Қазақстан Республикасы



Pdf көрінісі
бет1/5
Дата09.03.2017
өлшемі0,83 Mb.
#8525
  1   2   3   4   5

 



                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    



Қазақстан Республикасы 

 Білім және ғылым министрінің  

2007 жылғы 29 қарашадағы  

№ 583 бұйрығымен бекітілді 

 

Оқу-әдістемелік жұмысты ұйымдастыру 

және жүзеге  асыру ережесі 

 

I. Жалпы ережелер 

1. Білім беру  ұйымдарында оқу  - әдістемелік жұмысты ұйымдастыру осы 

Ережесі  (бұдан  әрі  –  Ереже)  Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы» 

Заңының 5-бабы 25) тармақшасына сәйкес және білім беру ұйымдары мен 

тиісті  инфрақұрылымдарда  оқу-әдістемелік  жұмысқа  басшылық  жасауды 

және  үйлестіруді  жүзеге  асыру  үшін  әзірленген.2.  Осы  Ереже  білім  беру 

ұйымдарында бастауыш, негізгі орта және жалпы орта жалпы білім беретін 

оқу  бағдарламаларын,  техникалық  және  кәсіптік  білім  беретін  оқу 

бағдарламаларын,  орта  білімнен  кейінгі  кәсіптік  оқу  бағдарламаларын, 

жоғары  және  жоғары  оқу  орнынан  кейінгі  кәсіптік  оқу  бағдарламаларын 

іске асыратын оқу - әдістемелік жұмыстарды реттейді. 

3.  Ғылыми  және  оқу  -  әдістемелік  жұмыс  ғылым  мен  білімді 

интеграциялау,  оқу  және  тәрбие  үдерісін  қамтамасыз  ету  және  жетілдіру, 

оқытудың  жаңа  технологияларын  әзірлеу  және  енгізу,  білім  беру 

ұйымдарында  және  тиісті  инфрақұрылымда  педагог  қызметкерлердің 

біліктілігін арттыруды қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады. 

4. Білім беру ұйымдарындағы оқу - әдістемелік жұмыстың міндеттері: 

-  білім беру бағдарламарын іске асыруды ғылыми-әдістемелік қамтамасыз 

ету; 

-    білім  беру  үдерісінің    қолданыстағы  технологияларын,  әдістерін, 



құралдары мен нысандарын әзірлеу, енгізу және жетілдіру; 

-    педагогтың  шығармашылық  ойлауын  дамыту,  педагогикалық 

қызметкерлердің  біліктілігін  және  кәсіби  шеберлігін  арттыруды 

қамтамасыз ету, педагогикалық ұжымның ғылыми-әдістемелік мүмкіндігін 

жетілдіру болып табылады. 

Ғылыми  және  оқу-әдістемелік  жұмысқа  басшылық  жасау:  бастауыш, 

негізгі орта және жалпы орта білім беру ұйымдарында аудандық (қалалық) 

білім бөлімдерінің әдістемелік кабинеттеріне; 

техникалық және  кәсіптік, орта білімнен  кейінгі  білім  беру  ұйымдарында 

облыстық  (қалалық)  білім  департаменттерінің  әдістемелік  кабинеттеріне,  

жоғары оқу орындарында құрылымдық бөлімшелерге жүктеледі. 

5.  Оқу-әдістемелік  жұмыс  Қазақстан  Республикасының  қолданыстағы 

Заңдарына, мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарына және 

осы Ережеге сәйкес жүзеге асырылады.     



 

 I I.    Оқу-әдістемелік жұмыстың мазмұны 



       Бастауыш,  негізгі  орта  және  жалпы  орта  білім  берудің  жалпы  білім 

беретін оқу бағдарламаларын іске асыратын  білім беру ұйымдарындағы  

 оқу - әдістемелік жұмыс мынадай бағыттарды қамтиды: 

1.

 



ғылымның  теориялық,  әдіснамалық  негіздерін,  педагогика  мен 

психологияның  жетістіктерін,  дүниетанымның,  өзіндік  жұмыстың  , 

өзіндік  білімнің  іскерлігі мен дағдысын қалыптастыратын, ақыл-ес 

және танымдық белсенділікті дамытатын тиімді әдістерді меңгеру; 

2.

 

білім беру саласындағы нормативтік құжаттармен танысу; 



3.

 

сыныптан  тыс,  мектептен  тыс  пәндік  және  тәрбие  жұмыстарын 



оқытудың  түрлі  нысандары  мен    әдістерін  және  шығармашылық 

түрде меңгеру; 

4.

 

үздік, 



жаңашыл 

тәжірибені 

және 

оның 


идеяларын  

шығармашылықпен  пайдалану,  менеджменттің  қызметтерімен  және 

прогрессивті идеяларымен, инновацияларымен  танысу; 

5.

 



оқу-тәрбие  үдерісін  жетілдіруге  және  білім  беру  ұйымының 

педагогына  практикалық  көмек  көрсетуге  бағытталған  әдістмелік 

жұмыстың әр түрлі нысандарын дайындау және өткізу;  

6.

 



оқыту  сапасына  ,  оқыту  жетістіктерінің  деңгейіне,  оқушылардың 

тәрбиесіне талдау жасау; 

7.

 

 педагогикалық қызметкерлер және  оларға теңестірілген тұлғаларды 



аттестаттау рәсіміне белсенді түрде қатысу; 

8.

 



әдістемелік өнімді әзірлеу; 

9.

 



ағымдық, 

аралық 


бақылаудың 

қорытындыларын 

талқылау, 

оқушылардың  білімінің,  іскерлігінің,  дағдысының  сапасын  талдау 

және нәтижелерді жақсарту жөніндегі ұсыныстарды әзірлеу; 

10.


 

 педагогикалық  тәлімгерлікті  ұйымдастыру,  еңбек  жолын  жаңа 

бастаған  педагогикалық  қызметкерлерге  оқу  сабақтар  өткізу,  оқу 

әдістемелік материалдар әзірлеу және оқудан тыс шаралар өткізу; 

11.

 

 сабақтарға  өзара  қатысуды  ұйымдастыру,  ашық    сабақтар  өткізу 



және оларды талқылау, ғылым мен техника жетістіктерін, оқу-тәрбие 

жұмысындағы    алдыңғы  қатарлы  тәжірибені  және  оқытудың  жаңа 

технологияларын зерттеу, іріктеу және практикаға енгізу; 

12.


 

 кәсіптік 

шеберліктен  пәндер  мен  мамандықтар  бойынша 

тақырыптық  семинарлар,  конференциялар  және  әдістемелік 

кеңестерді ұйымдастыру және өткізу. 

 

  

 

 

 

 

 


 



2013-2014 



 

 оқу жылына арналған  мектептің  әдістемелік бірлестік жетекшісінің қызметтік  

нұсқауы 

І. Жалпы ереже 

1.1.  Нұсқау  Қазақстан  Республикасы  Білім  және  Ғылым  министрлігінің  «Білім 

туралы»  заңы  мен  «Мектепке  дейінгі  тәрбиелеу  және  оқыту,  жалпы  орта  және 

қосымша  білім  беру  жүйелерінің  педагогика  қызметкерлері  лауазымдарының 

біліктілік сипаттамаларына» сәйкес жасалған. 

1.2.  Әдістемелік  бірлестіктің  жетекшісі  өз  қызметінде  Қазақстан  Республикасы 

Үкіметінің  білім  мәселелері  бойынша  қаулыларын,  Қазақстан  Республикасы  Білім 

және  Ғылым  минисрлігінің,  облыстық,  қалалық  білім  беру  органдарының 

бұйрықтары мен нұсқауларын, шешімдерін басшылыққа алады. 

1.3. Әдістемелік бірлестік пән бойынша мұғалімдер саны 5 – тен кем емес жағдайда 

немесе бірнеше жақын пәндер бойынша құрылады. 

1.4.  Әдістемелік  бірлестік  жетекшісі  кәсіби  жоғары  білімді,  біліктілігі  бірінші 

немесе  жоғары,  педагогикалық  жұмысы  3  жылдан  кем  емес  еңбек  өтілі  бар 

педагогикалық қызметкер директор бұйрығымен тағайындалады. 

1.5.  Әдістемелік  бірлестік  жұмысын  жетекші  басқарады,  өзі  болмаған  жағдайда 

хатшысы басқарады. 

1.6. Әдістемелік бірлестік жұмысына жалпы бақылауды белгілі бір пән немесе цикл 

үшін жалпы директордың оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары жүзеге асырады. 

1.7.  Әдістемелік  бірлестік  құру,  қайта  құру  қызметін  таңдауды  ғылыми  жұмыс 

немесе  оқу  –тәрбие  ісі  жөніндегі  орынбасарының  қатысуымен  директор  жүзеге 

асырады. 

1.8.  Әдістемелік  бірлестіктің    барлық  қызметі  педагогикалық  талдау,  бірлестіктің 

ағымдық және алдағы жұмысын осы құжатқа және мектептің даму бағдарламасына 

сәйкес жоспарлау негізінде іске асырылады. 

1.9. Әдістемелік бірлестік жетекшісі бірлестік мүшелерінің ұжымдық жұмыстың  әр 

түрлі  формаларына  белсенді  қатысуын  қамтамасыз  етеді,  жұмысты  басқа 

мектептердің  әдістемелік  бірлестіктерімен,  қалалық(аудандық)  әдістемелік 

кабинетінің әдіскерлерімен  байланыстыра ұйымдастырады. 

1.10.  Әдістемелік  бірлестік  жетекшісі  мектеп  директорының  оқу-тәрбие  ісі, 

ғылыми-әдістемелік  жұмыстар  жөніндегі  орынбасарлары  мен  мектеп  директорына 

тікелей бағынады

.

 



 

ІІ. Әдістемелік бірлестіктің жетекшісі және мүшелері білуі қажет: 

 

 

2.1. Қазақстан Республикасының Конституциясын; 

2.2. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңын; 

2.3. «Бала құқықтары туралы» конвенциясын; 

2.4.  Қазақтан  Республикасы  жалпы  орта  білім  берудің  мемлекеттік 

жалпыға міндетті стандарттарын ; 

2.5. Қазақстан Республикасының «Еңбек туралы» заңын; 

2.6. Қазақстан Республикасының «Тіл туралы» заңын; 

2.7. Қазақстан Республикасының «Педагог қызметкерлерді аттестаттау» 

ережесін (3.04.2008 жылғы №181 бұйрығымен бекітілген); 



 

2.8. Білім беру ұйымы қызметінің мазмұнын; 



2.9. 12 жылдық, бағдар алды, бағдарлы білім беру құжаттарын; 

2.10. Дидактика қағидаларын; 

2.11. Білім берудің жалпы және жеке әдіс – тәсілдерін; 

2.12. Білім беру ұйымдарындағы қызметкерлердің әдістемелік бірлестік 

жұмыстарының тиімді әдіс – тәсілдерін анықтау, жинақтау және тарату 

әдістемесін; 

2.13. Қазіргі заманғы ғылым, техника жетістіктерін; 

2.14. Бағдарламалық   –  әдістемелік құжаттамаларды; 

2.15.  Оқытудың  ақпараттық  –  коммуникативтік,  интерактивті  әдіс  – 

тәсілдері мен технологияларын; 

2.16. Педагогикалық ғылым мен тәжірибе нәтижелерін; 

2.17. Компьютерлік бағдарламар мен оларды қолдануды; 

2.18 Қауіпсіздік техника ережелері мен нормаларын; 

2.19 Еңбекті қорғау ережелер мен нормаларын. 



 

Мектептің әдістемелік тақырыбы: Оқытудың жаңа технологияларын 

пайдалану арқылы нәтижеге бағыталған білім беру. 

Мақсаты:  білім  беру  мекемелері  бойынша  жалпы  және  сапалық 

үлгерімнің  оқу  жылдары  мен  жартыжылдықтар  бойынша  өсуін  талдай 

отырып, білім сапасы мониторингін жалғастыру; 

-  дарынды балалармен жеке жұмысты жандандыру. 



-  ҰБТ  нәтижелерін  және  білім  қызметін  алу  сапасының  басқа  да  аралық 

бақылау  түрлерін  талдау  және  өзінше  пайымдау  есебінен  білім  жүйесі 

қызметінің және оның барлық компоненттерінің тиімділігін арттыру, білім 

беру  технологияларын  және  оқыту  әдістемелерін  арттыру,  мұғалімдерге 

жас  ұрпақты  оқыту  мен  тәрбиелеуде,  оларды,  шығармашылық  әрекетке 

 

 баулуда білім беру саласындағы жаңалықтарды, озық педагогикалық 



тәжірибені  зерттеп,    жинақтап  таратуда,  кәсіби  біліктілігі  мен  теориялық 

білім деңгейін көтеру ісінде нақты ғылыми – әдістемелік көмек көрсету. 



 

«Лингвист» бірлестігінің әдістемелік тақырыбы: Оқушы 

құзыреттілігін қалыптастаруда  

жаңа технологиялардың орны. 

Мақсаты мен міндеттері : 

 

Оқытудың жаңа инновациялық өзгерістерін енгізу арқылы оқушы  



құзыреттілігін  қалыптастыру, білім сапасын арттыру, ой-өрісі дамыған, 

шығармашыл тұлғаны нәтижеге бағыттап, тәрбиелеу. 

 

 

 



 



Әдістеме бірлестік мүшелерінің қызметтік міндеттері: 



1.

 

ӘБ мүшелерінің іс-әрекетінің негізгі бағыттары мыналар болып 

табылады: 

1.1. Мұғалімдердің кәсіби біліктілігін көтеру жұмысын ұйымдастыру; 

1.2. Білім мәселелері бойынша нормативтік және әдістемелік 

құжаттарды оқып, зерттеу; 

1.3. Мектеп компонентін таңдау; тиісті білім стандартын жасақтау; 

1.4. Варианттарды есепке ала отырып, пәндер бойынша білім сапасын 

талдау; 

1.5. Сабақ түрлерін өткізу әдістемесін жетілдіру және оларды оқу 

әдістемелік, материалдық-техникалық тұрғыдан қамтамасыз ету; 

1.6.  Пән бойынша жеке жұмыс жоспарын бекіту; 

1.7. Сыныптан сыныпқа көшіру емтихандары үшін және мектеп бітіру 

емтихандарына материалдар дайындау; 

1.8. Мектепішілік бақылаудың қорытындысы бойынша пәннің оқыту 

сапасын талдау, қорытынды жасау, жұмыстану; 

1.9. Белгілі бір тақырыптар бойынша өзара сабаққа ену, сабақты талдау 

және өзіндік талдау; 

1.10. Ашық сабақтарды ұйымдастыру; 

1.11. Озат педагогикалық тәжірибені зерттеу, жинақтау және тарату; 

1.12. Пән бойынша білім стандарттарын негізге ала отырып, 

бағдарламалардың меңгерілуін бағалауға қойылатын бірыңғай 

талаптарды жасақтау. 

1.13. Пән бойынша жасақталған оқу құралдарымен таныстыру, 

жұмыстану; 

1.14. Мұғалімдердің өз білімін көтеру ісі жөніндегі есептерін 

ұйымдастыру; 

1.15. Аралық және қорытынды сынақтар жүйесін жасақтау, 

1.16. Пәндік апталықтар мен байқауларды ұйымдастыру және өткізу; 

1.17.Кабинеттердің материалдық қорын жетілдіру; 

1.18. ӘБ отырыстарын, ғылыми-әдістемелік семинарларды, озат 

тәжірибе мектебінің жұмысын ұйымдастыру; 

1.19. Пән, курс, факультатив мазмұндарын  ғылыми-әдістемелік  

тұрғыдан қамту ; 

1.20. Пәннің оқытылуы әдістемесінің өзекті мәселелері бойынша мектеп 

мұғалімдері үшін кеңестер беру; 

1.21. Мектеп әкімшілігімен біріге отырып, мұғалімдерді аттестациялық 

сынақтан өткізуге әзірлеу; 

1.22. Мектеп мұғалімдері мен оқушылары үшін ғылыми-практикалық 

конференциялар өткізу; 



 

1.23. Пән бойынша озат тәжірибе картотекасын жүргізу, оқу-тәрбие 



жұмысын ұйымдастыру, пәннің оқытылуы әдістемесі жөнінде 

әдістемелік кепілдемелер жасақтау; 

1.24. Мектептік, қалалық пәндік олипиадаларды өткізу үшін 

материалдар жинақтау, дайындау. 

1.25. Оқу кабинеттерін оқу-әдістемелік, көркем әдебиеттер, 

оқулықтармен, электрондық оқулықтармен, дидактикалық 

материалдармен, көрнекіліктермен, техникалық құралдармен 

қамтамасыз ету жұмыстарын ұйымдастыру. 

1.26. Өз қызметі шеңберіндегі есептерді уақытылы жасау, тапсыру,  

дұрыстығына жауап беру. 

1.27. Мектеп директоры, мектеп директорының ғылыми-әдістемелік 

жұмыстар жөніндегі орынбасары , жоғары тұрған органдардың 

бұйрықтары мен нұсқауларының уақытылы және дұрыс жеткізілуін, 

орындалуын  қадағалау; 

1.28. Әдістемелік бірлестіктің құжаттары мен іс-қағаздарының 

жүргізілуін қадағалау; 



2.

 

Әдістеме бірлестік мүшелерінің міндеттері: 

2.1. Өз тәжірибесін қорыту және ӘБ мүшелеріне тарату; 

2.2. Оқу іс-әрекетінде қолданылатын оқыту мен тәрбиелеудің тиімді 

әдістері бойынша шығармашылық есептер дайындау; 

2.3. Жас мамандарға көмектесу; 

2.4. Білім сапасын арттыру мақсатында тестілер, диагностикалар 

жүйелері, сабақ жоспарларының  инновациялық, технологиялық қорын 

жасақтау; 

2.5.

 

Инновациялық технологияларды енгізу, мектептік, қалалық 



деңгейдегі эксперимент, зерттеулерді жүзеге асыруға қатысу, өз 

білімін көтеру ісімен айналысу.  



3.

 

Әдістеме бірлестік мүшелерінің құқықтары: 

3.1.


 

Әдістемелік бірлестік және әдістемелік кеңестің жұмысына    араласуға құқы 

бар. 

3.2.


 

 Білім, тәрбие және дамыту мәселелері бойынша өз әдістемелік  кепілдемелерін 

жасақтап, ұсына алады. 

3.3.


 

ӘБ жұмысын жақсарту жөнінде ұсыныстарын айта алады.    

 

 

 



Әдістеме бірлестік  жұмысының мазмұны және міндеттері: 

 



Мұғалімдердің кәсіби біліктілігін көтеру жұмысын ұйымдастыру; 

 



Білім мәселелері бойынша нормативтік және әдістемелік құжаттарды 

оқып, зерттеу; 

 

Мектеп компонентін таңдау; тиісті білім стандартын жасақтау;  



 

10 


 

Варианттарды есепке ала отырып, пәндер бойынша білім мазмұнын 



сұрыптау және оқу бағдарламаларын құру; 

 



Сабақ түрлерін өткізу әдістемесін жетілдіру және оларды оқу 

әдістемелік, материалдық-техникалық тұрғыдан қамтамасыз ету; 

 

Пән бойынша жеке жұмыс жоспарын бекіту; 



 

Сыныптан сыныпқа көшіру емтихандары үшін және мектеп бітіру 



емтихандарына материалдар бекіту; 

 



Мектепшілік бақылаудың қорытындысы бойынша пәннің оқытылу 

сапасын талдау қорытындысымен таныстыру; 

 

Белгілі бір тақырыптар бойынша өзара сабаққа ену, сабақты талдау 



және өзіндік талдау; 

 



Ашық сабақтарды ұйымдастыру; 

 



Озат педагогикалық тәжірибені зерттеу: 

 



Пән бойынша білім стандарттарын негізге ала отырып, 

бағдарламалардың меңгерілуін  бағалауға қойылатын бірыңғай 

талаптарды жасақтау; 

 



Мұғалімдердің өз білімін көтеру ісі жөніндегі есептерін даярлау; 

 



Аралық және қорытынды сынақтар жүйесін жасақтау; 

 



Пәндік  апталықтар мен байқауларды ұйымдастыру және өткізу; 

 



Кабинеттердің материалдық қорын жетілдіру. 

 

 

Әдістеме бірлестіктің негізгі жұмыс түрлері: 

 



Оқу және тәрбие меселелері бойынша ӘБотырыстары; 

 



Оқу-әдістемелік мәселелер бойынша дөңгелек үстелдер, жиналыстар, 

семинарлар, мұғалімдердің шығармашылық есептері; 

 

Пәндер бойынша ашық сабақтар мен сыныптан тыс шаралар; 



 

Оқу-тәрбие әдістемесі  жөніндегі лекциялар, баяндамалар, 



хабарламалар, басқосулар; 

 



Пәндік  және әдістемелік  апталықтарды өткізу; 

 



Өзара сабаққа ену; 

 



Ұйымдастырушылық-әрекеттік ойындар; 

 

Әдістемелік бірлестік хұқтары 



- Сабақ сапасы мен оқушылар білімінің сапасын көтеруге 

бағытталған мұғалімдерге арналған нұақаулар мен ұсыныстар 



 

11 


дайындау, білім-білік жетілдіру жолдарын ұсыну; 

- Мұғалімдердің біліктілік санатын көтеру, аттестацияны тиімді 

өткізу туралы ұсыныстар жасау; 

- Кәсіптік байқауларға бірлестік атынан лайықты мұғалімдерді 

ұсыну және дайындау; 

- Еңбегінің нәтижесіне қарай мұғалімдерді мадақтау-марапаттау 

туралы мектеп әкімшілігіне ұсыныстар жасау; 

- Әдіс бірлестігінде жинақталған озат тәжірибе туралы 

материалдарды жариялау туралы мәселе көтеру; 

- Оқу-тәрбие мәселелері бойынша мектеп әкімшілігі мен 

әдіскерлерден ақыл-кеңестер сұрау; 

Әдістемелік бірлестік жұмысын бақылау 

Әдістемелік бірлестік жұмысын мектеп директоры, оқу ісінің 

меңгерушісі мектеп директоры бекіткен әдістемелік жұмыс пен 

мектепішілік бақылау жоспарларына сәйкес бақылайды. 

                                                                                   

Бекітемін  ......................        



                                                                                             

 

Мектеп директоры:Тайпақова С.М. 



 

Мектептің тақырыбы: Оқытудың жаңа технологияларын пайдалану 

арқылы нәтижеге бағыталған білім беру. 



 

«Лингвист» бірлестігінің әдістемелік тақырыбы: Оқушы 

құзыреттілігін қалыптастаруда  

жаңа технологиялардың орны. 

Мақсаты мен міндеттері : 

 

Оқытудың жаңа инновациялық өзгерістерін енгізу арқылы оқушы  



құзыреттілігін  қалыптастыру, білім сапасын арттыру, ой-өрісі дамыған, 

шығармашыл тұлғаны нәтижеге бағыттап, тәрбиелеу. 

 

 

 

 



 

 

 

 

 

 

 

12 


 

«Лингвист»      

бірлестігінің әдістеме жұмысының жылдық жоспары. 

1.

    Әдістеме бірлестігінің өткен оқу жылының жұмысына 

сараптамалық талдау және жаңа оқу                                                     

жылына алынған міндеттемелер. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.

    Мұғалімдер туралы статистикалық мәліметтер. 

 

 

Мұғалім-нің 



аты-жөні 

 

 



Ту 

ған жы 


лы 

 

 



Білі-мі 

 

 



Сана-

ты 


 

Пед 


өтілі 

 

Атқа-



ратын 

Қызме-ті 

 

 

Курстан 



өтуі 

 

Марапат 



талуы 

 

Жүк- 



теме 

 

Сабақ 



бере 

тін 


сы 

ныптары 


 

Әдісте-


мелік 

тақыры-бы 

 

Мекен  


жайы 

телефоны 

 

 

жоғар



ы 

жоғары  28 жыл  Химия-

биология 

пән 


мұғалімі 

 

 



 

8-11 


 

 

 



 

жоғар


ы 

 

 



7 жыл 

 

 



Мектеп, 

2011 


БКАТУ, 

2012 


 

8-11 


Химия 

пәнінде 


АКТ-ды 

тиімді 


пайдаланы

п, білім 

сапасын 

арттыру 


 

 

 



жоғар

ы 

І І 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

жоғар


ы 

 

11 



 

 

 



 

6-9 


Биология 

пәнінде  

АКТ –ды 

қолданып, 

 


 

13 



Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет