А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
202
Б.Қ.МҦХАМЕДЖАНОВ
педагогика ғылымдарының докторы, профессор
Т.Ә.ДАНИЯРОВ
педагогика ғылымдарының кандидаты
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің доценті
Т.С.ҚАРЫНБАЕВ
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің магистранты
МОДУЛЬДІК ОҚУ – ТҦТАС ҦДАЙЫ ДАМЫП ОТЫРАТЫН ЖҤЙЕ
Модульдік оқудың мотивтік-мақсаткерлік қҧрылымдық жҥйесінің әсер
ету ерекшелігін талдау - педагогиканың негізгі категорияларын да алдынала
болжау, мақсаткерлік, мақсатқа жету т.б. әрі қарай жетілдіру және зерттей
тҥсу қажеттілігін кӛрсетті. Философияда модульдың негізгі категориясы
мақсаткерлік – екі бағытта қарастырылады. Біріншісі, мақсаткерлік
проблемасы адам қызметінің практикалық және танымдық заңдылығы болса,
екіншіден, ол мақсатқа бағытталған және мақсатқа сәйкестілік ретінде
табиғат пен қоғамға шындықпен қараудың педагогикалық жҥйесі болып
табылады. Модульдік оқу процесінде мақсаткерлік негізгі педагогикалық
категория ретінде болашақ нәтиженің, іс-қимылдың, белгілі қызметтің
қортындысы
және
реттеуші
ретінде
әсер
етеді.
З.В.Знак
пен
В.И.Бактинскийдің пікірлерінше – мақсаткерлік белгілі бір қызметтің немес
іс-қимылдың мазмҧнын қалыптастырады. Модульдегі мақсаткерлік жеке
тҧлғаның бағалы бағдарламасын сипаттайды және оның белгілі бір нәтижеге
жетуін айқындайды. Р.Р.Бибрихтің дәлелдеуінше, жеке тҧлғаның әрбір жаңа
мақсаткерлігі - оның мотивациялық бағытын ӛзгерте отырып, ӛз алдына одан
да кҥрделі жаңа кҥрделі мақсат қоюға мҥмкіндік жасайды - мҧны іс-
қимылдың кӛкейкестілігі дейді [1].
Сӛйтіп, адамның саналы іс-қимылы белгілі бір мақсатқа жетуге
бағытталған. Ал мақсаткерлікті анықтау, оған жету, сол ретте программа
жасау, қажетті қҧралды тандау – адам қызметінің оңтайлы қырымен
саналады. Осының барлығының жиынтығы модульде – алгоритмдік
мақсаткерлік болып есептеледі
Алгоритмдік мақсатқа жетудің негізгі белгілері:
1. Мақсаткерлікті таңдау және анықтау және оны іске асыру ҥшін ҧсыну.
Бҧл мақсатқа жетудің бірінші компоненті. Сондай-ақ, мҧндай іс-
қимылдың ерекшелігіне сәйкес айлалы мақсаткерлікті анықтау.
2. Мақсаткерлікке сәйкес ҧсынылған нәтижеге жетудің жолдарын
анықтау, бҧл мақсатқа жетудің екінші компонеті. Алға қойған мақсатқа
жетудің жолдарын анықтау ҥшін мына факторларды зерттеу қажет. Ол:
- Мақсаткерліктегі ортаның немесе заттың критерийлік ӛлшемі және
кӛрсеткіші.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
Мҧхамеджанов Б.Қ., Данияров Т.Ә., Қарынбаев Т.С. Модульдік оқу – тҧтас ҧдайы дамып отыратын жҥйе
203
- Оқу процесінің формасы және қарастырылған әр тҥрлі әдістемелілігі.
- Оқушылар мен педагогтың біріккен іс-қимылы және қызметі.
3. Кҥткен нәтижені - қорытындыны анықтау мақсатқа жетудің ҥшінші
компоненті (бҧл оқушылардың мақсатқа жету жолында ҧсынылған
тәрбиелік сипатын кӛрсетеді). Сондай-ақ, нәтижелік, тәрбиелік, ҥлгерімділік,
оқу сапалылығы, іс-қимылдың оңтайлы дамушылығы, коллективтің бірлігі,
татулығы. Жеке тҧлғаның – оқушының ҧсынылған мақсатқа жетуге сәйкес
дамуы, тәрбиелілігі, білім алуы. Демек, мақсатқа жету модулі - мақсат қоя
білуге ҥйретеді. Оқушылардың және студенттердің негізгі мақсаты - сапалы
білім алуы мен саналы тәртібін қамтамассыз етеді.
Мақсатқа сәйкестілік технологиясы – модульдік жҥйенің белгілі бір
бӛлігі ретінде тӛмендегіше сипатталады:
1.Мақсаткерлікгің иерархиялығы;
2.Мақсаткерліктің оқу-тәрбие қҧралына бағыныштылығы;
3.Мақсаткерліктің ерекшелігі мен арнаулы қасиеттілігі және бірізділігі;
4.Мақсаткерліктің модификациялық мҥмкіндігі.
Модульдік оқу – тҧтас ҧдайы дамып отыратын жҥйе. Модульдік оқудың
принциптері: жалпы заңдылыққа сҥйенеді. Бҧл заңдылыктар педагогикалық,
философиялық, психологиялық, социологиялық ғылымның негіздерінде
айқындалған. Демек, ғалым – П.А.Юцявиченнің "Модульдік оқудың
теориясы мен практикасы" атты еңбегінде модульдік оқудың принциптері
және оның оқыту методологиясы жалпы дидактикалық принциптермен
тҧтасып жатады және сол негізде колданылады.
Оқытудың мазмҧны модульдік бір тҧтастылықты шешуге арналып,
қҧрылады және модульдік блокты анықтайтын белгілі бір мазмҧны кӛрініп
және айқындалып тҧруы шарт. Бҧл принцип бҧрын қолданылып жҥрген
программалап оқытудың жҥйесіне жақын және сонымен ҧштасып жатады.
Мҧның бір айырмашылығы, белгілі бір дидактикалық мақсатты модульдік
негізде шешуге арналған.
Динамикалық принципі. Әлеуметтік тапсырыс немесе экономикалық
сҧраныс бойынша модульдың маңызында елеулі ӛзгерістердің болуы. Бҧл
припципті жҥзеге асыруда модульдік оқытудың қҧрылысы мынандай
деңгейде белгіленеді:
1. Модульдің әрбір элементінің мазмҧны жаңа материалдармен
толықтырылады немесе мҥлде жаңа материалға ауыстырылады.
2. Модульдік оқудың формасы, оның әрбір әлемситін тез ауыстыра
алатындай формада жасалуы тиіс.
Іс-қимыл әдістемелік принципі. Бҧл әдіс арқылы оқушылар нағыз
білім алып шығуы тиіс. Принциптің негізгі мақсаты – оқытудың
мақсаткерлігін айқындайды. Бҧл принцип оқудың мотивациялылығын
толықтыра тҥсуге арналған. Демек, мотивациялық оқуды айқындай тҥседі.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
204
Мҧхамеджанов Б.Қ., Данияров Т.Ә., Қарынбаев Т.С. Модульдік оқу – тҧтас ҧдайы дамып отыратын жҥйе
Саналы тҥрде игеру принципі. Студенттердің оқытудың болашағын
саналы тҥрде тҥсінуі. Саналы меңгерудің қалыптасуы мотивациялық оқудың
жҥйелілігін туғызады. Саналылық пен қызығушылықты ҧдайы дамытып
отырады.
Әдістемелік тҥрлендірудің жан-жақтылық принципі. Студенттердің
танымдық әрекетіндегі кәсіптік-ақпаратты мазмҧнды және дҥниетанымдық
мазмҧнды
жетілдіру.
Бҧл
педагогтың
да
танымдық
қабілетін
қалыптастырады. Тиімділігі кӛптеген факторларға байланысты. Ол оқу
материалын оқушылардың және студенттердің жас ерекшеліктеріне сәйкес
келуін қалайды.
Біртҧтастық - бірегейлік принципі. Бҧл оқушылар мен студенттердің
берік және ӛзара тҥсінушілік арақатынасын талап етеді. Кӛбінесе, бҧл
модульдік программа негізінде шешіледі. Бҧл принцип модульдік оқудың бір
тҧтастығын айқындайды және бҧл тҧтастықты тҥсінудің жаңа сатысына
кӛтерілуге мҥмкіндік жасайды, Демек, модульдіқ принциптің барлығы
бірдей оқудағы модульдың қҧрылысының ерекшелігін айқындай отырып,
оның дидактикалық принциптермен ҧштасып, астарласып жатқанын
кӛрсетеді.
Модульдік оқу жҥйесінің тиімділігі, нәтижесі, кӛбінесе қолданылатын
материалдың сапасына байланысты. Сондықтан модульдіқ оқудың ең басты
міндеті, модульдік негізде сапалы модульдік тҥрлендіру жҥйесін ҧдайы жасап
отыру. Модульдің тағы бір ерекшелігі пәнаралық байланысты ҧдайы
жетілдіріп отыру, педагогика курсының мазмҧнын тҥрлендіріп отыру және
белгілі модульдік жҥйені жасау болып табылады. Модульдік жҥйе арқылы ірі
блоктар жасау да оның басты принциптерінің бірі. Оқып, зерттеп отырған
модульдың жҥйелілігі және оның дидактикалық мақсатқа жету жолындағы
ерекшеліктері модульдік оқудың сапасын кӛтеретін басты факторлар
туғызады. Бҧл ҥшін модульдік блокты оқу мен оқытудың сапалылығын,
жҥйелілігін, бірізділігін, тҧрақтылығын сақтауға кӛмектесетін жағдайлар –
модульдік орта жасауға кӛмектеседі [2].
ӘДЕБИЕТТЕР
1.
Морева Н.А. Педагогика среднего профессионального образования. Учебное пособие для
студентов педагогических вузов. -М.: Академия, 1999.
2.
Конаржевский Ю.А. Анализ урока. - М.: Педагогический поиск, 2000.
205
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
B.B.KENDZHAYEVA
Candidate of pedagogical sciences
Senior-teacher of IKTU by H.A.Yassawi
THE INTERNET AS A TEACHING AND LEARNING TOOL
The use of the Internet is widespread in numerous fields and domains, without
a doubt, it also carries great potential for educational use, specifically second and
foreign language education.
Technology and foreign language education are no stranger to one another. In
the sixties and seventies, language laboratories were being installed in numerous
educational settings. The traditional language laboratory was comprised of a series
of booths, each providing a cassette deck, and accompanying microphone and
headphone. Teachers monitored their students' interactions by using a central
control panel.
While the computer is now used in some form or another in most language
classrooms, and is considered standard equipment, the Internet is also gradually
being introduced in the second language classroom as teachers become more
familiar with it. The Internet is a confederation of thousands of computers from
various sectors of society such as education, business, government and the military.
It is a worldwide network of computers that interact on a standardized set of
protocols which act independently of particular computer operating systems,
allowing for a variety of access methods to the Internet.
It can be used to both exchange information through electronic mail,
newsgroups, listservs, professional on-line discussion groups, and so forth, as well
as to retrieve information on a variety of topics through the World Wide Web.
The Internet has been used by some language instructors in creative ways -
one of these innovations being use of electronic mail (e-mail), a specific feature of
the Internet. Overall, e-mail can encourage students to use computers in realistic,
authentic situations in order to develop communicative and thinking skills. E-mail
is easy to use and even teachers intimidated by computers can quickly become
adept at using e-mail with their students. Furthermore, even timid or inhibited
students can benefit from the meaningful interaction and communication e-mail
makes possible.
Chat rooms can also be carried out through e-mail. In this situation, two or
more individuals can "talk" on-line about various topics or issues. For instance,
language learners can be paired up and can be given a debatable topic to discuss.
Such experiences once again stimulate authentic communication and assist students
in developing specific communication skills such as arguing, persuading, or
defending a particular point. Listservs from around the world can offer news and
discussion groups in the target language providing another source of authentic
input and interaction. Cononelos and Oliva (1993) organized e-mail exchanges
between entire classes of students in order to generate discussion, improve writing
206
skills, and promote peer interaction. In this particular project, advanced level
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
Kendzhayeva B.B. The Internet as a Teaching and Learning Tool
Italian students employed e-mail newsgroups to improve both their writing, as well
as their knowledge of contemporary Italian society. In this manner, the teaching of
culture was also facilitated through the immediate feedback and contact of L2
speakers who were interested in informing others about their culture.
In addition to the communication benefits of the Internet, the Internet can also
be used to retrieve and access information. The World Wide Web is therefore a
virtual library at one's fingertips; it is a readily available world of information for
the language learner. While the Internet offers numerous benefits to the language
learner, a few such possibilities are examined here, in the context of language
learning.
Perhaps, one of the most essential pedagogical principles of language teaching
is one that emphasizes the study of language in a cultural context. I, along with
many other language instructors believe that language and culture are inextricable
and interdependent. Understanding the culture of the target language enhances
understanding of the language. To this end, the Internet is a valuable resource to
both language teachers and learners. As discussed previously, e-mail on the
Internet allows language learners to communicate with native speakers. In this
manner, the Internet facilitates the use of the specific language in an authentic
setting. The Internet can also be used to acquire information from language
resources for a variety of purposes. For example, students can access current
information from countries around the world. They can obtain geographical,
historical, social/cultural, economic, and political information from the countries in
which the target language is spoken. Students can read web versions of daily
newspapers and same-day news reports from sources. Such experiences can allow
learners to participate in the culture of the target language, which in turn can enable
them to further learn how cultural background influences one's view of the world.
The use of the Internet has also been shown to promote higher order thinking
skills. A language teacher, for example, may instruct learners to search for specific
information. Searching the Web requires logic skills. Once information has been
obtained, the results must be reviewed which requires scanning, discarding, and
evaluative judgment on part of the learner. The information must be put together to
make a complete and coherent whole which entails the synthesis process. Such an
endeavor permits students to practice reading skills and strategies. The Internet also
promotes literacy for authentic purposes, as stated previously. In addition to being
a supplement to reading materials, especially current information, when students
are exploring the Net, they are essentially exploring the real world.
Lastly, the Internet provides supplemental language activities which can
provide students with additional practice in specific areas of language learning.
These include reading tests and comprehension questions, grammar exercises,
pronunciation exercises possible through the available multimedia capabilities,
cloze tests, vocabulary exercises, and so forth. Students can search the Web for
207
such sites, or teachers may recommend specific sites on the Web.
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
Kendzhayeva B.B. The Internet as a Teaching and Learning Tool
The more enthusiastic and more knowledgeable language teachers are, the
more successfully they can implement Internet in the language classroom.
With its advantages and disadvantages, the internet has significant effects on
communicating, teaching and learning. Thus, both teachers and learners should
have the chance of internet accessibility, experience and familiarity with its
functions in educational life. For this purpose, before using the internet in second
language learning and teaching activities, teachers and learners should be
instructed. This is a must to use it in language classrooms efficiently. On the other
hand, it should be known that the internet is not sufficient itself to teach and learn a
second language. In other words, it cannot include all teaching and learning
activities and be replaced the real teaching and learning environment, such as
language classroom and real-life communication. As a result, it is only a tool for
educational activities. With its advantages and disadvantages, the internet has
significant effects on communicating, teaching and learning. Thus, both teachers
and learners should have the chance of internet accessibility, experience and
familiarity with its functions in educational life. For this purpose, before using the
internet in second language learning and teaching activities, teachers and learners
should be instructed. This is a must to use it in language classrooms efficiently. On
the other hand, it should be known that the internet is not sufficient itself to teach
and learn a second language. In other words, it cannot include all teaching and
learning activities and be replaced the real teaching and learning environment, such
as language classroom and real-life communication. As a result, it is only a tool for
educational activities.
REFERENCES
1.
Cononelos T. & Oliva M. (1993). Using computer networks to enhance foreign language/ culture
education. Foreign Language Annals, 26(4), 527-534.
2.
Davis B. & Chang Ye Ling. (1994/95). Long distance collaboration with on-line conferencing. TESOL
Journal, 4(2), 28-31.
3.
Jensen R. (1993). The technology of the future is already here. Academe, 8-13.
4.
Kroonenberg N. (1994/95). Developing communicative and thinking skills via electronic mail. TESOL
Journal, 4(2), 24-27.
5.
Lewis P.H. (1994, August 9). Who's the coolest Internet Provider? The New York Times, p. 12.
208
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
Г.Ж.АЗРЕТБЕРГЕНОВА
А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-тҥрік университеті
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУДАҒЫ КРЕДИТТІК ТЕХНОЛОГИЯ
ЖҤЙЕСІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ МЕН ТИІМДІЛІГІ
Қазақстан Республикасындағы қоғамдық ӛзгерістердің ауқымдылығы,
кҥрделілігі білім беру саласына оның ішінде жоғары оқу орындарында білім
беру стратегияларына ӛзгерістер енгізу, қазіргі кезеңдегі ақпараттық
технологияларды қолдана отырып, ӛзгертуді талап етеді.
Қазіргі жоғарғы оқу орындарындағы кредиттік технологиялық білім беру
жҥйесі білім алушы мен оқытушының оқу жҧмысы кӛлемінің
біріздендірілген ӛлшем бірлігі ретінде кредитті қолдану арқылы, білім
алушының пәндерді таңдауы және реттілікпен оқуын дербес жоспарлауы
негізінде оқытуға бағытталған.
Қазақстандағы білім беру жҥйесінде кредиттік оқыту технологиясы
ҥдерісін
қалыптастыру
жаңа
оқыту
ҥлгілеріне,
мазмҧнына,
технологияларына, тҥрлері мен әдістерін пайдалану арқылы ерекшеленеді.
Жоғарғы оқу орнында сапалы білім берудің негізгі даму діңгегі қоғамды
ақпараттандыру технологиясын қарқынды дамыту аясында жҥзеге
асырылуда.
Европалық елдердің сынақ бірлігіне кӛшу мақсаты бҧл, алдымен
халықаралық «тҧнықтық» жетістігі, қазіргі кездегі білім жҥйесінің
сыйысымдылығы мен дербес елдердің біліктілігін сақтау арқылы және білім
беру саясатында жоғарғы оқу орындарының білім беруде кеңінен
қолданылуда. 19 маусым 1999 жылы жоғары білімнің бірыңғай қҧрылымын
енгізу ҥшін Болон декларациясы қабылданды, оған 29 ел қол қойды. Барлық
ҧлттық жҥйелерде, жоғары білім жҥйесінің сынақтық бірлігін енгізу ҥшін
European Credit Transfer Sustem (ESTS) немесе басқа ESTS жҥйесімен бірігіп,
қайта сынақтауды қамтамасыз ететін, сондай-ақ жинақтаушы қызметін, және
де академиялық оқу кепілдігін шет елде тану туралы шешім қабылдану (1999
ж. ESTS 1062 европалық жоғары оқу орындарына енгізілді).
Қазақстанда кредиттік оқу жҥйесіне байланысты 2007 жылы 15 тамызда
«Білім туралы» жаңа заң қабылданды, осы заңда «кредиттік оқыту
технологиясы» ҧғымы заңнамада анықталған. Осы заңның 11 бабында 9 п.
білім жҥйесі мәселелерінің бірі болып оқытуда жаңа технологияларды тиімді
пайдалану және енгізу, сонымен қатар кредиттік, дистанциялық, ақпараттық-
коммуникациялық оқыту кәсіби білімнің қоғамда және еңбек нарығында
болып жатқан ӛзгерістер қажеттілігіне тез ҥйлесуге мҥмкіндік туғызатыны
белгілінген.
Кредиттік оқыту технологиясы – бҧл білім беру технологиясы, ӛз
209
бетімен білім алу деңгейін кӛтеру және дара негізінде шығармашылық
білімді меңгеру, оқу процесін және білім кӛлемін кредит негізінде есепке
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №1, 2012
Азретбергенова Г.Ж. Экономикалық пәндерді оқытудағы кредиттік технология жҥйесінің ерекшеліктері...
алуды, білім беруді
таңдап алған траекториясын регламенттеу болып
табылады.
Қазақстан – Европалық білім беру кеңістігінде толық қҧқықты мҥше
болып танылған Орталық Азиядағы бірінші мемлекет. 2010 жылдың наурыз
айында Қазақстанда білім беру Болон декларациясына қол қойды ЖОО-
дарында білім беру кредиттік жҥйеге негізделді. Қазақстан мемлекеттік
бюждеттен 2011 жылы білім саласына бӛлген қаржы 898,8 млрд. теңгені
қҧрады .
Жоғары оқу орнының басты мақсаты - алдыңғы қатарлы жастар
тәрбиелеу, адамзаттың мәдени және ӛнегелік деңгейі мен оның ой-ӛрісін
арттыру, жоғары білімді маман иелерін қазіргі заман талабына сай дайындап,
нарыққа білімді экономистерді.
Жоғары білім - маманға іскерлік және дағды ғана беріп қоймай, оны жеке
тҧлға ретінде қалыптастырады, кредиттік технология бойынша білім алған
әрбір студент әлемнің кез келген жерінде алған білімді, қабілетті маман екен
кӛрсете білуі қажет.
Бҥгінгі
таңдағы
кредиттік
оқыту
технологиясын
экономика
мамандықтарын оқытудағы кӛкейкесті мәселелері - әлемдік білім беру
кеңістігіне сай бейімдеп білім алу, кәсіби қалыптастырудың сапасын
жақсарту, біліммен қамтамасыз етудің ғылыми-әдістемелік жҥйесін
тҥбегейлі жаңарту, оқытудың әдістері мен ҧйымдастыру тҥрлерін ӛзгерту,
білім кӛлемін біріздендіру, экономиканы оқытуды дараландыру ,білім
алушылардың оқудағы шынайы жетістіктерін тиімді бақылаумен ӛзіндік
жҧмысының рӛлі мен тиімділілігін кҥшейту.
Қазіргі қоғамның сҧраныстарының алшақтығын жою, білімдегі
жаңашылдықты
саралау,
білімді
жетілдіру
ҥдерісіндегі
ҥздіксіз
ізденімпаздыққа баулуды кӛздеу.
Қазақстан Респубикасының «Білім туралы» Заңында ҧлттық және жалпы
адамзаттық қҧндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде тҧлғаны
қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім беру
және оның шығармашылық, рухани және тәни кҥш қуатын жетілдіру, жеке
тҧлғаның жан-жақты дамуына жағдай жасау міндеті кӛзделгенін ескерсек,
болашақ мамандарды жаңашылдыққа даярлауымыз керек.
«ХХІ ғасырда білім беру ісін дамыта білмеген мемлекет қҧрдымға кетері
хақ. Сондықтан біз болашақта жоғары технологиялық және білікті ӛнеркәсіп
мамандарының
шоғырын
қалыптастыруымыз
қажет.
Бҧл
орайда,
Қазақстандағы жоғары оқу орындарының міндеті - әлемдік стандартқа сай
білім беру, ал олардан алынған дипломдар дҥние жҥзі мойындайтындай
болуы қажет. Біз әрбір Қазақстан азаматтарының дҧрыс мҥмкіндіктермен
210
жоғары
білім
алуына
кепілдік
беруіміз
қажет»,-деп
Қазақстан
Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқына арнаған
Жолдауында ерекше атап кӛрсетті.
Достарыңызбен бөлісу: |