Н Ұ Р А
С Ǿ З А Т А С Ы - А Ќ И Ќ А Т
Àóäàíäûқ қîғàìäûқ - ñàÿñè ãàçåò³
№11 (5449) 19 наурыз 2016 жыл
Газет 1932 жылдан бастап шығады
От всей души поздравляем вас с замечательным праздником весны - Наурыз
мейрамы!
Светлый весенний праздник Наурыз пришел к нам из глубины веков. На Вос-
токе он был не только символом наступления Нового года, но и обновления при-
роды, доброты, взаимопонимания и уважения.
Наурыз – это праздник торжества жизни и веры, день весеннего равноден-
ствия, знаменующий собой наступление весны, тепла, обновление окружаю-
щего мира.
Вместе с теплом и надеждами, которые несет с собой весна, Наурыз способ-
ствует духовному очищению, укреплению мира и согласия.
Благодаря усилиям Главы государства Н. А. Назарбаева, его целенаправленной
и взвешенной политике в сфере межэтнических отношений, в стране царят
мир, согласие и взаимопонимание. И это позволяет нам встречать нынешнюю
весну с оптимизмом и уверенностью в будущем.
Пусть в каждый дом Наурыз мейрамы принесет счастье и процветание, до-
статок и благополучие! Желаем вам и вашим семьям здоровья и взаимопони-
мания!
Аким Нуринского района К.Б. Бексултанов
Секретарь районного маслихата Б.К. Шайжанов
Дорогие нуринцы!
Ќўрметті аудан тўрѓындары,
жерлестер!
Сіздерді кỳллі мўсылман халќына ортаќ Наурыз мерекесімен шын жỳректен
ќўттыќтаймыз! Кǿктіџ тынысын тыџдап, жердіџ тамырын басќан, тўрмыс-тір-
шілігін табиѓат-анамен тыѓыз байланыстырѓан халќымыз Наурызды жаџару
мен жасампаздыќтыџ бастауы, ырыc пен берекеніџ арќауы деп баѓаланѓан.
Елбасымыз Н.Є.Назарбаевтыџ зиялы саясаты арќасында Ќазаќстандаѓы
жỳздеген ўлт пен ўлыстардыџ ǿкілдері бір-бірімен тату-тєтті, берекелі ǿмір сỳріп
жатыр. Єз Наурыздыџ адам баласын ізгілік пен сыйластыќќа, ынтымаќќа
тєрбиелейтін тереџнен тартар ежелгі ќасиетін біз барлыќ ќазаќстандыќтардыџ
бойына дарытуѓа, оны ǿз ǿміріміздіџ салтына айналдыруѓа міндеттіміз. Кỳллі
єлем тỳрленіп, кǿк тас жібіген кǿктем мерекесі сіздерге кеџ пейіл, кетпес дєулет,
мол ќазына, мыќты денсаулыќ, аќ ырыс пен кǿк ырысын молынан сыйласын!
Бєріџізді кǿктемніџ жарќын мерекесі Наурыз мейрамымен шын жỳректен
ќўттыќтаймыз! Ўлыстыџ ўлы кỳні ќўтты болсын!
Нўра ауданыныџ єкімі Ќ.Б.Бексўлтанов
Аудандыќ мєслихат хатшысы Б.Ќ.Шайжанов
Наурыз
мерекесініџ
ќўрметіне
жєне
Ќазаќстан Республикасы
Тєуелсіздігініџ 25 жылдыќ
мерейтойына орай Нўра
аудандыќ
тарихи-
ǿлкетану мўражайында
«Ќош келдіџ, єз-Наурыз!»
атауымен мерекелік шара
ўйымдастырылды.
Жер жаћанды сері самалѓа
ǿпкізіп, жўрттыџ аузын аќќа
жеткізіп, нўр тамшыларын
аямай тǿккізіп, Самарќан-
ныџ кǿк тасын ерітіп, алтын
кỳрекпен жер жỳзін жібітіп,
тас жỳректерді мейіріммен
ỳгітіп, жеті ќат жер астына
дейн балќытып, жыл
ќўстарыныџ єнін шалќытып,
Сарыарќаны самал желге
сỳйгізіп келген єз-Наурыз
мейрамы ќарсаџында аудан-
дыќ тарихи - ǿлкетану
мўражайы мектеп
оќушыларыныџ басын
ќосып, «Ќош келдіџ, єз-На-
урыз!» атауымен мерекелік
шара ўйымдастырды.
Облыс тǿџірегінде теџдесі
жоќ біздіџ ауданныџ
ǿлкетану мўражайына Прже-
вал, Заречная, Дон, А.Асыл-
беков, С.О.Талжанов,
К.Мыџбаев, Д.Шалабеков
ЖОББМ мен Киевка №3
ЖОББТМ оќушылары мен
ўстаздары ќатысты.
Ауданныџ, жалпы тєуелсіз
Ќазаќстанныџ тарихынан
сыр шертіп, ǿткеніџді кǿз
алдыџа айнытпай єкелетін
мўражайдыџ ќабырѓасында
ǿткен кеш жиналѓан
ќауымныџ кǿџілінен шыќты.
Мўражайдыџ мєжіліс за-
лында мерекелік дастарќан
жайылып, ўлттыќ таѓамныџ
тỳр-тỳрі ќойылѓан. Ќолǿнер
шеберлері жўмыстарыныџ
кǿрмесі ǿз алдына бір бǿлек
кǿз жауын алып тўр.
Аудандыќ саз мектебініџ
шєкірттері домбыра мен
фортепианоныџ ќўла-
ѓында ойнап, жиналѓан
ќауымѓа мерекелік кǿџіл
кỳй сыйлауда.
Мерекелік шараныџ
шымылдыѓын аудандыќ
тарихи - ǿлкетану
мўражайыныџ директоры
Є.К.Есмаѓамбетова ашты.
Наурыз мерекесімен
ќўттыќтай келе, ўлы
мерекеніџ тарихына шолу
жасады. Сонымен ќатар
кештіџ еџ басты шарасы,
осыдан екі ай бўрын На-
урыз мерекесініџ ќўр-
метіне жєне Ќазаќстан
Республикасыныџ 25
жылдыѓы мерейтойына
орай жарияланѓан ќол-
ǿнер шеберлері байќауы-
ныџ ќорытындысын
тỳйіндеді.
Тоѓыз номинация бо-
йынша жỳргізілген
байќаудыџ ќорытындысы
бойынша Пржевал мектебі-
нен Ǿтеген Аќниет, №3
ЖОББТМ оќушылары, Дон
мектебінен Ǿлке Саѓида,
А.Асылбеков ОМ А.Сỳлейме-
нова, Ерден Айхана,
С.О.Талжанов мектебінен
Тлеулес Єділжан, Сарина
Дильназ, К.Мыџбаев мектебі-
нен В.Ермоленко, Д.Шалабе-
ков мектебінен Саѓындыќ
Жанерке ынталандыру сы-
йына ие болса, жỳлделі
ỳшінші орынды Дон мектебі-
нен Ибрагим Айтолќын,
ІІ орынды Заречная мектебі-
нен Малышева Юлия,
І орынды Пржевал мектебі-
нен Хабылбек Айдана
ќанжыѓалады. Ал, бас
жỳлдені Заречная мектебініџ
9 сынып оќушысы Шортанов
Тимур жеџіп алды.
Жеџімпаздарѓа маќтау
ќаѓаздарымен ќатар
аќшалай сый табысталды.
Мерекелік шара соџы кон-
церттік баѓдарламамен
жалѓасты.
Т.Пішенбаева
Мереке шуаѓы
Мўражайда Наурыз тойы
1. Аудан əкімі аппараты: 21721
2. Білім беру бөлімі: 21898
3. Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жо-
лаушылар көлігі, автомобиль жолдары жəне
тұрғын үй инспекциясы бөлімі: 22627
4. Ауыл шаруашылығы бөлімі: 22370
5. Жер қатынастары бөлімі: 21094
6. Құрылыс бөлімі: 22456
7. Кəсіпкерлік жəне өнеркəсіп бөлімі:
22126
8. Мəдениет жəне тілдерді дамыту
бөлімі: 22607
9. Ішкі саясат бөлімі: 21321
10. Ветеринария бөлімі: 21802
11. Экономика жəне қаржы бөлімі: 22537
12. Жұмыспен қамту жəне əлеуметтік
бағдарламалар бөлімі: 22646
13. Дене шынықтыру жəне спорт бөлімі: 22620
14. Сəулет жəне қала құрылысы бөлімі: 21049
1. Аппарат акима района: 21721
2. Отдел образования: 21898
3. Отдел ЖКХ, ПТ, АД и ЖИ: 22627
4. Отдел сельского хозяйства: 22370
5. Отдел земельных отношений: 21094
6. Отдел строительства: 22456
7. Отдел предпринимательства:
22126
8. Отдел культуры и развития языков:
22607
9. Отдел внутренней политики: 21321
10. Отдел ветеринарии: 21802
11. Отдел экономики и финансов:
22537
12. Отдел занятости и социальных программ:
22646
13. Отдел физической культуры и спорта:
22620
14. Отдел архитектуры и градостроительства:
21049
Сенім телефоны
Н Ў Р А
2
19 наурыз
2016 жыл
План Нации «100 конкретных шагов»
Индустриализация
и экономический рост
79 шаг - поэтапный переход на анг-
лийский язык обучения в системе об-
разования - в старшей школе и вузах.
ГЛАВНАЯ ЦЕЛЬ - ПОВЫШЕНИЕ КОН-
КУРЕНТОСПОСОБНОСТИ ВЫПУСКАЕ-
МЫХ КАДРОВ И РОСТ ЭКСПОРТНОГО
ПОТЕНЦИАЛА ОБРАЗОВАТЕЛЬНОГО
СЕКТОРА
Трехъязычие является ключевой идеей
образовательной политики страны на
предстоящие 4 года. В проекте Госпро-
граммы предусмотрены положения, на-
правленные на развитие трехъязычного
образования в общеобразовательных
школах.
В ноябре 2015 года была утверждена До-
рожная карта развития трехъязычного об-
разования на 2015-2020 годы, которая
направлена на изучение трех языков: го-
сударственного языка – казахского, рус-
ского языка, употребляемого наравне с
казахским в качестве официального, и
английского языка как инструмента ус-
пешной интеграции в мировое сообще-
ство.
В целях совершенствования системы
преподавания государственного языка,
разработаны уровневые учебники и
учебно-методические комплексы по ка-
захскому языку для 1-11 классов школ с
русским языком обучения - всего 56 на-
именований. В 2015-2016 учебном году
данные учебники и УМК находились на
апробации в 41 школе во всех регионах
Казахстана.
Проделанная работа
С сентября 2013 года в детских садах
республики осуществляется интегриро-
ванное ведение занятий и свободной дея-
тельности детей с использованием
трехъязычия.
Во всех дошкольных организациях соз-
дана предметно-развивающая среда для
погружения в трехъязычное пространство.
В системе среднего образования в рамках
трехъязычного обучения в 2013-2014
учебном году было введено изучение анг-
лийского языка с 1-го класса, в 2016-2017
учебном году эти учащиеся закончат на-
чальную школу.
Также в 2016-2017 учебном году, начиная
с первого класса учебного года, англий-
ский язык будет изучаться с увеличением
на 1 час. Так, в первом классе отводится 2
часа в неделю, а в последующие годы во
втором, третьем, четвертом классах – по
3 часа.
С 2018-2019 учебного года, начиная с 6
класса, «История Казахстана» будет из-
учаться на казахском языке, «Всемирная
история» - на русском языке во всех шко-
лах страны, независимо от языка обуче-
ния.
С 2019-2020 учебного года в старших
классах на английском языке по выбору
школы начнут изучать предметы «Инфор-
матика», «Химия», «Биология», «Физика»
- на английском языке.
В системе высшего образования внед-
рена уровневая модель изучения языков
в соответствии с международными стан-
дартами. Утверждены новые типовые
учебные программы по дисциплинам «Ка-
захский язык», «Русский язык» и «Ино-
странный язык».
С 2011 году, в соответствии с ГОСО ба-
калавриата, в типовые учебные планы
введены дисциплины «Профессиональ-
ный казахский (русский) язык» и «Про-
фессиональный иностранный язык». На
изучение указанных дисциплин отводится
по 2 кредита, и их изучение предусмот-
рено в цикле базовых дисциплин.
В 117 школах (63 тыс. учащихся – 2,3%),
в том числе в 20-ти Назарбаев Интеллек-
туальных школах и в 30-ти казахско-ту-
рецких лицеях, внедряется трехъязычное
обучение.
Собст. инф
Интервал между маршрутами - 25 минут. Дополнительно по всем избирательным
участкам будут курсировать 2 автомашины- такси, которые бесплатно будут до-
возить до избирательного участка. В этих машинах-такси будет установлена таб-
личка с номером избирательного участка.
Маршрут движения общественного
автотранспорта по улицам п. Киевка 20 марта 2016 года
3
19 наурыз
2016 жыл
Н Ў Р А
Қазақстан Республикасы Президентінің 2013
жылғы 24 қыркүйектегі №648 Жарлығымен
"Қазақстан Республикасында діни экстремизм
мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013-
2017 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарлама" қабылданды.
Аталған мемлекеттік бағдарламада Қазақстан
Республикасының 2013-2017 жылдар
аралығында қандай іс-əрекеттер жасалатыны ту-
ралы, нақты қадамдар жəне оларды іске асыру
жолдары туралы жазылған.
Дінді жамылған экстремистік жəне террористік
идеологияның таралу процесі соңғы уақытта іс
жүзінде бүкіл əлемде ауқымды сипатқа ие болып
отыр.
Қазақстан əлемдегі сыртқы саяси ахуалдың
өзгеруіне байланысты өзінің геосаяси жағдайына
қарай, Орталық Азия өңіріне географиялық
жағынан жақын Таяу жəне Орта Шығыс елдерін-
дегі тұрақсыздыққа орай халықаралық терро-
ризмге қарсы күрестің негізгі бағыттарының
бірінде қалып отыр.
Осыған байланысты Қазақстан Республикасы
терроризм қатерінен қоғам қауіпсіздігін
қамтамасыз ету шараларының жүйесін əзірледі,
оның тиімділігі біртіндеп арттырылып жатыр.
Конфессияаралық жəне этносаралық келісім
мен жастар мүддесін қорғауды, мемлекеттің
ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін мем-
лекеттік саясат жүзеге асырылуда.
Бірақ мемлекеттік бағдарламаны талқылауға
салар алдында, терроризмнің не екеніне тоқтала
кетейік.
Терроризм - қазіргі дəуірдегі ең қауіпті қылмыс
түрі болып табылады. Бұл қылмыс түрі көп
жағдайларда ұлттық шектен шығып,
халықаралық сипат алады.
Террор əртүрлі болуы мүмкін, бірақ оның қандай
болса да түрінде екі түрлі элемент бар. Оның бі-
ріншісі - терроризм - мемлекеттік өкімет билігін
күйретуге бағытталған. Екіншісі - терроризмді
жүзеге асыру арқылы, яғни терриристердің
ұйымдасқан қатігездік əрекеттері арқылы халыққа
үрей, қорқыныш жəне қорғансыздық сезімін
туғызу болып табылады.
Қазақстан Республикасының Қылмыстық
Кодексінің 255-бабында террористік акті үшін
жауап қарастырылған.
"Терроризм актісі, яғни жарылыс жасау, өрт қою
немесе адамдардың қаза табуы, елеулi мүлiктiк
залал келтiру, не қоғамға қауiптi өзге де
зардаптардың туындау қаупiн төндiретiн өзге де
əрекеттер жасау, егер бұл əрекеттер қоғамдық
қауiпсiздiктi бұзу, халықты үрейлендiру, Қазақстан
Республикасы мемлекеттiк органдарының, шет
мемлекеттiң немесе халықаралық ұйымның ше-
шiмдер қабылдауына ықпал ету, соғысқа аран-
дату не халықаралық қарым-қатынастарды
шиеленiстiру мақсатында жасалса, сондай-ақ
аталған əрекеттердi дəл сол мақсаттарда жасау
қатерін төндіру, – мүлкі тəркіленіп немесе онсыз,
төрт жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас
бостандығынан айыруға жазаланады".
Сонымен қатар, терроризмге жол бермеу бары-
сында қабылданған мемлекеттік бағдарлама
маңызды болып отыр.
Қазақстан Республикасының Президенті -
Елбасының «Қазақстан-2050» стратегиясы:
қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты»
атты Жолдауында басым міндеттердің ішінде
радикализмнің, экстремизмнің жəне
терроризмнің барлық түрлері мен көріністеріне
қарсы іс-қимыл айқындалған.
Бұл ретте қоғамда, ең алдымен, жастар орта-
сында діни экстремизмнің алдын алуды күшейту
қажеттілігіне, сондай-ақ конфессияаралық бей-
бітшілік пен келісім орнаған, діншілдер мен атеи-
стік көзқарасты ұстанған азаматтардың да
құқықтары сақталатын жəне құрметтелетін зай-
ырлы мемлекет - Қазақстан Республикасының
дəстүрлері мен мəдени құндылықтарына сəйкес
тұрғындарда діни сананың қалыптасуына ерекше
назар аударылады.
Қазақстан Республикасында діни экстремизм
мен терроризмге қарсы іс-қимыл жөніндегі 2013-
2017 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарлама мақсаты болып, діни экстремизм
көріністерінің алдын алу жəне терроризм қатерін
болдырмау арқылы адамның, қоғамның жəне
мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Осыған орай, Қазақстан Республикасының аза-
маттары өздерінің тарапынан жасөспірімдердің
арасында діни экстремизм мен терроризмнің тар-
тылуына жол бермеуі қажет. Балаларыңызды
қандай адамдармен араласатынын жəне қандай
интернет сайттарына кіретінін қадағалау аса
қажет.
Г. Абдуова
ҚР Бас Прокуратурасы Құқықтық статистика
жəне арнайы есепке алу жөніндегі комитеті
Қарағанды облысы бойынша
басқармасының Нұра ауданы бойынша
прокуроры
Терроризм мен экстремизмнің алдын алу
Терроризм мен экстремизм - қоғамдық
қауіпсіздіктің аса маңызды мəселесі
«Сарыарқа
д а р ы н ы »
а й м а қ т ы қ
ғ ы л ы м и
практикалық
орталық, ҚР
Білім жəне ғылым министрлігінің
жəне Қарағанды облысы білім
басқармасы «Экспо-2017
халықаралық көрмесіне
дайындықты жүзеге асыру жоспа-
рына сай Республикалық «Балалар
бастауы -2016» жобасы аясында
11-18 жас аралығындағы мектеп
мекемелерінің оқушылары ара-
сында облыстық «Мини ЭКСПО
-2016» фестивалі өткізілгелі отыр.
Байқау мақсаты - балалардың
белсенді азаматтық ұстанымын
тəрбиелеу, зерттеу барысында
өзбеттілігін қалыптастыру, балалар
бастамаларының ісін асыру алаңын
құру болып табылады.
2016 жылдың 11 наурызында
Киевка №1 ЖОББ мектебінде
«Мини ЭКСПО - 2016»
фестивалінің аудандық туры
өткізілді. Аудан мектептерінен 19
жоба бəйгеге түсті.
Əділқазылар алқасының төрағасы
Нұра ауданының білім беру
бөлімінің əдістемелік кабинет
меңгерушісі Такишев Д.Ж.,
мүшелері: Нұра ауданының жастар
орталығының директоры Болатхан
А.С. жəне «Нұр Отан» аудандық
филиалының кеңесшісі Наурызбаев
Д.М. Аталған алқаның шешімімен
үш жоба үздік атанып, облыстық
кезеңге жолдама алды.
Келесі жеңімпаздарды
құттықтаймыз: М.Сүлейменов
ЖОББМ 5 сынып оқушысы Қосан
Дəуірбек «Мал қиынан үй жағдайда
биогаз шығаруға арналған
құрылғы» (жетекшісі - Тажибаев
М.А.), С.О.Талжанов ЖОББМ 5
сынып оқушылары: Мұқанов Айдос
жəне Мұқанов Мағауия «Макет по
переработке веществ мини-ком-
байн «АО» жəне «Инкубатор для
рассады» жобаларымен (жетекшісі
- Толеуова Г.М.) жəне Пушкин НОМ
8 сынып оқушысы Жунусбеков Бір-
жан «Нұра өзенінің суын ластану-
дан қорғау» (жетекшісі -
Тойымбетова А.Т.).
Алдағы тұрған үлкен додада
сəттілік тілейміз.
С.Сатыбалдин
Мини ЭКСПО -
2016
Қазақстан Республикасының 2014
жылғы 30 маусымдағы «Қазақстан
Республикасының азаматтарына,
оралмандарға жəне Қазақстан Республи-
касында тұруға ықтиярхаты бар
адамдарға олардың мүлікті жария
етуіне байланысты рақымшылық жасау
туралы» Заңының жаңа редакциясы
мүлікті жариялау процедурасын
түбегейлі жеңілдетіп, бюрократтық
пен қағазбастылық проблемаларына
түбегейлі тосқауыл қоя білді.
Сондықтан да аталмыш шара 2016 жылдың
31 желтоқсанына дейін ұзартылып, ел ара-
сында түсіндіру жұмыстары кеңінен жүргізіліп
жатыр. Енді осындай акция шеңберінде
жүзеге асырылып жатқан шаралардың
қандай жеңілдіктері мен ерекшеліктері бар.
Мүлікті жария ету төңірегінде əңгіме қозғаған
кезде, бірінші кезекте оның мақсаты мен
маңызын түсініп алған жөн. Мүлікті жария ету
дегеніңіз – көлеңкелі экономиканың
ықпалынан шыға алмай, мүлкі мен қаржысын
заңды түрде ресімдемегендіктен, басқа
біреудің атына жаздырған субьектілерге жа-
салып отырған керемет мүмкіндік деп айтуға
болады. Сондықтан да өзіміз сөз етіп отырған
мүлікті жариялау туралы заңды өткенге кеші-
ріммен қарап, болашаққа деген сенімді
қалыптастыратын бірден-бір гуманистік
бағыттағы заң актісі деп бағалауға болады.
«Қандай жеке құндылықтар жариялау
арқылы заңдастыруға жатады?» деген
сұрақтың жауабы өзіміз сөз етіп отырған
заңның 3 бабында нақты айқындалған. Атап
айтсақ, ақша, бағалы қағаздар, заңды
тұлғаның жарғылық капиталындағы үлесі,
басқа біреудің атына рəсімделген жылжы-
майтын мүлік, еліміздің террито¬риясындағы
ғимарат, шетелдегі жылжымайтын мүліктер
мен қаржылар жариялау арқылы
заңдастыруға жатады. Осы орайда, пайда-
лану құқығы сотпен қаралып жатқан мүліктер,
несиеге алынған қаражат, мемлекет пайда-
сына берілуге тиісті мүлік, бюджет
қаражатына салынған объектілер,
жемқорлықпен байланысты қыл¬мыстық
жолмен келген мүлік, т.б. заңдастыруға жат-
пайтынын еске сала кеткен орынды болар.
Сонымен қатар, мүліктерді заңдастыру ак-
циясы 2016 жылдың 31 желтоқсанына дейін
жүргізілгенімен, жылжымайтын мүліктерге
байланысты құжаттарды қабылдау уақыты
30 қарашада аяқталатынын ұмытпаған жөн.
Заңда қаржы мен мүлікті жария ету талап-
тары түбегейлі жеңілдендірілген. Аталмыш
Заңның 8-бабының (ақшаны жария етуді
ұйымдастыру жəне жүргізу тəртібі жөніндегі
жалпы ережелер) талаптары негізінде жүзеге
асырылады. Мысалы, қаржының иесі тиісті
қаражатын екінші дəрежедегі банкідегі не-
месе Ұлттық пошта операторындағы
жинақшоты арқылы көрсеткен жағдайда, 10
пайыздық алым алынбайды. Қаражатты бан-
кіге салған күннің ертесінде-ақ өзінің қажетіне
жұмсауына, инвестиция құралы ретінде пай-
далана беруге, құнды қағаздар сатып алуға,
т.б. құқылы. Ал енді субъект шетелдегі не-
месе қолма-қол айналымдағы қаражатын
банкке салмай-ақ, арнайы декларацияда
көрсету арқылы да жария етуіне болады.
Бұндай жағдайда он пайыздық алым алы-
нады жəне арнайы декларацияны жергілікті
мемлекеттік кіріс органына тапсыру міндетті
болып табылады. Сонымен қатар ақша
ұлттық жəне (немесе) шетел валютасында
екінші деңгейдегі банкте, Ұлттық пошта опе-
раторында ашылған ағымдағы шотқа салу
(аудару) жəне тұрғылықты жері бойынша
мемлекеттік кіріс органына арнайы деклара-
цияны тапсыру арқылы жария етілуге жа-
тады. Жария етілетін ақшаны ағымдағы
шотқа енгізген (аударған) кезде екінші
деңгейдегі банк, Ұлттық пошта операторы
жария ету субъектісіне аударылған ақша
сомасының мөлшерін растайтын анықтама
береді. Арнайы декларация мен анықтама
мүлікті жария етуші субъектінің заң алдында
өзін кез-келген заңсыз əрекеттерден
қорғайтын негізгі құжат болып табылады.
Тағы да бір ескерте кететін жағдай – тиісті
тəртіппен жария етілген ақша мен жылжы-
майтын мүлік аталмыш заңның 10-1 бабының
(Жария ету субъектісіне салықтық
рақымшылық жасау) талаптары негізінде
табыс салығын салуға негіз болып таныл-
майды.
Ал енді, жылжымайтын мүлікті заңды түрде
жария етудің жеңілдетілген процедурала-
рына тоқталайық. Мысалы, еліміздің терри-
ториясында тиісті талаптарға сай
рəсімделген жылжымайтын мүліктерді
заңдастыру кезінде он пайыздық алым алын-
байды. Осы айырмашылықты көп адамдар
біле бермейді. Он пайыздық алым тек ше-
телдегі жылжымайтын (оның ішінде басқа
біреудің атына жазылған) мүлікті заңдастыру
кезінде ғана алынады. Он пайыздық алым
мөлшері жылжымайтын мүліктің арнайы дек-
ларацияда белгіленген құнынан өндіріледі.
Жəне де тағы бір ерекшелік – мүліктің құнын
субъектінің өзі анықтайды. Ол үшін
тұрғылықты жер бойынша мемлекеттік кіріс
органдарына тиісті құжаттар мен арнайы дек-
ларацияны тапсырса жеткілікті. Тиісті
құжаттар тізбегі осы заңның 9 (Қазақстан
Республикасының аумағынан тысқары жер-
лердегі, оның ішінде басқа тұлғаға ресімдел-
ген мүлікті (ақшадан басқа) жария ету) жəне
10 (Басқа тұлғаға немесе жария ету субъек-
тісіне ресімделген Қазақстан
Республикасының аумағындағы мүлікті
(ақшадан басқа) жария ету) бабтарында
айқындалған. Əкімшілік жанынан құрылған
жариялау жөніндегі комиссияға субъект ие-
лері тек еліміздің территориясында
орналасқан, алайда тиісті талап бойынша
уақытында рəсімделмеген жылжымайтын
мүліктер бойынша ғана баруына болады.
Рақымшылық шаралары жүзеге асырылған
кезде кез-келген азамат сол заң шеңберінде
өзіне тиісті құқықтармен қорғалуы тиіс. Атал-
мыш заңда азаматтардың мүлікті жария ету
барысында басшылық¬қа алатын қорғалу
құқықтары да жан-жақты қарасты¬рылған.
Атап айтсақ, негізге алып отырған заңның 5
бабында азаматтарға берілетін кепілдіктер
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексі
мен Əкімшілік құқық бұзу кодекстерінің
қандай баптарымен қорғалатыны, қандай
жағдайда қылмыстық жəне əкімшілік жауап-
кер¬шілікке тартылмайтыны нақты
айқындалған. Мысалы, осы бабтың 2 пунк-
тінде мүлікті жария ету фактісі, сондай-ақ осы
Заңға сəйкес мүлікті жария етуді жүргізу
мақсатында ұсынылатын құжаттарда
көрсетілген мəлі¬меттер қылмыстық іс,
əкімшілік-құқық бұзушылық тура¬лы іс
шеңберінде жəне тəртіптік теріс қылықта
жария ету субъектісінің кінəлі екендігіне
дəлелдемелер ретінде
пайдаланылмайтындығы айтыл¬ған. Соны-
мен қатар, осы бабтың 1 пунктінің 3
тармақ¬ша¬сында былай деп көрсетілген:
«Қазақстан Республикасы заңдарына сəйкес
жеке тұлғаның активтері мен міндеттемелері
туралы декларацияны жəне (немесе) жеке
тұлғаның кірістері жəне мүлкі туралы декла-
рацияны, оның ішінде жұбайының
(зайыбының) тапсырмағаны немесе осындай
декларациялардағы мəліметтерді толық
емес, анық емес түрде бергені, оның ішінде
жұбайының (зайыбының) бергені үшін
тəртіптік жауапкершіліктен босатылады». Бұл
бап негізінен мемлекеттік қызметте жүрген
азаматтарға өзінің жариялауға қорқып жүрген
қаражаты мен жылжымайтын мүліктерін
заңдастыруға мүмкіндік беретін бірден-бір
даңғыл жол десе де болады.
Міне, мүлікті жария етуге мүдделілік танытқан
субъектілер үшін бұдан артық қандай
жеңілдік пен кепілдік керек?
Бұндай гуманистік қағидатқа негізделген
нормативтік-құқықтық акт алдағы жылдардың
еншісінде тағы қабылдана ма, жоқ па, оны
уақыт көрсетеді. Осы орайда Елбасымыз:
«Мүлікті жариялау – соңғы мүмкіндік, бұдан
кейін ешқандай жеңілдік болмайды. Жария-
лау – жалпылама декларациялау алдындағы
соңғы акт», деп баса ескертті. Шынымен де,
2017 жылдан бастау алатын жалпылама дек-
ларациялау процедурасы іске қосылған
кезде əрбір тиын үшін жауап беретін кез алыс
емес екенін көп адамдар түсініп жүрген жоқ.
Бұған қоса, Елбасымыз аталмыш акция біт-
кеннен кейін шетелдегі жылжымайтын мүлік
пен есепшоттар бойынша түскен
ақпараттардың барлығы мемлекетаралық ке-
лісімдер негізінде түбегейлі тексерілетінін,
қатаң шаралар қолға алынатынын да айтты.
Сондықтан да, қылмыстық жолмен шетелден
сатып алынған жылжымайтын мүлікті жəне
шетел асып кеткен ақшаны тексеру еш
қиындық тудырмайды. Осы орайда мүлікті
жариялауға байланысты барлық
мүкіндіктерді қарастырып отырған заң ал-
дында жалтақтық танытпай, ертеңгі күннің
қамын бүгіннен ойлаған жөн. Иə, заң ал-
дында жауап беріп тұрғаннан гөрі, заң ал-
дында мерейің үстем болып жүргенге не
жетсін.