Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі «Болашақ» академиясы
ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ УПРАВЛЕНИЯ КАЧЕСТВОМ ПРОДУКЦИИ
жүктеу/скачать 5,4 Mb. Pdf көрінісі
|
ЗАРУБЕЖНЫЙ ОПЫТ УПРАВЛЕНИЯ КАЧЕСТВОМ ПРОДУКЦИИ Перова Н.С. Карагандинский государственный университет имени академика Е.А. Букетова, г. Караганда, Республика Казахстан В настоящее время наиболее передовой опыт в области качества продукции и применении системного подхода в управлении качеством продукции накоплен в разных фирмах промышленно развитых стран. При этом разработаны различные модели систем управления качеством продукции. Наибольший интерес представляют модели Фейгенбаума, Эттингера- Ситтига и Джурана. Каждую систему можно представить графически:
частей горизонтальными линиями, а каждая часть, в свою очередь, подразделяется вертикальными линиями, что образует в общей сложности во всех пяти частях 17 функций (участков), в основу которых практически положен только контроль качества продукции;
модель Эттингера-Ситтига, разработанная специалистами Европейской организации по контролю качества (ЕОКК, графически изображается кругом, разделенным на секторы. Каждый сектор – это определенный этап работы. Эта модель уже учитывает и влияние спроса на качество продукции, а также предусматривает изучение рынков сбыта;
Спираль более полно отображает этапы непрерывного формирования и улучшения качества продукции. В неё включены две предыдущие модели, предусмотрено также постоянное изучение спроса на рынке сбыта и эксплуатационных показателей качества, что обусловливает полную ориентацию производства на требования потребителей и рынок сбыта. На их основе детально разработаны системы управления и обеспечения качества продукции, в частности, в Японии и США. В Японии, как и повсюду, вначале, работы в области качества продукции развертывались по более широкому использованию методов контроля качества продукции. Особое место в начальный период стали занимать статистические методы контроля. В конце 50-х годов в Японии повсеместно в промышленность проник всесторонний внутрифирменный контроль качества, предусматривающий проведение контроля со стороны всех работников фирмы, начиная от рабочих, мастеров и кончая руководством. С этого момента начало проводиться систематическое обучение всех работников методам контроля качества. В дальнейшем система обучения превратилась, по существу, в непрерывную и постоянную систему воспитания у трудящихся уважительного отношения к потребителю и качественным результатам своего труда. 1 При реализации всех мероприятий по обучению, воспитанию и внедрению систем контроля качества продукции, в полной мере японскими специалистами учитывались и
387
учитываются: специфика продукции традиции фирм, культуры и быта, уровень образования, трудовые взаимоотношения. В начале 60-х годов, когда в Японии были приняты Законы, предоставляющие льготные условия для производителей экспортируемых товаров, усилия экспортеров уже были направлены на достижение качества продукции общемирового уровня. Обобщая опят Японии по управлению качеством продукции к основным его особенностям на настоящий период времени можно отнести следующее: Многолетнее, последовательное и целеустремленное решение проблем качества на основе всего передового, современного, что накапливала теория и создает практика в этой области. Воспитание уважительного отношения к потребителю, его пожеланиям и требованиям. Участие всех подразделений и работников фирмы в обеспечении и управлении качеством продукции. Широкими исследованиями установлено, что лишь 15-20 % проблем, связанных с качеством, возникает по вине непосредственных исполнителей и рабочих, а 80-85 % - это следствие несовершенства системы управления фирмой, ответственность за функционирование которой несет ее высшее руководство. Непрерывное систематическое обучение кадров вопросам обеспечения и УКП, что дает высокий уровень подготовки в этой области всех работников фирмы. Эффективное функционирование широкой сети кружков качества на всех стадиях жизненного цикла продукции. В настоящее время в Японии действует один миллион кружков качества, в которых участвуют около 10 миллионов человек. Использование развитой системы инспектирования всей деятельности по обеспечению и управлению качеством продукции. Широкое использование при обеспечении и УКП передовых методов контроля качества, включая статистические методы, при приоритетном контроле качества производственных процессов. Разработка и реализация глубоко проработанных комплексных программ по контролю качества и оптимальных планов по их выполнению. Наличие в сфере производства высококачественных средств труда (с возрастным составом до 5-7 лет). Наличие исключительно развитой системы пропаганды создания высококачественной продукции и поощрения добросовестного труда. Сильное влияние со стороны государства на принципиальные направления повышения и обеспечения качества продукции. В США задачи повышения качества продукции рассматриваются как первоочередные. При этом большая часть воздействий по УКП носит, в основном, техническую и организационную направленность. Обеспечение качества осуществляет специализированный отдел управления качеством. Очень серьезное внимание в американских фирмах уделяют контролю качества продукции, который охватывает все стадии жизненного цикла продукции. При проведении такого контроля наиболее важными его сторонами являются: 2 1)привлечение к выполнению функций контроля качества продукции самого широкого круга исполнителей; 2)выполнение наиболее важных операций по контролю качества специализированными службами. При управлении качеством продукции службы активно изучают и анализируют издержки и затраты на обеспечение производства качественной продукцией. И, не довольствуясь достигнутым уровнем качества продукции, американские фирмы расходуют в среднем 3-5 % сумм реализации продукции на повышение её качества. Руководители фирм уделяют не менее 50 % своего рабочего времени вопросам качества. Одним из распространенных методов обеспечения качества продукции в американских фирмах, также как и в Японии, является метод статистического контроля качества. Для его реализации используются технические средства, автоматически осуществляющие сбор, накопление, обработку данных и выдачу результатов применения статистического метода. Большую значимость в управлении качеством продукции имеют вопросы изучения и прогнозирования потребностей потребителей и спроса на продукцию. Поэтому фирмы уделяют этому вопросу очень большое внимание, улучшая в соответствии с требованиями рынка не только технические показатели качества продукции, но и экономичность. При выпуске 388
продукции с дефектами, в США наступает довольно строгая ответственность изготовителей, что сказывается на значительном сокращении выпуска дефектной продукции и на улучшении деятельности в области гарантийного обслуживания и сервиса. Комплексная система управления качеством продукции на фирмах США – это эффективно структурированная и хорошо отлаженная программа, направленная на внедрение комплекса мероприятий по схеме «человек – машина - информация», обеспечивающих качество продукции, фактически отвечающее требованиям потребителя, и снижение расходов на качество, осуществленных фирмой. Современные американские системы УКП обеспечивают не только взаимодействие всех служб, но и полное удовлетворение запросов потребителя в отношении качества, а также снижение расходов на его достижение и экономичное расходование всех видов ресурсов. В систему управления качеством продукции входят следующие подсистемы: 1.оценка опытного производства; 2.планирование качества продукции и производственного процесса; 3.контроль, оценка и планирование качества поставляемого материала; 4.получение обратной информации о качестве продукции; 5.оценка качества продукции и производственного процесса и их контроль; 6.определение аппаратуры, позволяющей получить информацию о качестве продукции; 7.обучение методам обеспечения качества, ориентация и повышение квалификации персонала; 8.гарантийное обслуживание; 9.руководство работами в области качества продукции; 10.проведение специальных исследований в области качества продукции. Международная организация по стандартизации (ИСО), взяв за основу имеющиеся стандарты и руководящие документы на системы обеспечения качества и дополнив их требованиями потребителей, разработала и утвердила Советом ИСО серию международных стандартов по УКП, устанавливающих требования к системам обеспечения качества продукции. Воздействие системы распространяется на все этапы УКП, реализуемые в замкнутой как бы петле качества, в основном соответствующей спирали качества: 1.
2.
проектирование и (или) разработка технических требований, разработка продукции; 3.
материально-техническое снабжение; 4.
подготовка и разработка производственных процессов; 5.
производство продукции; 6.
контроль, проведение испытаний и обследований; 7.
упаковка и хранение; 8.
реализация и распределение продукции; 9.
монтаж и эксплуатация; 10.
техническая помощь в обслуживании; 11.
утилизация после использования продукции. Среди всех этапов управления качеством продукции наибольшее значение, особенно для развития международной торговли, имеет маркетинг (выявление потребностей рыночного спроса в определенные сроки на продукцию и её стоимости, требований потребителей, информирование об этом руководства, а также вопросы проектирования и разработки продукции). Обобщая передовой опыт управления качеством продукции в промышленно развитых странах можно отметить следующее: -
находятся в центре экономической политики каждой фирмы, компании, концерна, при этом считается главным – удовлетворение запросов и требований потребителей; -
издержками; -
поставка продукции потребителям в установленные сроки; -
основными критериями достижения целей в области качества продукции является удовлетворение требований потребителей и выпуск конкурентоспособной продукции; 389
- признание и реализация комплексного и системного подходов к управлению качеством продукции, как наиболее эффективных методов достижения целей и решения задач в области качества продукции; -
высокого качества; -
непрерывное и систематическое обучение и специализированная профессиональная подготовка высококвалифицированных кадров в области обеспечения и управления качеством продукции; -
постоянная, добросовестная и творческая работа всех работников по повышению, обеспечению и улучшению качества выпускаемой продукции; -
уважительного отношения к потребителю, заказчику; создание атмосферы уважительного отношения к работникам любой должностной категории и внимания к их нуждам, запросам, быту.
1. Басовский Л. Е., Протасьев В. Б. Управление качеством: Учебник. – М.: ИНФРА – М, 2011. –212 с. 2. Варакута С. А. Управление качеством продукции: Учебное пособие. – М.: ИНФРА – М, 2011. –207 с. 3 . Ефимов В.В. Средства и методы управления качеством. М.: КНОРУС, 2012.- 45с 4. Кане М.М., Иванов Б.В., Корешков В.Н., Схиртладзе А.Г. Системы, методы и инструменты менеджмента качества: Учебное пособие. СПб.: Питер, 2012. 5. Окрепилов В.В. Менеджмент качества. СПб.: Наука, 2010.-409с. 6. http://www.nsu.ru/smk/files/ISOT%2012017%202003.pdf 7. Вахрушев В. Принципы японского управления. - М.:ФОБЗ, 2010.- 207с.
ƏОК 320.5 ШАҒЫН ЖƏНЕ ОРТА КƏСІПКЕРЛІКТІ ҚОЛДАУ ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ИНСТИТУТТАРЫ
Рахимжанова К.К. Қарағанды «Болашақ» маңызды білім беру колледжі, Қ араганды қ., Қазақстан Республикасы
Қазақстан Республикасының «Жеке кəсіпкерлік туралы» Заңына сəйкес, Кəсiпкерлiктi қолдаудың инфрақұрылымы - бұл субъектiлердiң дамуына жəрдемдесетiн жəне оларға кəсiпкерліктің дамуы үшiн қажеттi қызмет көрсететiн жəне кəсiпкерлiк ортаның тыныс тiршiлiгiне орта мен жағдайды қамтамасыз ететiн ұйымдар мен бiрлестiктердiң жиынтығы.
Бизнес-инкубатолар нəтижелілігінің негізгі көрсеткіші қызмет ету уақытында шығарылған кəсіпорындар мен сол кəсіпорындар құрған жұмыс орындарының саны болып табылады. Бизнес-инкубатор жұмысының негізгі критерийлері: - шығарылған экономикалық тұрақты кіші кəсіпорындар саны; - құрылған жаңа жұмыс орындарының саны; - салық түрінде жəне басқа да түрде бюджетке түскен қаржы қаражат түсімі
Негізiнен жоғары оқу орындарының базасында немесе ғылыми-зерттеу институттарының базасында осы жоғары оқу орындарының ғылыми əлеуетiн пайдалану жəне технопарк аумағында орналасқан инновациялық кəсiпорындарды құру жəне дамыту арқылы əзiрленген технологияларды коммерциализациялау мақсатында құрылған технопарктер бар. Көптеген бизнес-инкубаторлар инфрақұрылымның аталған нысанын
құру тұжырымдамасының халықаралық практикасына сəйкес емес: офистiк жəне өндiрiстiк үй-жай ұсынумен заңды тұлғаны ұйымдастырумен шектеледi жəне өзiнiң нақты мiндетiн əлсiз орындайды не мүлде орындамайды: 390
- бизнес-инкубаторлардың менеджерлерi мен ұйымдастырушыларының теориялық жəне практикалық даярлығының əлсiздігіне; - билiктiң жергілiкті органдары тарапынан бизнес-инкубаторларды түсiну мен қажеттi қолдаудың болмауына; - қаржы қаражаты мен ақпараттың болмауына əкелiп соғады. Технопарктер қаржылық дербестікке жеткен жоқ жəне мемлекет пен басқа ұйымдар тарапынан қолдауды қажет етедi. Технопарктер – бұл жоғары оқу орындар негізінде немесе ғылыми – зерттеу институттар негізінде бұл ЖОО ғылыми потенциалын өңделген технологиялар арқылы шағын инновациялық кəсіпорындар территориясында орналасатын технопарктерді дамыту үшін ұйымдастырылатын құрылымдар технопарктер үлкен университтетті орталықтарда жасалады.
2007 жылға дейінгі кезеңде технологиялық парктердің құрамынан Қазақстанның əртүрлі өңірлерінде жəне Қазақстанның жетекші техникалық, аграрлық жəне медициналық жоғарғы оқу орындарының жанынан кем дегенде 12 арнайы технологиялық бизнес-инкубаторлар жəне технопарктер жанындағы 8 оқу орталықтарын құру болжанған болатын. Технологиялық бизнес инкубаторлар Қазақстан Республикасының қазіргі кезде мынадай жоғарғы оқу орындарының базасында құрылып жатыр: - Д.Серікбаев атындағы Шығыс-Қазақстан мемлекеттік техникалық университеті; - РМКМ Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті - Сəтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті; - Қазақстан-Британия техникалық университеті АҚ; -РМКМ Жəңгірхан атындағы Батыс-Қазақстан агротехникалық университеті; -РМКМ Əуезов атындағы Оңтүстік-Қазақстан мемлекеттік университеті. Солардың бірі, Қ.И.Сəтпаев атындағы ҚазҰТУ технопаркі Қ.Сəтпаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетімен бірлесіп 2004 жылдың тамыз айында құрылған.
Технополистерді жəне технопарктерді жасау мақсаты инновациялық қызмет субъектілерін ұйымдастыру болып табылады. Олар елдің инновациялық инфрақұрылымның бөлігі болып табылады жəне ғылыми – зерттеулер нəтижесін қолдану үрдісін тиімді қолданылуын қамтамасыз етеді. Технополистердің жəне технопарктердің қызметтерінің міндеттері: - өндіріске отандық жəне əлемдік ғылыми – техникалық прогресстің ауыстырымдылық жетістіктерін енгізу; -жаңа инновациялық өндірістерді жасауға қатысу; -ғылми – технологиялық зертеулерді жəне инновациялық өндірістерді инвестирлеу; -жаңа ойларды жетілдіру; -отандық жəне шетелдік инвестицияларды инновациялық өндірістерге қарату үшін қолайлы жағдайлар жəне инфрақұрылымдар жасау; -ғылыми –техникалық кадрларды даярлауға бағытталған əсіресе жаңа технологиялар жəне инновациялық өндірістер облысында тез бейімделуге қатысу; шағын инновациялық кəсіпорындар қызығушылығымен құрастырылатын инновационды инфрақұрылымдарды дамыту жəне жетілдіру; -ғылыми –зерттеу, тəжірибелі – конструкторлы оқу ұйымдарының жəне кəсіпкерлі ортадағы қызметкерлердің күш – жігерін біріктіру; -экономика, менеджмент, маркетинг саласында кəсіпкерлердің құқықтық, экономикалық жəне басқарушылық білім деңгейлерін арттыру, даярлау жəне оқыту, ғылыми жəне технологиялық ақпаратты тарату, -инновациялық кəсіпкерлікті дамытуда жəне ұйымдастыруда материалды техникалық көмек көрсету; -инновациялық кəсіпкерлерге маркетингті, кеңес берушілік жəне басқарушылық қызмет көрсету; -инновациялық өнімге мемлекеттік сұранысты орындау бойынша тендерлерге қатысу. Технополис немесе технопарктердің құрылымдық міндеттері: -лабораторлы зерттеу –конструкторлы өндірісті базасы; -шағын бастамалы инновациялық фирмаларөндірістік мекемелеріне жеңілдікті шартта 3 жылдан кем емес мерзімге ұсынылатын шағын бизнес инкубаторлары; -сервистік компаниялар жəне фирмалар технопарк компанияларына ақпаратты, заңды, потентті, лицензиялы, инжинирленген, маркетингті, бухгалтерлі, қаржылық, жарнамалық жэəне т.б. қызметтерді ұсынады. 391
Ақпараттық-талдамалық, маркетингтiк, консалтингтiк, оқыту орталықтары. Өндірістік аймақта көптеген шағын кəсіпорындар орналасатын жəне бір өндірістік территорияда қызмет ететін объекті болып табылады. Өндірістік аймақтың негізгі мақсаты – бұл шағын кəсіпкерлікті белсенді дамыту жəне отандық тауар өндірушілерге қолдау көрсету, əсірсе олардың бастапқы қызметі сатысында. өндірістік аймақ ұйымы бизнесті дамытуға мүмкіндік береді, жəне олардың тұрақты қызмет атқаруы үшін экономикалық жəне ұйымдық жағдайлар жасайды. Өндірістік аймақ міндеттері: -Қызмет етіп тұрған шағын кəсіпорындардың санын көбейту; -Тұрғындардың еңбектілігімен қамтамасыз ету жəне жұмыссыздық деңгейін төмендету; -Импортты ауыстыратын бəсекеге қабілетті өнімді өндіру; -Барлық өндірістік аймақтық кешеннің барлық қызметтерінен жəне ұйымдастырумен байланысты көптеген басқа сұрақтарды шешу жəне ШОК қолайлы жағдай жасау. Өндірістік аймақ территориясында шағын кəсіпорындар орналасады, олардың əрқайсысы бөлек блок – сегментте орналасады, онда өз ұйымын ұйымдастырады жəне оған қарасты өндірістік мекеме шеңберінде өз қызметтерін жүзеге асырады.Көптеген шағын кəсіпкерліктерді бір өндірістік аймаққа орналастырудың бірден –бір шарты, олардың салалық жəне технологиялық тұрғыдан біріге алуы. Барлық өндірістік аймақтың кешенді басқару арнайы органмен – басқарушылық компаниямен жəне кешеннің бас менеджерімен жүзеге асырылады. Бүгiнгі күнде қазақстандық шағын кəсiпкерлiк субъектiлерiне ресурстық, əдiстiк жəне ақпараттық қолдау көрсететiн Қазақстан Республикасының аумағында 150 астам аккредиттелген шетелдiк халықаралық ұйымдар əрекет етуде. Қазақстанда халықаралық ұйымдар мен шетелдiк қорлардың өкiлдiктерi іске асыратын жобалар мен бағдарламалардың көп түрлігінен хабардар жəне талдайтын жəне Қазақстан Республикасының Үкiметi мен қолдаудың шетелдiк институттары арасындағы тиiмдi керi байланысты қолдайтын бiрыңғай орган жоқ. Көптеген шетелдiк ұйымдар үшiн олардың жұмыстарының басты нəтижесi тапсырыс берушіге бөлiнген қаражатты "игеру" нəтижелерi туралы сындарлы есеп болып табылатыны практикаға айналды (бұл ретте тапсырыс берушiден басқа ешкiмге жұмыстардың нəтижелерi ұсынылмайды, орындалатын жұмыстар туралы тек органдар, яғни қандайда бiр жоба оған қатысты iске асырылса ғана ақпарат алады). Қазақстанда түрлі шетелдiк жəне халықаралық институттар бастамашы болған қайталанатын жобаларды халықаралық ұйымдар жиi iске асырады. Құрамына мемлекеттік органдар мен республикалық қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi кiретiн Қазақстан Республикасының Үкiметi жанынан 2014 жылы Шағын жəне орта кəсiпкерлiк мəселелерi жөнiндегі комиссия (бұдан əрi - Комиссия) құрылды. Комиссия консультативтiк- кеңес орган болып табылады жəне оның шешiмi ұсынымдық сипат алады. 2005-2015 жылдары мемлекеттiк органдар жанынан құрамына олардың қызметкерлерi жəне кəсiпкерлер қауымдастықтары мен қоғамдық бiрлестiктерiнiң өкiлдерi кiретiн Шағын жəне орта кəсiпкерлiктi қолдау мен дамыту мəселелерi бойынша сараптама кеңесi (бұдан əрi - Кеңес) құрылды. Кеңестiң шешiмi ұсынымдық сипат алады. Комиссия мен Кеңестiң негiзгi мiндеттерi шағын жəне орта кəсiпкерлiктi қолдау мен дамыту жөнiнде ұсыныстар мен ұсынымдар əзiрлеу болып табылады. Шағын жəне орта кəсiпкерлiктiң субъектілері мен қолдаудың инфрақұрылымдары арасындағы негiзгі проблема - бұл қатысушылар арасында өзара iс-əрекеттi бастайтын жəне ұйымдастыратын бiрыңғай үйлестірушi орган немесе институттың болмауы.
Əдебиеттер тізімі: 1. Макконел К., Брю С. Экономикс: принципы, проблемы и политика в двух томах. Таллин, 1995год-Т 1.-538с. 2. Колесникова Л.А. Формирование государственной системы развития предпринимательства в переходной эконоки (вопросы теории, метологии и практики): докторская диссертация. М, 2001год- 294с. 3. Демин А.И. Информационная модель экономики. Макромедель. М., 1996год-348 с.
|