46
Тақырып № 18. Қоғамдық өмір жүйесіндегі саясат.
Дәріс тезистері:
Саясат түсінігі.
Саясат - мемлекеттік билік органдары мен
олардың
лауазымды
адамдарының
қызметі;
сондай-ақ
мемлекеттің жұмыс істеуіне байланысты қоғамдық өмірдің
мәселелері мен оқиғалары.
Саясатты анықтаудағы негізгі әдістер.
Саясатты түсінудегі
заманауи тәсілдердің бірі ежелгі грек дәстүрімен байланысты. Ол
саяси ғылым объектісі Аристотель,
Платон және Цицерон
заманынан аз өзгергенін және соңғысы бұрынғысынша мемлекет,
оның институттары мен қызмет әдістері туралы ғылымның
артықшылығы бойынша қалады деп болжайды. Осылайша, осы
тәсілге сай, саясат - бұл мемлекет қызметінің саласы.
Қазіргі
заманғы тәсілдердің бірі марксистік дәстүрмен байланысты. К.
Маркс пен Ф. Энгельс саясатты мемлекеттің қызмет саласы
ретінде емес, мемлекеттік билік
бойынша сыныптар арасындағы
өзара іс-қимыл саласы ретінде түсінді.
Қазіргі батыс
саясаттануында ең көп тараған вебериан дәстүрімен байланысты
үшінші тәсіл болып табылады. Неміс тарихшысы және социолог
Макс Вебер саясатты билік
жөнінде әлеуметтік топтар
арасындағы қарым-қатынас саласы ретінде түсінді.
Өте ерекше,
бірақ қазіргі саяси ғылыммен жеткілікті таралған саясатты түсіну
австро-неміс социологы Карл Маннгеймнің атымен байланысты.
Маннгейм адам қызметінің екі түрін - берілген нормативтерге
сәйкес әлеуметтік жүйелерді реттеу жөніндегі қызметті және осы
нормативтердің өзін өзгерту жөніндегі қызметті ажыратуды
ұсынды. Бірінші қызмет түрін ол бюрократиялық, ал екінші түрі -
саяси қызмет деп атады. Осылайша,
саясат мәні бойынша
инновациялық қызметтің бір түрі ретінде түсініледі, яғни
әлеуметтік жүйелерді жаңа сапаға көшіру жөніндегі қызмет. Бұл
жағдайда, алдыңғы тәсілдегідей, саясат түрлі деңгейдегі
әлеуметтік жүйелерде бар болып табылады. Саясаткер тек
мемлекеттік
қайраткер ғана емес, сонымен қатар білім беру
процесінің қалыптасқан схемасын түбегейлі қайта құрушы
университет ректоры немесе жаңа өндірістік технологияларды
енгізуді жүзеге асыратын кәсіпорын басшысы бола алады.
Саясат мемлекетті басқару өнері ретінде.
Саясат жария
үдеріс ретінде. Саясат компромисс және консенсус ретінде.
47
Саясат
функциялары мен оның жіктелуі. Саясат құрылымы.
Саясатты ұйымдастыру деңгейлері. Саясаттағы мақсаттар мен
құралдар.
Саясаттың қоғамның басқа да салаларымен өзара
әрекеттестігі. Саясат және экономика. Саясат және құқық. Саясат,
мораль және дін. Саясаттың әлеуметтік негіздері,
саясаттың
субъектілері мен объектілері. Саясаттағы объективтілік пен
субъективтілік, оның қоғамдық дамудағы рөлі. Саясаттың
гумандық сипаты.
Саяси қызметтің негізгі түрлері мен бағыттары. Қазақстан
Республикасының қоғам модернизациясы кезеңіндегі саясаты.
Достарыңызбен бөлісу: