Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 С.САХИТЖАНОВА
- Ә.БӨКЕЙХАННЫҢ ОҚЫТУШЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҢЫЗЫ ТУРАЛЫ ОЙЛАРЫ
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Сахитжанова С. Ә.Бөкейханның оқытушы қызметінің маңызы туралы ойлары
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Бегматова Н., Абдукадирова Ф. Роль и место использования мультимедиа в детских...
365
других возможностей слабо еще осознаны педагогами, в том числе и разработчиками электронных технологий обучения, что не позволяет в полной мере использовать учебный потенциал мультимедиа. Дело в том, что применение мультимедиа в электронном обучении не только увеличивает скорость передачи информации детям и повышает уровень ее понимания, но и способствует развитию таких важных качеств, как интуиция, образное мышление. Для создания полноценного образовательного мультимедиа продукта необходимо решить целый ряд взаимосвязанных проблем: программное обеспечение, дизайн, объем графической и текстовой информации, структура и навигация, звук, анимация и видеоролики, интерактивные формы (поисковая система, обучающая система). Мультимедиа-продукты можно разделить на несколько категорий в зависимости от того, на какие группы потребителей они ориентированы. Одна предназначена для тех, кто имеет компьютер дома, - это обучающие, развивающие программы, всевозможные энциклопедии и справочники, графические программы, простые музыкальные редакторы и т.п. Компакт- диски с программами пользуются такой популярностью у пользователей домашних мультимедиа-систем, что количество предлагаемых на рынке наименований компакт-дисков ежегодно удваивается [3]. Характерным отличием мультимедиа продуктов от других видов информационных ресурсов является заметно больший информационный объем, поэтому в настоящее время основным носителем этих продуктов является оптический диск CD-ROM стандартной емкостью 640 Мбайт. Для профессиональных применений существует ряд других устройств (CD- Worm, CD-Rewritaeble, DVD и др.), однако они имеют очень высокую стоимость. Применение компьютерной техники позволяет сделать занятие привлекательным и по-настоящему современным, осуществлять индивидуализацию обучения, объективно и своевременно проводить контроль и подведение итогов. Развивающий эффект зависит от дизайна программы, доступности ее для ребенка, соответствия его уровню развития и интересу. Компьютерные технологии позволяют ставить перед ребенком и помогать ему решать познавательные и творческие задачи с опорой на наглядность и ведущую для этого возраста деятельность – игру. Компьютер как средство пассивного отображения объектов мультимедиа не обладает принципиальной новизной в дидактическом плане.
Принципиально новой
для сферы
обучения является интерактивность, благодаря которой учащиеся могут в процессе анализа мультимедиа объектов динамически управлять их содержанием, формой, размерами и цветом, рассматривать их с разных сторон, приближать и удалять, останавливать и вновь запускать с любого места. А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2010 Бегматова Н., Абдукадирова Ф. Роль и место использования мультимедиа в детских...
366
Аудиоинформация включает в себя речь, музыку, звуковые эффекты. Наиболее важным вопросом при этом является информационный объем носителя. По сравнению с аудио видеоинформация представляется значительно большим количеством используемых элементов. Прежде всего, сюда входят элементы статического видеоряда, которые можно разделить на две группы: графика (рисованные изображения) и фото. К первой группе относятся различные рисунки, интерьеры, поверхности, символы в графическом режиме. Ко второй - фотографии и сканированные изображения [4]. Динамический видеоряд практически всегда состоит
из последовательностей статических элементов (кадров). Здесь выделяются три типовых элемента: обычное видео (около 24 фото в секунду), квазивидео (6- 12 фото в секунду), анимация. Использование видеоряда в составе мультисреды предполагает решение значительно большего числа проблем, чем использование аудио. Среди них наиболее важными являются: разрешающая способность экрана и количество цветов, а также объем информации. Богатейшие возможности представления информации на компьютере позволяют изменять и обогащать содержание образования, что, несомненно, способствует лучшей адаптации дошкольников к быстро изменяющимся окружающим условиям и как, следствие, сохранению здоровья детей. На наш взгляд, целесообразность компьютеризации детских образовательных учреждений определяется мерой достижения педагогической, методической и экономической эффективности по сравнению с традиционными формами воспитательно-образовательной работы. Эффективность компьютеризации обучения в дошкольных образовательных учреждениях и образовательных школах зависит как от качества применяемых педагогических программных средств, так и от умения рационально и умело их использовать в образовательном процессе. Способствуют этому развитие дружественного пользовательского интерфейса компьютера, расширение его мультимедийных возможностей, интеграция с системами телекоммуникаций. Качественное и количественное расширение рядов пользователей компьютера в системе детского образования актуализирует вопросы о его роли, месте, значении в образовательном процессе, оправданности и приоритетах использования компьютера в качестве средства обучения [4]. Как уже было сказано, соединение информационных компьютерных технологий и инновационных педагогических методик способно повысить эффективность и качество образовательных программ, усилить адаптивность системы образования к уровням и особенностям развития детей. Основной упор при этом делается на адаптивной системе обучения,
367
базирующейся на информационных технологиях, которая создает наиболее благоприятную среду для развития детей с уже проявленной одаренностью и прочную основу для построения дидактической системы развития потенциала, имеющегося у каждого ребенка, а также учитывает возрастные и индивидуальные особенности детей. Компьютер естественно вписывается в жизнь детского сада и является еще одним эффективным техническим средством, при помощи которого можно значительно разнообразить процесс обучения. Каждое занятие вызывает у детей эмоциональный подъем, даже отстающие дети охотно работают с компьютером, а неудачный ход игры вследствие пробелов в знаниях побуждает часть из них обращаться за помощью к педагогу или самостоятельно добиваться знаний в игре. С другой стороны, этот метод обучения очень привлекателен и для педагогов: помогает им лучше оценить способности и знания ребенка, понять его, побуждает искать новые, нетрадиционные формы и методы обучения. Это большая область для проявления творческих способностей для многих: преподавателей, методистов, психологов, всех, кто хочет и умеет работать, может понять сегодняшних детей, их запросы и интересы, кто их любит и отдает им себя [5]. Применение информационных технологий позволяет реализовать дифференцированный подход к детям с разным уровнем готовности к обучению. Интерактивные обучающие программы, основанные на гипертекстовой структуре и мультимедиа, дают возможность организовать одновременное обучение детей, обладающих различными способностями и возможностями. Надо отметить что, наряду с образовательными функциями информационные технологии могут воздействовать и на физическое состояние детей дошкольного возраста, которых обязательно необходимо учитывать. Для этого соблюдать нормы времени использования компьютеров в зависимостью возраста детей [6]. Применение компьютера в дошкольном образовательном учреждении возможно и необходимо. Оно способствует повышению интереса к обучению, его эффективности, развивает ребенка
всесторонне. Компьютерные программы вовлекают детей в развивающую деятельность, формируют культурно значимые знания и умения. Развивающий эффект зависит от дизайна программы, доступности ее для ребенка, соответствия его уровню развития и интересу. Воспитатели-учителя должны хорошо знать возрастные анатомо-физиологические и психические особенности маленьких детей и воспитательно-образовательную программу в детских образовательных учреждениях. При
реализации информационных технологий следует исключить всякое принуждение и подавление желаний ребенка [7].
368
Многочисленные исследования в детских
образовательных учреждениях Кашкадарьинской области Узбекистана, подтверждают успех системы обучения с использованием компьютеров на базе мультимедийных программ. Очень трудно сделать объективное сравнение со старыми традиционными методами обучения, однако можно сказать, что внимание во время работы с обучающей интерактивной программой на базе мультимедиа, как правило, удваивается, поэтому освобождается дополнительное время [8]. Экономия времени, необходимого для изучения конкретного материала, в среднем составляет 30%, а приобретенные знания сохраняются в памяти детей значительно дольше. Сегодня компьютерные технологии можно считать тем новым способом передачи знаний, который соответствует качественно новому содержанию обучения и развития ребенка. Этот способ позволяет ребенку с интересом учиться, находить источники информации, воспитывает самостоятельность и ответственность при получении новых знаний, развивает интеллектуальную деятельность ребенка [9].
1.
Бобровский С. Стратегии // PC WEEK.- №2.- 2001 (июнь). 2.
Борзенко А. Программное обеспечение для мультимедиа // HARD&SOFT.- №2.- 1995(февраль). 3.
Веснушкин А. «Живое» видео на PC // HARD&SOFT.- №6.-1994(декабрь). 4.
Горвиц Ю.М., Чайнова Л.Д. и др. НИТ в дошкольном образовании. – М.: ЛИНКА-ПРЕСС, 1998.- 328 с.
5.
6.
перспективы // XVII Междун. конф. «Применение новых технологий в образовании» (28-29 июня 2006, г. Троицк). 7.
8.
Новоселова С.Л., Петку Г.П. Компьютерный мир дошкольника. – М.: Новая школа, 1997. – 128 с. 9.
ХХI века: актуальные проблемы социально-психологического здоровья» (23-26 мая 2006, г. Казань).
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің оқытушысы
369
Ә.БӨКЕЙХАННЫҢ ОҚЫТУШЫ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҢЫЗЫ ТУРАЛЫ ОЙЛАРЫ
опубликованные в журнале «Жаңа мектеп». The article presents some Bukeikhanov’s thoughts about the role of a teacher’s labour, published in “Zhana Mektep” journal.
ХХ ғасырдың басындағы алдыңғы қатарлы қазақ интеллигенциясы өзінің саяси қызметінде ұлттық қазыналарды да, жалпы адамзаттық қазыналарды да қорғауды мақсат етті. Олар өз халқына отаршылдық құлдықтан азаттық алу жолындағы күресте көмектесуге ұмтылды, әрбір халықтың жеке бостандыққа және бүкіл адамзат мәдениетінің жетістіктері мен табыстарына еркін қол жеткізуге құқығы жолында күресті. Қазақ интеллигенциясының көшбасшылары халықты саяси ағарту үшін оның білімге құштарлығын арттыру, сауатсыздықты жою қажет екенін, яғни саясат пен ағарту ісінің тығыз байланыста болатындығын түсінді. Қазақ зиялыларының бүкіл өмірі мен қызметі осы мақсатқа арналды деуге болады. ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында қазақ халқының мұң- мұқтажын терең түсініп, бүкіл саналы ғұмырын халқының жарқын болашағы мен азаттығына арнаған қазақ зиялыларының ішіндегі ерекше тұлға - Әлихан Бөкейхан. Қараңғылық пен надандық шырмауынан құтыла алмай отырған халқына, ең алдымен, білім мен мәдениет керек екендігін анық ұғып, халқын мәдениеті жоғары елдер санатына қосуды арман қылып, елдің тұрмысын, мәдениетін, білімін көтеруді өзінің алдына мақсат етеді. Халыққа білім беру, ағарту ісі – оның ең басты мақсаттарының бірі. Бірнеше тармақтан тұратын «Алаш» партиясы бағдарламасы жобасының тоғызыншы тармағы «Ғылым-білім үйрету» деп аталып, онда былай делінген: « Оқу ордаларының есігі кімге де болса ашық һәм ақысыз болуы; жұртқа жалпы оқу жайылуы. Бастауыш мектептерде ана тілінде оқуы: қазақ өз тілінде орта мектеп, университет ашуы; оқу жолы өз алды автономия түрінде болуы; хүкімет оқу ісіне кіріспеу; мұғалімдер-профессорлар өзара сайлаумен қойылуы; ел ішінде кітапханалар ашылуы». Жалпы қоғам дамуында, жаппай сауатсыздықты жоюда, халықты мәдениетке, өркениетке жетелеуде, олардың саяси сауатын ашуда мұғалімнің рөлін жақсы түсініп, «Жаңа мектеп» журналына халық арасында оқытушы қызметінің маңызы туралы бірнеше мақала жазады. «Оқытушыларға сенеміз» [1.610]
деген мақаласында мұғалімдердің алдында тұрған міндеттерін анықтаған. Ең алдымен мектеп, оқу, оқыту мәселелеріне арналған оқу комиссариатының жаңа журналының сапасын жоғарылату үшін мұғалімдердің көмегі қажет екендігін, журналды көркейту олардың қолынан келетіндігі және оларға сенім білдіретіндігін айтады. Сол кездегі оқу бағдарламасын (Г.В.С. программасы) жергілікті жердің, қазақ
370
тұрмысының жағдайларына бейімдеп, қазақ мектептері үшін қайта жасау керектігін айта келе, ол үшін ел тұрмысын, кәсібін, салт-санасын зерттеу жұмысын мұғалімдерге міндеттейді: «...Олай болса ел өмірін, ел тұрмысын, ел шаруасын елдің ішінде, елмен бірге жасап жүрген мұғалімдер ғана дұрыс зерттей алады. Ел тұрмысын зерттеп материал жинаған мұғалім жұртшылық желісін тартуға арқан, қазық даярлайды. Мектепке бағдарлама түзуге, сабақ оқытуға керекті құралдар жинайды екен. Сөйтіп, мұғалім «апасына да барады, тайлақ та үйретеді».
Қазақ мұғалімдері Кеңес үкіметінің шын қарашысы, надан бейнетқор қазақ елінің шын досы: сабақ оқытудан басқа ел тұрмысын зерттеуге, ел шаруашылығын зерттеуге міндетті». Мұғалімдердің келесі міндеті халық арасында сауатсыздықты жою екендігін айтады: «Мектеп ішінде бала оқытудан басқа, мектеп бағдарламасын түзу үшін аудан тұрмысын зерттеп, материал жинаудан басқа қазақ мұғалімдерінің мойнындағы зор міндет – сауатсыздықты жою жұмысына белсеніп кірісу». Осыдан кейін қазақ шаруашылығының өте төменгі деңгейде екендігін, өзінде барды ұқсата алмай отырғандығын дамыған елдерден мысал келтіріп көрсетеді. Қазақ сияқты мал шаруашылығымен айналысатын Швейцария сүттен жасаған өнімдерімен жер жүзін асырап отырғандығын, ал Германияда қазақ сиырының терісінен бес түрлі былғары жасап сататындығын, терінің көк етінен желім жасайтынын, жүннен қырып алып әдемі қалпақ жасап сатып, қалпақ сатқан ақшаның жартысымен терінің әуелгі құнын толтырып алып, басқасының бәрін пайда ететіндігін айта келе, бұл жұмыстарды Қазақстан елінің өзі де жасай білуі керектігіне тоқталады: «Ала арқанмен шандыған сынық арба қазақ елінің мәңгі-бақи еншісіне тиген жоқ. Қазақ шаруасы да өркендемек. Міне осы жұмыстарға бұқараға басшы керек. Мәдениетті елдерде басшы болатын инженер, агрономдар көп. Бізде ол жоқ. Оқып жүрген жастар жетіскенше көп заман бар. Қазақ елінің әзірге инженері де, агрономы да оқытушылар: бала оқытудан бөлек оқытушының міндеті – елдің шаруашылық жұмысына араласып басшы болу». Яғни мұғалімнің келесі бір міндеті – шаруашылықтың алға басып өркендеуіне белсене араласып, басшы болып, бұқара халыққа үлгі көрсету. Ел надандықтан нас болатынын, ал настықтың, тазалықтың болмауының түрлі ауруларға себеп болатынын, бұларды емдейтін, аурудан сақтандыратын дәрігерлердің қазақта жоқтығын айта келе, бұл қызметті де мұғалімдерге жүктейді: «Доктор қазақта жоқ. Бар доктор шашылып жатқан қазақ елін емдеп те, үгіттеп те үлгере алмайды. Сары даланың, қазақ ауылын бұл қасіреттен құтқару жалғыз ғана мұғалімнің қолынан келеді. Мұғалімдігінің үстіне қазақ мұғалімі ауылда емші болу да керек». Келесі көтерген мәселесі қазақтың жазба тарихы мен әдебиеті туралы. Осы уақытқа дейін қазақтың жазба тарихы, әдебиеті, ән-күйі болмағанын, бұлардың барлығы ұрпақтан-ұрпаққа ауызша түрде жетіп отырғанын, енді
371
оларды жинап, қағаз бетіне түсіру қажеттігін айтады. Мәдениетті елдің өткен өмірі жазба тарихынан, әдебиетінен, өлең-жыр, күй-сазынан көрінеді. Ал қазақта жазба тарих пен әдебиетін құрастыру үшін ел аралап, қоғам тұрмысын зерттеу жұмысын да мұғалімдерге міндеттейді: «... Бұлардың барлығын жинау, өңдеу, тасқа бастыру керек. Үкімет я оқу комиссариаты мұны жинап ала алмайды. Қазақ елін, Еділден Алтайға дейін шашылып жатқан елді аралап, ескі сөздерін, ән-күйін жинап алу мұғалімдерден басқаның қолынан келмейді. Мұғалім Қазақстанның өткен өмірін құрастырып, жарыққа шығаруға міндетті» [2]. Ә.Бөкейхан қазақ халқының саяси сауатын ашып, көзін оятуда мұғалімнің рөлін жоғары бағалады. Саяси сауатсыздығының, өз құқығын білмеуінің себебінен сары далада талай еңбекшінің еңбегі жебірге жем болып, адамгершілік аяққа басылып, қазақ кедейі әлі өз тағдырына өзі қожа бола алмай, қазақ әйелі әлі күңдіктен құтыла алмай жүргенін айта келе, қалың бұқараның көкірек көзін ашу, саяси санасын ояту жұмысын мұғалімдерге жүктеп, оларға сенетіндігін білдіреді: «...Бұл бәлелерден қазақ бейнетқорлары оянбай, шаруасын терлетпей, өз тағдырына өзі қожа болмай тұрып құтылып болмайды. Ояну үшін оятушы керек, үйретуші керек, басшы-көтермеші керек... Санай берсек, қазақ оқытушыларының жұмысы таусылар емес. Қорытып айтқанда - қазақ даласында жаңа өмірдің, жаңа тұрмыстың, қылтылдап ұшы көрініп келе жатқан жаңа әлеуметшілдік, жұртшылықтың тетігі ауылдардағы оқытушылардың қолында. Болашақтағы жақсы ат, жаман ат көбіне-ақ оқытушылардікі. Оқытушылардың бұл жұмыстарды атқаратынына біз сенеміз!» [1]. Бала оқыту ісінің, болашақта қазақ даласының басқа дамыған елдер сияқты түзеліп кетуі үшін қазақ балаларын оқытуды тезірек қолға алудың маңызын былай жеткізеді: «Біз болысымыз басқа жұрттың болысындай елді баға алмайтынын айтып жатырмыз, билеріміз де судьядай ғылымдық жоқтығын айтып жатырмыз, дәрігерлеріміз, бақсыларымыз доктордай ауруды емдей алмайтынын айтып жатырмыз, халқымыздың басқа жұрттай білімді емес, надандық мәнінде айтып жатырмыз. Бұлардың мәнін айтқанда бала оқытуымызда қандай мән барын да айтып, әуелі біз елді түзеуді бала оқыту ісін түзеуден бастау керек. Неге десек, болыстық та, би ісі де, халық та оқумен түзеледі. Қазақ ісіндегі неше түрлі кемшіліктің көбі түзелгенде оқумен түзеледі». Ә.Бөкейхан халықтың жанашыры, қоғам қайраткері ретінде қазақ елінің басқа елдермен терезесі тең, болашағы жарқын болуын армандап, халықтың мәдениетін көтеріп, сана-сезімін оятуда сол кездегі қазақтан шыққан азғантай оқыған мұғалімдер қауымына арқа сүйеді, сенім артты. «Оқытушы- кеңес құрылысының ұстасы» [3.48-51] мақаласында елдің ел болуы үшін, қоғам дамуының барлық саласында оқу-білімнің, ғылымның маңызын көрсетеді. Жас мемлекеттің ең алдымен әскерін күшейтіп, шаруашылығын өркендетуді баса айтады. Мұның барлығы білім мен
жүктеу/скачать 4,29 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|