиной 20 и более
процентов неблагополучия по здоровью населения. Актуальными становятся вопросы, касающиеся охраны
окружающей среды, рационального использования природных ресурсов, безопасности условий жизни и бла-
гополучия граждан, проживающих в различных регионах Казахстана.
Современная цивилизация находится под угрозой и требуется решение ряда глобальных экологиче-
ских проблем, возникших в результате антропогенных воздействий. При использовании природных ресурсов
человек оказывает на окружающую среду определенное негативное влияние. При этом изменяется не только
качество объектов окружающей среды, но и условия жизнедеятельности человека и его здоровье.
«Здоровье и окружающая среда» является лишь одной из наук по охране окружающей среды (ООС).
Этой же проблемой занимаются биологическая наука, как экология, география (медицинская география),
химия (аналитика, очистка отходов), экономика (оценка ущерба от загрязнения среды), санитарная техника
и др.
Поэтому возникла необходимость определить новый тип взаимоотношений природы и общества. Для
поиска путей решения этой глобальной проблемы в рамках ООН неоднократно были проведены конференции
по окружающей среде и развитию, на которых был определен на будущее новый путь – устойчивого разви-
тия. Достичь улучшения качества объектов окружающей среды в современных условиях не возможно без
устойчивого развития, как в целом государства, так и отдельного региона. Последнее предполагает не только
экономический рост, но и снижение экологической нагрузки на окружающую среду.
В связи с этим образование в области охраны окружающей среды должно быть необходимым в станов-
лении профессиональной деятельности будущих работников здравоохранения, особенно в регионах эколо-
гического неблагополучия.
Состояние здоровья населения является одним из важных показателей общественного развития, про-
явлением социально-экономического и санитарно-гигиенического благополучия, а также обороноспособно-
сти и культурного потенциала государства.
В данном контексте на кафедре общей гигиены и экологии КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова для сту-
дентов 3 курса специальности преподается дисциплина «Здоровье и окружающая среда». При преподавании
дисциплины используются результаты научно-исследовательских работ в экологически неблагоприятных ре-
гионах Республики Казахстан, проводимых на кафедре.
Одним из таких регионов является нефтегазовая отрасль в Регионе Северо-Восточного Прикаспия. В
связи с интенсивным освоением месторождений проблемы охраны окружающей среды и здоровья населения
вызывают повышенный интерес со стороны научно-педагогических кадров и будущих специалистов [2, 4, 5].
Особое внимание как ученых, так и работников практического здравоохранения, привлекают пробле-
мы охраны окружающей среды и здоровья населения в данных регионах.
В районах экологического неблагополучия до сих пор не проведен сравнительный анализ, не изуче-
ны особенности каждого из них. Это для улучшения интеграции науки и учебного процесса обуславливает
проведение динамических исследований как по качеству объектов окружающей среды, так и по состоянию
здоровья населения регионов.
194
Специальный выпуск журнала «Медицина и экология», 2015
МЕДИЦИНСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ — НОВЫЕ ГОРИЗОНТЫ
В качестве примеров на практических занятиях и лекциях, при составлении ситуационных задач и
тестовых заданий по дисциплине «Здоровье и окружающая среда», а также при самостоятельной работе ис-
пользуются результаты научно-исследовательских работ, проводимых кафедрой с привлечением магистран-
тов и студентов:
- «Медико-экологическая оценка окружающей среды и здоровья населения 10 населенных пунктов
региона Карачаганакского нефтегазоконденсатного месторождения»;
- «Медико-экологические исследования окружающей среды и здоровья населения с целью установле-
ния санитарно-защитной зоны Карачаганакского нефтегазоконденсатного месторождения»;
- «Оценка качества питьевой воды, производимой в ТОО «Опреснительный завод «Каспий», по показа-
телям химической безвредности на основе методологии оценки риска для здоровья населения»;
- «Анализ современного состояния здоровья населения Макатского района Атырауской области и про-
гнозная оценка риска для здоровья населения эксплуатации завода УКПНиГ «Болашак»;
- «Расчетная Оценка Риска здоровью населения от химических факторов загрязнения атмосферного
воздуха объектов Карачаганакского нефтегазоконденсатного месторождения»;
- Медико-экологические исследования для подготовки проекта по оценке и управлению рисками здо-
ровью населения города Алматы;
- «Оценка риска здоровью населения от воздействия шумового загрязнения воздушного бассейна
г.Алматы для обоснования мероприятий по разработке шумовой карты города».
Данные проекты выполнены по заказу международных нефтегазовых компаний «Аджип», «Бритиш
Газ», «Шеврон-Тексако», «Лукойл», «Тенгиз-Шевройл», американской экологической компании «Артур Д.
Литтл», представительства ООН в РК, Минздрава и областных акиматов РК.
Достарыңызбен бөлісу: |