Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі министерство образования и науки республики казахстан
«Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева
жүктеу/скачать 5,71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Материалы XXXIX Республиканской научно-практической конференции студентов
- «Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
- СОЦИАЛЬНОЕ ПОЛОЖЕНИЕ КАЗАХСТАНА В УСЛОВИЯХ ЕДИНОГО ЭКОНОМИЧЕСКОГО ПРОСТРАНСТВА
- Купешова Б.К.
- ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУ ЖОЛЫНДА КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ РЕСУРСТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МЕН АҚША АҒЫНДАРЫН РЕТТЕУ
«Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
220 Комир» жыл сайын «Березка» демалу орталығы мен «Қарлығаш» балалар лагері объектілерін эксплуатациялау жҽне ҧстауға бірнеше ондаған миллион теңге инвестициялайды. Оның кҿп бҿлігін электроэнергиялық шығындар қҧрайды екен. Мҧндай шығындарды тиімсіз деп есептеп, компания бірқатар техникалық шешімдер тапқан. Солардың бірі ретінде қайта қалпына келетін энергия кҿздерін кҽсіпорынға ендіру мҥмкіндіктерін іздеуде, кіші кешеннің қҧрылысы тиімді деп ддюсаналды. Демалу орталығы тау шатқалында орналасқан. Барлық спецификалық талаптарды қанағаттандыру ҥшін жыл бойы кҥн нҧрын ала алатын жерге қойылды. Алайда кҥн батареяларының кешені тек қана жылдың жылы кезінде эксплуатациялауға ғана есептелген. Бірақ, орнатылған кҥн су жылытқыштары бекер тҧрмас ҥшін, компания арнайы сплит-жҥйелерді алуды жоспарлауда. Ол жҥйеде су орнына қатып қалмайтын сҧйықтық қолданылады, осы арқылы қҧрылғына қыс мезгілінде де қосуға мҥмкіндік бар [5]. Аталған жоба, белгілі бір территория аясында кҽсіпорынның ҿз бастамасымен жҥзеге асырылған. Ал мемлекеттің қолдауымен елімізде Астана қаласында осы саладағы жаңа зауыт ашылған болатын. Ҿзінің жаңа қазақстандық дамуға ҥлесін қосып отырған 2012 жылдың желтоқсанында іске қосылған фотоэлектрлік модуль жасап шығаратын - ТОО «Astana Solar» - зауыты «кҥндік» ҿнімді белсенді дайындайды. Қазіргі таңда Қазақстандағы кҥн батареяларын жалғыз ҿндіруші АҚ «НАК «Қазатомпромның» еншілес компаниясы болып табылады. Кҥн батареялары электрмен қамтамасыз етудің ҥздіксіз кҿзін береді жҽне электроэнергия алудың ең арзан да ҧзақ мерзімді тҽсілі болып табылады. Оларға деген кепілдеме 25 жылды қҧрайды. Бҧл Қазақстан ҥшін энергия алудың жаңа технологиясы, болашақ осы қҧрылғының артында. Ең басында белгілі бір салымдар қажет етілсе де, алайда кейін тегін жҽне автономды энергиямен толық қамтамасыз етушілік болады. Кҥн станциясы шусыз жҧмыс істейді, қоршаған ортаға мҥлде зияны жоқ жҽне де аккумуляторлы батареяларға жинақтауға болатын электр қуатын береді. Қазақстанда кҥн модульдерін ҿндіру тек қана жарып шығушы, экологиялық таза жоба ғана емес, сонымен қатар еліміздегі бірінші аяғына жеткізілген ҿндірістік желі. Зауыт ҿнімдері халықаралық электротехникалық стандарттарға сҽйкес. Ҿндіріске тек қазақстандық шикізат қолданылады. Қазақстан ҿз бастамаларында белгілі бір мойындалушылыққа жетті. «Renewables 2013 Global Status Report-тың» жыл сайынғы есептемесінде Қазақстанда «Astana Solar» кҥн батареяларын шығаратын компанияның қҧрылуы туралы факт кҿрсетіліп, саланы дамыту бойынша мемлекет саясатының шолуы іске асырылған. Халықаралық мамандандырылған «Болашақ энергиясы» Expo-2017 кҿрмесінде аталған компания кҥн энергетикасындағы іске асырылып жатқан жобаларды кҿрсетуді жоспарлап отыр. Алайда мемлекеттің қолдаудың шараларынсыз кҥн энергетикасы елімізде жеткілікті дами алмайды [6]. Қазақстан Ҥкіметі қайта қалпына келетін энергия кҿздерінен алынатын электрикалық энергияның жеткізілуіне деген тіркелген тарифтерді бекітті. Кҥн электростанцияларынан алынатын электроэнергияға тариф - 34,61 теңге/кВтсағ. Отандық ҿндірушіні қолдау мақсатында қазақстандық кремний негізіндегі фотоэлектрлік модульдерді қолданатын электроэнергетикаға тіркелген тариф 70 теңге/кВтсағ кҿлемінде енгізілді. Бҧл тарифтың қызмет ету мерзімі – 15 жыл. Энергетиктердің болжамынша, 2020 жылға қарай тіркелген тарифтерді ендіру қалпына келетін энергеяның ҥлесін елдің энергобалансында 3%-ға дейін жетеді деп қарастырылады. Қазақстандағы «Astana Solar» ЖШС-де Қазақстанның шикізаты барланып, ҿңделіп, дайын ҿнім жасап шығарылады. Мҧндай циклдер барлығы дҥние жҥзі бойынша бесеу, олардың біреуі біздің елімізде [7]. Бҥгінде кҥн энергетикасының ҥлесіне қайта қалпына келтірілетін энергетиканың (электроэнергия ҿндірісін ғана алғанда) екі пайызынан азы келеді. Сала елеулі инвестиция тартып, cleantech энергетикалық секторының кҿшбасшыларының бірі болуға ҧмтылады. Оған жеке инвесторлар мен мемлекеттік қолдау бағдарламалары септігін тигізуде. Кҥн «Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
221 батареяларын ең ҥлкен радиациялық кҥн ағыны бар аймақтарға қондыру экономикалық тиімді екені анық. Ондай аймақтарда Африка, Латын Америкасы, Оңтҥстік Азия жҽне Аустралия жатады. Алайда кҥн батареялары электроэнергияның арзан емес кҿзі болғандықтан, бҥгінде олардың ҿндірісі мен қолданылуы негізінде дамыған елдерде: Жапония, Еуропа жҽне АҚШ-да шоғырланған. Дамушы елдер кҥн радиациясын жылу энергиясын ҿндіру ҥшін қолданады, берілген сегментте ҽлемдік кҿшбасшылар Қытай жҽне Тҥркия болып табылады [8] Ҽлемдегі кҥн энергиясы саласында экономика даму жағдайына байланысты осындай жағдайлар қалыптасқан. Біздің елімізде баламалы энергия кҿзін пайдалану «жасыл» экономиканы дамыту ғана емес, жалпы халық ҽлеуетін жоғарылатуға мол септігін тигізетіндігіне кҥмҽн жоқ. Қазақстандағы «жасыл экономика» аясындағы кҥн батареяларын қолдануды енгізудің біршама қиындықтармен жҥзеге асса да, оны мынадай жолдармен шешуге болады: - ҧзақ мерзімді жоспар бойынша, 2020 жылға қарай кҥн электростанцияларының еліміздің энергобалансындағы пайыздық ҥлесін 3%-ға, ал 2030 жылға дейін 6-7%-ға дейін жеткізу; - Отандық жалғыз ҿндіруші «Astana Solar» ЖШС-нің ҿндірісін кеңейту, алдағы болашақта осы типтес ҿндіріс орындарын салу; - шалғай аудандарда, электр желісі тапшы аумақтарда мемлекеттің 50% субсидиясының кҿмегімен кҥн батареяларының қондырғыларын орнатуға жҽрдем кҿрсету. Бҧл шара ең алдымен елеулі шығындар ҽкелгенімен, 2 жылда ҿз қҧнын ақтай отырып, ҧзақ мерзімді қызмет кҿрсетеді. Қорытындылай келе, Қазақстанда кҥн энергиясын пайдалану кҿздерін қалыптастыру ҥшін ҽр аймақтың географиялық ерекшелігіне, экономикалық жағдайына байланысты инновациялық бастамаларды енгізудің ерекше сараланған ҥлгісі болуы қажет. Кҥн батареяларын орналастырудың экономикалық, сапалық, экологиялық тиімділігі негізделіп, еліміздің қай ҿңірінде ол қаншалықты тиімді болатындығы айқындалып, бекітілуге тиіс. Жоғары оқу орындарында осы салаға қажетті мамандарды даярлау да болашақта ілгері басуға керекті факторлардың бірі. Балама энергия кҿздерін зерттейтін отандық ғылыми-зерттеу институттары, арнаулы конструкторлық бюролар, ҿндірістер ашу арқылы мемлекет барынша «жасыл» экономика дамуын алға жетелей алады. Соның жолында елімізде тҥрлі бағдарламалар мен стратегиялар қабылданған. Мысалы, «2024 жылға дейін орнықты даму мақсатында Қазақстан Республикасының энергиясы мен жаңартылатын ресурстарын тиімді пайдалану стратегиясы» бекітілді. Алдағы уақытта, еліміздегі энергетиканың салалық бағдарламалары бойынша 2014 жылдың аяғына қарай баламалы энергия қуатын ҿндіру кҿлемі 1 пайызға жетуі керек. Бҧл салаға 2011-2014 жылдар аралығында 7 млрд доллар инвестиция жҧмсалады. Осындай қарқынмен Қазақстан дҽстҥрлі энергияға тҽуелділікті жойып, қуатты ҿндірудің баламалы кҿздеріне кҿшуге, «жасыл» экономиканы енгізуге барын салуға тырысатыны анық. Оның нҽтижесінде еліміз шикізатқа тҽуелділіктен біржола қҧтылып, тҧрақты экономикалық- экологиялық даму мен халықтың дҽулеттілігі, хал-ахуалын жеткілікті деңгейге кҿтеру жолына тҥсе алады [10].
ПАЙДАЛАНҒАН ҼДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. E-gov. Жасыл экономика - болашақтың экономикасы! [Электронды ресурс] / Режим доступа: http://egov.kz/wps/portal/Content?contentPath=/egovcontent/bus_nat_eco/ecologiya/article/gree n_ekonomika&lang=kk 2. Электроэнергетика Казахстана. [Электронды ресурс] / Режим доступа: http://bourabai.kz/toe/kazenergy.htm «Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
222 3. «Электроэнергия без вреда экологии: миф или реальность?» - Мақала. I-News.kz. [Электронды ресурс]
/ Режим
доступа: http://i- news.kz/news/2012/12/13/6782026elektroenergiya_bez_vreda_ekologii_mif_i.html 4. «В Казахстане создали солнечную батарею повышенной мощности ». – Мақала. Tengri News. [Электронды ресурс] / Режим доступа: http://tengrinews.kz/science/v- kazahstane-sozdali-solnechnuyu-batareyu-povyishennoy-moschnosti-216313/ 5. «Энергию Солнца направим в дело!». – Мақала. «Горно-металлургическая промышленность» журналы. Қыркҥйек 2013 жыл, 62б. [Электронды ресурс] / Режим доступа: http://www.gmprom.kz/ru/ru/archive/?doc=711 6. «Развитие солнечной энергетики в Казахстане: реальность и перспективы». – Мақала. Kazatomprom. [Электронды ресурс]
/ Режим
доступа: http://www.astanasolar.kz/ru/news/razvitie-solnechnoy-energetiki-v-kazahstane-realnost-i- perspektivy 7. Доля возобновляемых источников энергии растет в энергобалансе страны. [Электронды ресурс]
/ Режим
доступа: http://www.astanasolar.kz/ru/news/dolya- vozobnovlyaemyh- istochnikov-energii-rastet-v-energobalanse-strany 8. «Обзор мировой солнечной энергетики». – Мақала. [Электронды ресурс] / Режим доступа: http://ecosmena.com/istochniki-energii/geotermalnaya-energetika/obzor-mirovoy- solnechnoy-energetiki.html 10. Қазақстанда кҥн энергиясын пайдаланудың мҥмкіндігі мол – сарапшы. – Мақала. BNews.kz. [Электронды ресурс] / Режим доступа: http://www.bnews.kz/kk/news/post/159848/
ЭКОНОМИЧЕСКОГО ПРОСТРАНСТВА
Купешова Б.К. ЕЭП представляет собой одну из форм межгосударственной интеграции, целью которой является либерализация внешнеэкономических отношений внутри объединения и осуществление коллективного протекционизма за его пределами. Задачей ЕЭП является обеспечение так называемых «четырѐх свобод» между государствами-участниками: движения товаров, капиталов, услуг и рабочей силы, а также обеспечение начал координации экономической политики государств-участников в отношении макроэкономики и финансового сектора, транспорта и энергетики, торговли, промышленного и агропромышленного комплексов и пр.Социальная защита - это система, призванная обеспечивать определенный уровень доступа к жизненно необходимым благам и определенный уровень благосостояния граждан, которые в силу обстоятельств (старость, состояние здоровья, потеря кормильца или работы и иные законные основания) не могут быть экономически активными и обеспечивать себя доходами путем участия в достойно оплачиваемом труде. ЕЭП, членом которой является Казахстан, определяет систему социальной защиты как комплекс мер, включающий в себя(Рисунок 1):
стимулирование стабильной, оплачиваемой трудовой деятельности;
предотвращение и компенсацию части доходов в случае возникновения основных социальных рисков с помощью механизмов социального страхования
групп населения, не являющихся участниками системы социального страхования; «Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
223
доступ граждан к основным правам и услугам, таким, как образование и медицинская помощь. На основе анализа международного опыта можно сделать вывод, что наиболее эффективные и комплексные системы социальной защиты обычно включают в себя следующие основные элементы: 1) государственные пособия; 2) обязательное социальное страхование; 3) накопительное пенсионное обеспечение; 4) социальную помощь. В Казахстане завершается переход к рыночной экономике. Изменение экономических отношений требует построения адекватной системы социальной защиты. Современное состояние системы социальной защиты населения Республики Казахстан Действующая система социальной защиты характеризуется преобладанием принципа полной солидарности, высоким уровнем государственного участия и низкими стимулами. На принципе полной солидарности организовано социальное обеспечение по инвалидности, по случаю потери кормильца, социальной защите безработных граждан и по возрасту. Все физические лица - граждане Республики Казахстан, иностранцы и лица без гражданства, постоянно проживающие на территории Республики Казахстан (далее - граждане), при наступлении рисковых случаев получают государственные пособия на одинаковом уровне вне зависимости от участия в трудовой деятельности и взноса, если иное не предусмотрено законами и международными договорами. Кроме того, из-за отсутствия экономически обоснованных нормативов исчисления социальных выплат и взаимосвязи с системой оплаты труда потеряна адекватная связь между уровнем доходов работающего населения и получаемыми социальными выплатами. В результате часть работающего населения получает заработную плату меньшую, чем размеры социальных пособий даже тех граждан, которые не имели вклада в систему. В республике отсутствует система, основанная на принципе ограниченной солидарности, то есть не существует системы дополнительной защиты работающих граждан при наступлении социальных рисков с зависимостью выплат от размеров отчислений. Солидарная пенсионная система частично учитывает трудовой вклад гражданина. Накопительная пенсионная система - единственный вид обеспечения при наступлении старости, основанный на принципах сбережения без солидарности между участниками, имеющий действенные стимулы для участия в системе. Несовершенное законодательство - законодательство, регулирующее социальную сферу, сформировано в основном по видам выплат, а не по социальным рискам и основаниям для выплат; недостаточная справедливость и низкие стимулы - отсутствие преимуществ работников формального сектора экономики, осуществляющих налоговые отчисления, перед теми, кто не отчисляет, при реализации права на получение социальных пособий; недостаточная прозрачность - на стадии становления находится система индивидуальной идентификации для отслеживания процесса получения социальных выплат. Сохранение действующей системы может привести к углублению имеющихся недостатков, дальнейшему ослаблению связи между объемом выплат и вкладом в систему и, как следствие, к увеличению граждан, избегающих уплаты налогов и обязательных взносов в накопительную пенсионную систему.
«Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
224 Рисунок 1 - Схема системы Таблица 1 - Страны
Страна
Минусы Россия
крайне низкое финансирование отрасли и нерациональное распределение финансовых средств
несбалансированность соотношения объемов оказываемых медицинских услуг и имеющихся ресурсов
дефекты в системе медицинского образования Белоруссия
доступность работников для населения
акцент в системе здравоохранения делается на лечение, а не на профилактику
Казахстан
несовершенное законодательство
недостаточная справедливость и низкие стимулы
недостаточная прозрачность Примечание: составлен автором
Предлагаемая к реализации система социальной защиты должна быть:
справедливой - реализация прав на социальную защиту должна быть легко доступной для потенциальных получателей. Гарантированный государством минимальный объем пособий должен предоставлять равный уровень выплат при одинаковых социальных рисках независимо от трудового стажа и заработка. В то же время дополнительный уровень зашиты должен зависеть от продолжительности и размера участия в системе каждого конкретного человека;
стимулирующей индивидуальную ответственность каждого гражданина, а не его зависимость от государства. В целом, все трудоспособные граждане должны стремиться быть ответственными за свое собственное будущее и благосостояние своих семей;
действенной - пособия должны обладать адресностью, то есть предоставляться тем, кто имеет на это право и наиболее нуждается в них; «Транспортная наука и инновации», посвященная Посланию Президента РК Н.А. Назарбаева «Нҧрлы жол - путь в будущее»
225
эффективной, то есть прозрачной и хорошо управляемой, низкозатратной и простой. Основные компоненты системы должны гибко регулироваться;
населения. С учетом вышеизложенного предполагается организовать систему социальной защиты на основе социальных рисков, включающую в себя следующие элементы защиты:
государственные выплаты за счет средств бюджета всем гражданам на одинаковом уровне в зависимости от социальных рисков;
работодателей и в перспективе также за счет работников;
накопительную пенсионную систему;
социальную помощь и специальные государственные программы поддержки определенных категорий граждан за счет средств бюджета. Кроме того, будет поощряться осуществление гражданами добровольного страхования на случай наступления социальных рисков. Учитывая специфику Казахстана, на основе международного опыта при рассмотрении институциональной базы системы социальной защиты предпочтение должно быть отдано смешанной системе, при которой эффективно используются возможности как государственных, так и частных институтов. Для более эффективного управления и контроля над всеми социальными выплатами должна быть разработана общегосударственная система персональной идентификации и национальная база данных с присвоением каждому гражданину персонального идентификационного кода.
CПИCOК ИCПOЛЬЗOВAННOЙ ЛИТЕPAТУPЫ 1.
Договор об учреждении Евразийского экономического сообщества (статья 17). Евразийская экономическая комиссия. Проверено 3 сентября 2012. Архивировано из первоисточника 17 октября 2012 2.
"Евразийская экономическая интеграция: цифры
и факты"
// www.eurasiancommission.org 3.
членов таможенного союза и единого экономического пространства за январь- сентябрь 2014 года" 4.
положение регионов Республики Казахстан: сравнительный анализ". Акмал Саматов // http://www.nomad.su/ 5.
"Экономика и социальная жизнь Казахстана: лебедь, рак да щука". Тельман Медеоулы
РЕСУРСТАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ МЕН АҚША АҒЫНДАРЫН РЕТТЕУ
Купешова Б.Қ. аға оқытушысы
Кҽсіпорынның қаржы ресурстарын пайдалану – бҧл белгілі бір нҽтижеге жету ҥшін қаржылардың тҥрлеріне ҽсер ететін мақсатты бағытталған ҽдістер, операциялар, рычагтар мен тҽсілдердің жиынтығы.
|